KEMERLER

Kemer Türleri

İlk kemerler, birbirine ters v şeklinde dayanan iki büyük taşın açıklığı örtmesiyle oluşturulmuştur. Böylece kemerin en ilkel örneğinden günümüzdeki kemer biçimine ulaşana kadar farklı teknikler denenmiş ve birçok kemer çeşidine ulaşılmıştır. Bunlar; basık, şişkin, sepetkulpu, beşik, düz, üçgen, abanık, mızrak ucu, at nalı, tudor, dilimli, köşeli, armudi, ters eğmeçli, yıldız, kaş kemer gibi aşağıdaki resimde gösterilmiştir. Kemerler, gerek pencere gibi küçük açıklıkları geçmekte kullanılmış, gerekse kubbenin tüm yükünü aktaran büyük açıklıklı askı kemeri olarak kullanılmıştır.

Kemer biçimleri

Beşik kemer

Basık sivri kemer

Yüksek sivri kemer

Atnalı kemer

Köşeli kemer

Dilimli kemer

Sepetkulplu kemer

Tudor kemer

Üçgen kemer

Bursa kemer

Ters eğmeçli kemer

Kaş kemer

DUVARCI

DR. AHMET GÖKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BARBEKÜLER

Barbeküler

Balkonlarda veya açık alanlarda duvar içerisinde gömülmüş veya açıkta pişirme işinin yapıldığı standart norm ve ölçülerinde tuğla, taş veya hazır blok malzemeler ile yapılmış ocaklardır.

Özellikleri:

Barbekülerin en önemli özelliği sadece pişirme amacıyla kullanılmasıdır. Açık alanlarda sabit veya hareketli olarak kullanılması barbekünün kullanım kolaylığını artırmaktadır. Çok katlı konutların balkonlarında duvar içerisine gömülerek yapılan barbeküler kullanım kolaylığı açısından aynı rahatlığı sağlamaktadır (Resim 4.1). Barbekülerin kullanım özelliğinden dolayı malzemelerin koyulacağı tezgâh ve dolapların da düşünülmesi gerekir. Çok amaçlı düşünülen ve barbekünün kullanımını kolaylaştıran yardımcı bölmelerin yapımı barbekünün yapıldığı yerin büyüklüğüne göre değişir. Barbekülerin nasıl projelendirileceği, barbekü, şömine ve baca çizimi 11. sınıf modülünde anlatıldı. Bu modülden faydalanarak özelliklerine uygun olarak barbeküleri tuğla ile uygulayabiliriz.

Türleri:

Barbeküler, yapıldığı malzemenin cinsine ve yapım şekline göre çeşitlendirilir.

Yapıldığı malzemenin cinsine göre:

Tuğla barbekü,

Taş barbekü

Hazır blok malzemeden yapılan barbekü

Yapım şekline göre:

Açık barbekü

Kapalı barbekü

Görevleri ve Kullanıldığı Yerler:

Barbekülerin yerine getirdiği tek görev vardır, o da pişirme işinin yapılmasıdır. Bu görevi yerine getirirken kişilere kullanım kolaylığı sağlaması gerekir.

Açık alanlarda kullanılan barbeküler genellikle hareketli yani taşınabilir olma özelliğine sahiptir. Açık alanlarda kullanılan barbekülerin sabit olanları da vardır.

Bu tipteki barbekülerin, kötü hava koşullarına önlem almak için üst ve yanlarının kapatılması gerekebilir. Balkon veya teraslarda yapılan barbeküler sabit ve duvar içerisine gömülü olmalıdır. Bu tip barbekülerle birlikte çok amaçlı tezgâh ve dolap gibi bölümlerin de yapılması barbekü görüntüsüne güzellik katmakla birlikte kullanımında da kolaylık sağlamaktadır.

