BRİKET VE HAZIR BLOKLU ÜRÜNLER İLE DUVAR ÖRÜLMESİ

1. BRİKET DUVAR ÖRGÜSÜ

1.1. Briketler

Yapıların imalatında uzun yıllardan beri kullanılmaya devam eden boşluklu ve dolu olarak kalıplarda şekillendirilmiş betondan imal edilen hafif bir yapı malzemesi olan briketler duvar örgüsünde kullanılan ana malzemelerden bir tanesidir.

1.1.1. Tanımı

Volkanik esaslı ponza (bims) taşı ile çimento karışımından elde edilen harcın çeşitli kalıplara dökülerek boşluklu ve dolu olarak üretilen hafif yapı malzemesine (hazır bloklarına) briket denir.

1.1.2. Çeşitleri

 Ebatlarına göre çeşitleri:

 25’lik briket (25x20x40)

 20’lik briket (20x20x40)

 15’lik briket (15x20x40)

 10’luk briket (10x20x40)

1.1.3. Kullanıldığı Yerler

 Sıvanacak her türlü duvarda,

 Taşıyıcı olmayan duvarda,

 Döşemelerde,

 Bahçe duvarlarında,

 Depolarda,

 Tarım ve besi yapılarında kullanılırlar.

1.2. Briket Duvar Örme Kuralları

 Birinci ve sonuncu briket konulurken briketin kendi şakulüne bakılmalıdır.

 Briket duvarını pratik yapmak için köşeler düzgün kaldırılmalı köşelerden ip çekilerek ortalar örülmelidir.

 Düşey derzler en az 10 cm veya blok boyu yarısı kadar şaşırtılmalıdır.

 Düşey derz kalınlığı en az 10 mm olmalıdır.

 Yatay derz kalınlığı en az 12 mm olmalıdır

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Yatayda, duvarın doğrultusunun doğru olması için boyuna ip çekilmelidir.

 Plastik kıvamda harç kullanılmalıdır.

1.3. Briket Duvar Örülmesi

Briket duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek briketleri hazırlayınız.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek briketlerin yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine briketleri terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki briketlerden önce birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı brikete kadar çekip gerdirerek sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, briketlerin serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde briketleri ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya briketleri yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve briketleri yerleştiriniz.

 Briketleri terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusu doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 İpe göre, araya briketleri yerleştiriniz.

 Duvar örme şekline göre birinci ve kinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

2. HAZIR BLOK DUVAR ÖRGÜSÜ

2.1. Hazır Bloklar

Duvar örgü kural ve esaslarının çok değişmediği ancak briket, tuğla yerine muhtelif ölçülerde hazır blokların kullanıldığı hazır bloklarla duvar örgüsünü detaylı olarak inceleyeceğiz.

2.1.1. Tanımı

Kil, bims ve beton gibi çeşitli malzemelerden muhtelif ölçü ve biçimlerde imal edilen, yapılarda duvar örülmesinde kullanılan hazır malzemelere “hazır bloklar” denir.

2.1.2. Çeşitleri

 Kilden imal edilen bloklar

 Bims ve yüksek fırın cüruflarından imal edilen bloklar

 Betondan imal edilen bloklar

 Taştan imal edilen bloklar

2.1.3. Kullanıldığı Yerler

 Her türlü duvar yapımında,

 Kemerlerde,

 Kolon yapımında,

 Köprü yapımında,

 Lento yapımında,

 Hatıl yapımında,

 Yol kaplamalarında,

 Bina cephe kaplamalarında kullanılır.

2.2. Hazır Blok Duvar Örme Kuralları

 İlk sıra yatay derzi 3-4 cm olmalıdır(3-4 cm olmayacak yerin durumuna göre gereken miktarda harç konur).

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarına hazır bloklar yerleştirildikten sonra ip çekilmelidir.

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarındaki bloklar dikine şakülünde yatayına terazisinde konulmalıdır.

 Başlangıç ve bitiş noktasına ip çekilerek birinci sıra taksimatı yapılmalıdır.

 Köşeler kaldırılmalı aralara ip çekilerek örülmelidir.