Barbekü Kalıpları:

Barbekü duvarlarının dayanıklı ve sağlam olması için projelerindeki biçimlerinde kalıcı olarak durmalarını sağlamak için geçici olarak ahşap veya metalden yapılan yüzey kaplamalarına barbekü kalıbı denir. Hazır olarak üretilen ve açık alanlarda kullanılan barbekülerin yapımında kalıp sistemi daha fazla tercih edilmektedir.

Türleri:

Barbekülerin sağlam ve uzun ömürlü olması gerekmektedir. Taşıyıcı kısımlarının düzgün ve güzel görünüşlü olması için kalıp sistemlerinden yararlanmak gerekir. Barbekülerin ayak bölümleri taş, tuğla veya hazır blok malzemelerden herhangi biriyle yapılabildiği gibi, kalıp içinde şekillendirilmiş beton elemanlarla da yapılabilir. Ayrıca ayak kısımları değişik malzemelerden yapılan barbekülerin tezgâh denilen kısımları kalıplanarak şekillendirilen beton elemanlardan yapılabilir.

Yapılışı:

Barbekülerin hazır olarak üretimi, bütün elemanlarının kalıp sisteminden yararlanıp betondan yapılması ile olur. Kalıplar, standartlara göre değişen boyutlara sahip barbekülerin üretimine yardımcı olmaktadır. Barbekü kalıp elemanları ahşap veya metal malzemelerden olabilir.

Kalıplar içerisinde üretilen barbekü elemanları parçalar hâlindedir. Kullanılacağı yerde parçalar hâlindeki barbekünün montajı yapılarak kısa zamanda ve güzel görünüşlü barbeküler elde edilir. Bu tip barbeküler daha çok açık alanlarda hareketli olarak kullanılacaksa tercih edilir.

Balkonlarda duvar içerisine gömülmüş sabit barbekülerin yapımında ayak, ocak ağzı ve içi ile baca kısmı tuğla, taş veya hazır blok malzemelerden; tezgâh ve kirişleri ise kalıp sistemini kullanarak üretilen beton malzemeden yapılır.

Hazır barbekü üretimi seri üretim olduğu için orada kullanılan kalıpların boyutları standarttır. Yerinde üretilen barbekülerin boyutları standart olmayacağından yani yapılacağı yere uyumlu bir barbekü üretileceğinden kullanılacak olan kalıp malzemelerinin de boyutları ile ilgili herhangi bir ölçü verilemez. Ancak kullanılacak olan kalıp tahtalarının 2–3 cm kalınlığında olması ve bu kalıp sisteminde kanatları ve üzerine gelen yükleri taşıyan başlık, dikme, çapraz ve destek çıtalarının zayıf malzemelerden olmaması mümkün olduğunca ek yapılmadan kullanılması gerekir.

DUVARCI

DR. AHMET GÖKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

TUĞLA DUVAR ÖRGÜ TİPLERİ

A) Düz Örgü

Yarım tuğla (1/2T) kalınlığındaki düz diziden oluşan örgü şeklidir. Yük taşıma özelliği yoktur. Bölme duvarlarda ve baca örülmesinde uygulanır.

B) Kilit Örgü

Bir tuğla kalınlığındaki kilit dizelerin üst üste konulmasıyla oluşur. 1. Sıraya tam tuğlayla başlanır. 2. Sıraya ise 2 adet üççeyrek tuğlalarla başlanır. Kilit sıra şeklinde devam eder.

C ) Şaşırtma Örgü

Genellikle yığma yapılarda, taşıyıcı olarak en çok kullanılan örgü çeşididir. Blok örgü de denilen şaşırtma örgü, kilit ve düz dizelerle 19cm karşılığında yapılır. 1.sıraya kilit dizi ile başlanır. 2.sıraya ise üççeyrek tuğla ile başlanır ve düz dizi halinde devam eder.

D) Düz Kılıç Örgü

Yüksekliği ve uzunluğu az olan, yük taşımayan bölme duvar olarak veya duvarların dış yüzeylerini kaplamak için kullanılan örgü türüdür. Kılıç dizi, tuğlaların üst üste getirilmesiyle yapılan örgüye denir.

E) Haç Örgü

Kilit ve düz sıralar kullanılarak yapılır. Blok örgüden farklı olarak düz sıraların dik derzleri bir alttaki düz sıranın dik derzlerinden yarım tuğla kaydırılarak yapılmasıdır. Böylece duvar yüzeyinde haç görüntüleri ortaya çıkar. Bir tuğla kalınlığındaki veya daha kalın duvarların örülmesinde kullanılır.

F) Polonez Örgü

Tuğlaların bir düz bir kilit konulması ile elde edilir. Birinci sıra kilit konulan tuğla ile başlar. İkinci sırada kilit tuğlaların üzerine düz, düz tuğlaların üzerine kilit tuğla konur. Bir veya iki tuğla kalınlığındaki yüzeyi sıvanmayacak, görünüşü güzel olması istenen duvarların yapımında kullanılır.

G) Hollanda Örgü

Duvarın birinci sırası kilit dizi, ikinci sırası polonez örgünün ikinci sırası kullanılarak yapılan örgüdür. Yüzeyi sıvanmayacak, görünüşünün güzel olması istenen bir tuğla kalınlığındaki duvarların örülmesinde kullanılır.

DUVARCI

DR. AHMET GÖKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ŞÖMİNE İNŞAATLARI

Şömineler

Şömine mekânları ısıtmak ve bazen yöresel olarak yemek pişirmek vb. amaçlarla içinde ateş yakılan bir bölmeye sahip olan mimari yapı öğesidir. Yakılan ateşten çıkan dumanın doğrudan dışarı atılması düz bir baca sisteminin kurulması ile sağlanır. Modern kültürde şömineler yapıların içlerinde, en çok vakit geçirilen alanlarda bulunsa da pek çok yerde ev dışında ya da avlularda dekoratif amaçlarla kullanıldığı görülebilir.

Şöminelerin insanoğlunun yaşamında ateşin kullanılmaya başladığı çok eski çağlardan bu yana var olduğu sanılmaktadır. Bu dönemlerde yerlere kazılan çukurlar biçiminde kullanılan şöminelerde yakılan ateşin dumanları yapının tavanına delikler açmak suretiyle oluşturulan ilkel bacalardan atılırdı. İki katlı evlerin ilk yapıldığı dönemlerde bile bu teknolojinin kullanıldığı şömineler aynı dönemde yapıların dış kesimlerinde yer almaya başladı. 1678 yılında İngiltere Kralı II. Charles'ın yeğeni Prens Ruppert'ın şöminelerde hava akımı ve bugünkü baca sistemini geliştirmesi ile şöminenin tarihinde iki büyük devrim gerçeklemiş oldu.

Şömine Örgü Teknikleri

*Ateşe dayanıklı şamot harcı taş şömine örülmesinde kullanılabilir. şamot harcının hazırlanması tuğla ile şömine örme faaliyetinde anlatılmıştı.

*Uygulamaya başlamadan önce zemin düzgün ve terazisinde olmalıdır. Temizlenip süpürülen zemin üzerine önceden hazırlanan çimento harcından tesviye tabakası serilir.

*Teraziye alınan zemin üzerine taşlar, harçla temas edecek yüzeyleri ıslatılarak yerleştirilir.

*İlk sıranın üstüne gelecek olan kesme taşların bağlantısı şamot harcı ile yapılmalıdır.

*Kullanılan kesme taşların derz kalınlıkları 1 cm‟yi geçmemelidir.

*Derz boşluklarının üst üste gelmemesi için kesme taşları farklı boyutlarda kullanmalıyız.

*Düzgün yüzeylere sahip bir şömine ve yapımında kullanılacak diğer malzemelerle uyumlu kesme taşlar olması için kalınlık ve yükseklikleri 10 cm‟den fazla olmamalıdır.

Yapılışı

Şömineye yapılacak olan kemerin kalıbı, projesindeki şekle uygun olarak kalıp kanatları ve yükünü taşıyan kalıp iskelesinden meydana gelir.

Kalıp kanatları, Şömine açıklığı az olduğu için 2–3 cm kalınlığındaki tahtalarla yapılır. Kemer şekli gerçek büyüklüğünde, düzgün bir yerde, kanat tahtası üzerinde çizilir ve çizgi üzerinden kesilerek kemer kavisini verecek kanatlar hazırlanır. Kemer genişliğine göre ön ve arka yüzeyleri

Oluşturmak için karşı karşıya getirilen kanatların açılmaması için üst ve alttan bağlayıcı çıtalar çakılır. Kemer genişliği bir tuğla veya daha az ise kanatların açılmaması için kanatlar üzerine 2x3 cm‟lik çıtalar 1 cm aralıklarla çakılır.

Kemer kalıp iskelesi, kanatları ve üzerine gelen yükleri taşıyan başlık, dikme, çapraz ve kamalardan meydana gelir. Kemer yapıldıktan sonra kalıp 3–8 gün arasında sökülebilir yapılır.

DUVARCI

DR. AHMET GÖKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

BETON / BETONARME BORULAR ile PLASTİK BORULARIN KARŞILAŞTIRILMASI

Kanalizasyon şebekelerinde kullanılacak boru seçimi, proje maliyeti, uygulama kolaylığı, şebeke dayanımı ve şebekenin ömrü süresince maruz kalabileceği etkilere direnci açısından hayati öneme sahiptir. Bu dökümanda Türkiye’de kullanılan boru tiplerinden beton / betonarme boru ile plastik borunun avantaj ve dezavantajları karşılaştırılmıştır.

BETON / BETONARME BORULAR

Avantajları

1.       İthal girdisi yoktur. Döviz kuru değişikliklerinden ve uluslar arası konjonktürdeki dalgalanmalardan (petrol fiyatları gibi) etkilenmez.

2.       Ucuzdur ve kolay çalışılır.

3.       Çevre dostudur. Sürdürülebilir çevre için en uygun malzemedir.

4.       Dış basınç altında deforme olmaz, basınç dayanımı yüksektir.

5.       Servis ömrü uzundur.

6.       Nokta yüklerine dayanıklıdır.

7.       Üretici sayısı tekelleşmeye engeldir.

8.       Gelişmeye açık bir üründür ve kullanımı artmaktadır.

Genellikle bütün dünyada yaygın olarak üretilmekte ve kullanılmaktadır. Türkiye’de de sadece İller Bankası tarafından yetkili kılınan üretici sayısı 100’ün üzerindedir. Dolayısı ile rekabetçi bir pazarın ürünüdür.

Beton / Betonarme Boruların Bazı Ülkelerdeki Pazar Payları (Kaynak: Bureau International du Béton Manufacturé-BIBM)

Ülke	Pazar Payı (%)
	Ø 500- Ø 1000 mm	Ø 1000 mm ve üzeri
Avusturya	70	80
Belçika	85	90
Danimarka	70	95
İngiltere	85	90
İsveç	40	60
Hollanda	100	100
Norveç	75	95

Dezavantajları

1.       Üretilebilir max. uzunluğu göreli olarak azdır. (4.0 m.)

2.       Ağırdır.

PLASTİK BORULAR

Avantajları

1.       Üretilebilir standart uzunluğu fazladır. (12.0 m.)

2.       Hafiftir.

3.       Kolay kesilebilir.

Dezavantajları

1.       Hammaddesi petrol türevidir ve ithaldir. Fiyatı döviz kuru ve petrol fiyatına bağlı olarak değişir.

2.       Sürdürülebilir çevre için en tehlikeli malzemelerden birisidir.

3.       Şantiye koşullarında sağlanması zor olan hassas montaj işçiliği gerektirir.

4.       Dolgu ve taşıt yüklerine karşı çok esnektir, deformasyona uğrar ve kesiti daralır.

5.       Büyük çaplarda betondan gömlekleme gerektirir.

6.       Basınçlı su testi sadece 300mm çapa kadar yapılabilmektedir.

7.       Basınç dayanımı çok düşüktür ve delik oluşması halinde fışkırmayla delik hızla büyümektedir.

8.       Kalınlıklar standartları tutmamaktadır.

9.       Ürün fiyatının hammadde fiyatından düşük olduğu durumlar vardır. ( 2. kalite üretim ve denetimsizlik)

SONUÇ

 Beton / betonarme borular:

1. Üretiminde yerli malzeme kullanıldığı

2. Çevre dostu bir malzeme olduğu

3. Ucuzluğu

4. Yüksek basınçlara ve deformasyona direnci

5. Çalışma kolaylığı 6. Uzun ömrü

7. Rekabetçi bir piyasa ürünü olduğu

için tercih edilmelidir. Beton / betonarme borular bu nedenlerle bütün dünyada da yaygın olarak kullanılmaktadır.

TÜRKİYE PREFABRİK BİRLİĞİ

BETON / BETONARME BORULAR ve PLASTİK BORULAR

Ankara, Mayıs 2006

Not:  Beton ve betonarme boruların kanalizasyon sistemlerinde kullanılmasındaki en önemli neden ekonomik ve ülkemizde üretilen hammaddeden üretiliyor oluşudur. Sırf bu sebeplerden dolayı ülkemizde kanalizasyon sistemlerinde en çok kullanılan boru türüdür. Ancak dört dörtlük verimli bir sistem inşa etmenize yardımcı olmaz. Entegre contalı boru birleşimlerinden ve prefabrik muayene baca elemanlarının birleşim bölgelerinden zeminden içeriye veya içerden zemine su sızdırdığı gözlemlenmiştir. Ayrıca betondan mamül bu yapıların bazı kısımlarında unutulan beton çapakları atıksuyun askıdaki maddelerini tutabilir ve tıkanmalara sebep olabilir. Ağır ve kırılgan oluşundan dolayı işçiliği plastik boruya göre daha masraflı ve zaiyatı çoktur. boylarının 1,5 - 2m olması ve muayene baca teskil eden prefabrik elemanların çok olması sebebiyle plastik borulara oranla daha fazla işçilik hatası yapılabilme riski taşımaktadır.

Beton boruların saydığımız bu dezavantajları olmasına rağmen plastik borulara göre kat ve kat ekonomik oluşu beton boruların önümüzdeki yıllar boyunca da kullanılacağını göstermektedir. Ancak kanalizasyon tesis edilecek bölgenin yeraltı su seviyesi kanalizasyon şebeke kotlarından yüksek olduğu durumlarda beton beru kullanmak yanında bir felaketi getirebilir. Zemin suyunun kanalizasyon tesisine giriş yapması boruların tam dolu kesit çalışması ve sonuç olarak su akışının olmaması ve hattın çalışmaması ve nihayetinde zemin suyunu terfi merkezlerine ve atıksu arıtma tesislerine taşınmasıyla boşa enerji masrafları ortaya çıkacak ve atıksu arıtma tesisinin biyolojik ekosistemi bozulacaktır.

BRİKET VE HAZIR BLOKLU ÜRÜNLER İLE DUVAR ÖRÜLMESİ

1. BRİKET DUVAR ÖRGÜSÜ

1.1. Briketler

Yapıların imalatında uzun yıllardan beri kullanılmaya devam eden boşluklu ve dolu olarak kalıplarda şekillendirilmiş betondan imal edilen hafif bir yapı malzemesi olan briketler duvar örgüsünde kullanılan ana malzemelerden bir tanesidir.

1.1.1. Tanımı

Volkanik esaslı ponza (bims) taşı ile çimento karışımından elde edilen harcın çeşitli kalıplara dökülerek boşluklu ve dolu olarak üretilen hafif yapı malzemesine (hazır bloklarına) briket denir.

1.1.2. Çeşitleri

 Ebatlarına göre çeşitleri:

 25’lik briket (25x20x40)

 20’lik briket (20x20x40)

 15’lik briket (15x20x40)

 10’luk briket (10x20x40)

1.1.3. Kullanıldığı Yerler

 Sıvanacak her türlü duvarda,

 Taşıyıcı olmayan duvarda,

 Döşemelerde,

 Bahçe duvarlarında,

 Depolarda,

 Tarım ve besi yapılarında kullanılırlar.

1.2. Briket Duvar Örme Kuralları

 Birinci ve sonuncu briket konulurken briketin kendi şakulüne bakılmalıdır.

 Briket duvarını pratik yapmak için köşeler düzgün kaldırılmalı köşelerden ip çekilerek ortalar örülmelidir.

 Düşey derzler en az 10 cm veya blok boyu yarısı kadar şaşırtılmalıdır.

 Düşey derz kalınlığı en az 10 mm olmalıdır.

 Yatay derz kalınlığı en az 12 mm olmalıdır

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Yatayda, duvarın doğrultusunun doğru olması için boyuna ip çekilmelidir.

 Plastik kıvamda harç kullanılmalıdır.

1.3. Briket Duvar Örülmesi

Briket duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek briketleri hazırlayınız.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek briketlerin yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine briketleri terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki briketlerden önce birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı brikete kadar çekip gerdirerek sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, briketlerin serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde briketleri ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya briketleri yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve briketleri yerleştiriniz.

 Briketleri terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusu doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 İpe göre, araya briketleri yerleştiriniz.

 Duvar örme şekline göre birinci ve kinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

2. HAZIR BLOK DUVAR ÖRGÜSÜ

2.1. Hazır Bloklar

Duvar örgü kural ve esaslarının çok değişmediği ancak briket, tuğla yerine muhtelif ölçülerde hazır blokların kullanıldığı hazır bloklarla duvar örgüsünü detaylı olarak inceleyeceğiz.

2.1.1. Tanımı

Kil, bims ve beton gibi çeşitli malzemelerden muhtelif ölçü ve biçimlerde imal edilen, yapılarda duvar örülmesinde kullanılan hazır malzemelere “hazır bloklar” denir.

2.1.2. Çeşitleri

 Kilden imal edilen bloklar

 Bims ve yüksek fırın cüruflarından imal edilen bloklar

 Betondan imal edilen bloklar

 Taştan imal edilen bloklar

2.1.3. Kullanıldığı Yerler

 Her türlü duvar yapımında,

 Kemerlerde,

 Kolon yapımında,

 Köprü yapımında,

 Lento yapımında,

 Hatıl yapımında,

 Yol kaplamalarında,

 Bina cephe kaplamalarında kullanılır.

2.2. Hazır Blok Duvar Örme Kuralları

 İlk sıra yatay derzi 3-4 cm olmalıdır(3-4 cm olmayacak yerin durumuna göre gereken miktarda harç konur).

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarına hazır bloklar yerleştirildikten sonra ip çekilmelidir.

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarındaki bloklar dikine şakülünde yatayına terazisinde konulmalıdır.

 Başlangıç ve bitiş noktasına ip çekilerek birinci sıra taksimatı yapılmalıdır.

 Köşeler kaldırılmalı aralara ip çekilerek örülmelidir.

 Aralar örülürken altı alttaki duvara, üstü de ipe göre ayarlanmalıdır.

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Derz yapmak için derz çıtası kullanılmalı veya derzlerdeki harçlar kalemle bir miktar temizlenmeli ve bu boşluklar 450-500 dozlu çimento harcı ile doldurulmalıdır. Çimento miktarının fazla olması, dış tesirlerden (yağmur, don, rüzgar, vb.) derzlerin ve duvarın korunması içindir.

 Duvar örgüsü sırasında yatay ve düşey derzlerde kesinlikle boşluk bırakılmamalıdır.

 Tutkalla örülen duvarlarda, yatay ve düşey derzlere sürülen tutkal, yüzeyleri tamamen kapatacak şekilde uygulanmalıdır.

 Harçla örülen duvarlarda; blok yüzeyleri fırça ile hafif su atılarak nemlendirildikten sonra harç uygulanmalıdır.

 Blokların binme mesafeleri 15 cm΄den az olamaz.(Düşey derzler en az 15 cm kaydırılmalıdır.)

 Uygun bindirme mesafesi blok uzunluğunun yarısı kadar olmalıdır.

2.3.Hazır Blok Duvar Örülmesi

Hazır bloklarla duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokları hazırlayınız.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokların yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki hazır bloklardan birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı hazır bloğa kadar çekip gerdirerek uygun bir şekilde sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, hazır blokların serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya hazır blokları yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve hazır blokları yerleştiriniz.

 Hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusun doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 Duvar örme şekline göre birinci ve ikinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

3. HAZIR BLOKLARLA KEMER

3.1. Hazır Blok Kemer Kalıpları

Kemer kalıpları ahşap, metal, polyester malzemelerden yapılır. Kemerin şekline uygun olarak kalıbın hazırlanabilmesi için önce düzgün bir zemin(duvarın yapılacağı döşeme yüzeyi, ahşap levhalar) üzerine 1/1 ölçeğinde kemer şekli çizilir.

Kemer şekli çizilirken pergel, ahşap lata, ip kullanılır

Kemer yüksekliği ve genişliği kadar kalıp malzemesine kemerin şekli çizilir. Kalıp malzemesi kemer yayına göre iki(2) adet kesildikten sonra duvar kalınlığı kadar 2-3 cm kalınlığındaki düzgün kesilmiş çıtalar kesilen kalıp malzemesi ( Kalıp kanadı ) üzerine biraz aralıklı ve paralel olarak çakılır. Böylece kemerin şeklini verecek olan kalıp meydana gelmiş olur. Bu kalıp kemer başlangıç yerine kadar hazır bloklarla yapılmış duvarın iç kısmına en az

iki tane karşılıklı dikme yerleştirilir. Ayaklar bir birine çaprazlarla bağlanarak kalıp iskelesi oluşturulur. Kemer şekli için hazırlanan kalıp, kalıp iskelesi üzerine yerleştirilir

Kemer yüksekliği ve genişliği fazla olan kemerlerde tek parçaya kemerin şeklini oluşturmak mümkün olmaz bu durumda şekle uygun olarak parça kalıp malzemeleri ikişer sıra halinde birleştirilerek kalıp kanadı oluşturulur. Kalıp iskelesi ise yukarıdaki işlem gibi yapılır

 3.2. Hazır Bloklarla Kemerli Duvar

3.2.1. Tanımı

İki sütun ve ayağı veya iki duvarı birbirine üstten yarım çember, basık eğri, yonca yaprağı vb. biçimlerde bağlayan ve üzerine gelen duvar ağırlıklarını, iki yanındaki ayaklara bindiren tonoz bağlantıya denir.

Pencere ve kapı boşluklarının üzerini kapatmak, yukarıdan gelen yükü taşımak amacıyla boşluğun bir ucundan diğer ucuna eğrisel olarak konulan yapı elemanlarıdır.

3.2.2. Çeşitleri

Hazır bloklarla kemerli duvar değişik şekillerde sınıflandırılırlar.

3.2.2.1 Yapıldığı Malzemenin Cinsine Göre Çeşitleri

Hazır bloklarla kemerli duvarlar şu malzemelerden yapılır ve yapıldığı malzemenin cinsine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.

 Kilden imal edilen bloklar

 Bims ve yüksek fırın cüruflarından imal edilen bloklar

 Betondan imal edilen bloklar

 Taştan imal edilen bloklar

 Alçı ve alçı bloklar

3.2.2.2 Yapılış Şekline Göre Çeşitleri

Yapılış şekillerine ve görünümlerine göre hazır bloklarla yapılan kemerli duvarlar aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar.

Beşik kemer: Tam dairenin yarısı formundadır(Resim 3.1a-3.1b).

Basık kemer: Yüksekliği kemer açıklığından az olan kemerdir(Resim 3.2).

Kademeli kemer: Açıklığın fazla olması ya da dekorasyonun amaçlı yapılan kemerdir

3.3. Hazır Blok İle Kemerli Duvar Örme Kuralları

 İlk sıra yatay derzi 3-4 cm olmalıdır (3-4 cm olmazsa yerin durumuna göre harç konur).

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarına hazır bloklarlalar yerleştirildikten sora, araya ip çekilmelidir.

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarındaki bloklar dikine şakülünde yatayına terazisinde konulmalıdır.

 Başlangıç ve bitiş noktasına ip çekilerek birinci sıra taksimatı yapılmalıdır.

 Kemer boşluğu projeden alınarak uygun mesafe bırakılmalıdır.

 Köşeler kaldırılmalı aralara ip çekilerek örülmelidir.

 Kemer boşlukları köşe bloklar konulduktan sonra ip çekilerek şakülünde konulmalıdır.

 Kemer başlangıç yüksekliğine kadar gelince hazırlanan kalıp yerleştirilmelidir.

 Kalıp yerleştikten sonra bloklar şekle göre kesilerek konulmalıdır.

 Aralar örülürken altı alttaki duvara, üstü de ipe göre ayarlanmalıdır.

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Derz yapmak için derz çıtası kullanılmalı veya derzlerdeki harçlar kalemle bir miktar temizlenmeli ve bu boşluklar 450-500 dozlu çimento harcı ile doldurulmalıdır. Çimento miktarının fazla olması, dış tesirlerden (yağmur, don, rüzgâr, vb.) derzlerin ve duvarın korunması içindir.

 Duvar örgüsü sırasında yatay ve düşey derzlerde kesinlikle boşluk bırakılmamalıdır.

 Tutkalla örülen duvarlarda, yatay ve düşey derzlere sürülen tutkal, yüzeyleri tamamen kapatacak şekilde uygulanmalıdır.

 Harçla örülen duvarlarda; blok yüzeyleri fırça ile hafif su atılarak nemlendirildikten sonra harç uygulanmalıdır.

 Blokların binme mesafeleri 15 cm΄den az olamaz.(Düşey derzler en az 15 cm kaydırılmalıdır.)

 Uygun bindirme mesafesi blok uzunluğunun yarısı kadar olmalıdır.

 Duvar bittikten sonra kemer kalıbı sökülmelidir.

3.4. Hazır Blok İle Kemerli Duvar Örülmesi

Hazır bloklarla kemerli duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Projeye göre kemer şeklini belirleyiniz.

 Kemer şablonunu uygun zemine çiziniz.

 Kemer kalıbını oluşturunuz.

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokları hazırlayınız.

 Projeden kemerin yerini tespit ediniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokların yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki hazır bloklardan birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı hazır bloğa kadar çekip gerdirerek uygun bir şekilde sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, hazır blokların serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde hazır blokları ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya hazır blokları yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve hazır blokları yerleştiriniz.

 Hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusun doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 Duvar örme şekline göre birinci ve ikinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

 Duvar kemer başlangıç seviyesine kadar örünüz.

 Hazırladığınız kalıbı yerine yerleştiriniz.

 Kalıp yerleştikten sonra blokları kalıba göre örünüz.

 Duvar yapım harcının prizini almasını bekleyiniz.

 Harç prizini aldıktan sonra kemer kalıbını sökünüz.

 Malzeme ve araç-gereç temizliğini yapınız.

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

BRİKET VE HAZIR BLOKLU DUVARLAR

582YIM166