 Aralar örülürken altı alttaki duvara, üstü de ipe göre ayarlanmalıdır.

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Derz yapmak için derz çıtası kullanılmalı veya derzlerdeki harçlar kalemle bir miktar temizlenmeli ve bu boşluklar 450-500 dozlu çimento harcı ile doldurulmalıdır. Çimento miktarının fazla olması, dış tesirlerden (yağmur, don, rüzgar, vb.) derzlerin ve duvarın korunması içindir.

 Duvar örgüsü sırasında yatay ve düşey derzlerde kesinlikle boşluk bırakılmamalıdır.

 Tutkalla örülen duvarlarda, yatay ve düşey derzlere sürülen tutkal, yüzeyleri tamamen kapatacak şekilde uygulanmalıdır.

 Harçla örülen duvarlarda; blok yüzeyleri fırça ile hafif su atılarak nemlendirildikten sonra harç uygulanmalıdır.

 Blokların binme mesafeleri 15 cm΄den az olamaz.(Düşey derzler en az 15 cm kaydırılmalıdır.)

 Uygun bindirme mesafesi blok uzunluğunun yarısı kadar olmalıdır.

2.3.Hazır Blok Duvar Örülmesi

Hazır bloklarla duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokları hazırlayınız.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokların yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki hazır bloklardan birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı hazır bloğa kadar çekip gerdirerek uygun bir şekilde sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, hazır blokların serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya hazır blokları yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve hazır blokları yerleştiriniz.

 Hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusun doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 Duvar örme şekline göre birinci ve ikinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

3. HAZIR BLOKLARLA KEMER

3.1. Hazır Blok Kemer Kalıpları

Kemer kalıpları ahşap, metal, polyester malzemelerden yapılır. Kemerin şekline uygun olarak kalıbın hazırlanabilmesi için önce düzgün bir zemin(duvarın yapılacağı döşeme yüzeyi, ahşap levhalar) üzerine 1/1 ölçeğinde kemer şekli çizilir.

Kemer şekli çizilirken pergel, ahşap lata, ip kullanılır

Kemer yüksekliği ve genişliği kadar kalıp malzemesine kemerin şekli çizilir. Kalıp malzemesi kemer yayına göre iki(2) adet kesildikten sonra duvar kalınlığı kadar 2-3 cm kalınlığındaki düzgün kesilmiş çıtalar kesilen kalıp malzemesi ( Kalıp kanadı ) üzerine biraz aralıklı ve paralel olarak çakılır. Böylece kemerin şeklini verecek olan kalıp meydana gelmiş olur. Bu kalıp kemer başlangıç yerine kadar hazır bloklarla yapılmış duvarın iç kısmına en az

iki tane karşılıklı dikme yerleştirilir. Ayaklar bir birine çaprazlarla bağlanarak kalıp iskelesi oluşturulur. Kemer şekli için hazırlanan kalıp, kalıp iskelesi üzerine yerleştirilir

Kemer yüksekliği ve genişliği fazla olan kemerlerde tek parçaya kemerin şeklini oluşturmak mümkün olmaz bu durumda şekle uygun olarak parça kalıp malzemeleri ikişer sıra halinde birleştirilerek kalıp kanadı oluşturulur. Kalıp iskelesi ise yukarıdaki işlem gibi yapılır

 3.2. Hazır Bloklarla Kemerli Duvar

3.2.1. Tanımı

İki sütun ve ayağı veya iki duvarı birbirine üstten yarım çember, basık eğri, yonca yaprağı vb. biçimlerde bağlayan ve üzerine gelen duvar ağırlıklarını, iki yanındaki ayaklara bindiren tonoz bağlantıya denir.

Pencere ve kapı boşluklarının üzerini kapatmak, yukarıdan gelen yükü taşımak amacıyla boşluğun bir ucundan diğer ucuna eğrisel olarak konulan yapı elemanlarıdır.

3.2.2. Çeşitleri

Hazır bloklarla kemerli duvar değişik şekillerde sınıflandırılırlar.

3.2.2.1 Yapıldığı Malzemenin Cinsine Göre Çeşitleri

Hazır bloklarla kemerli duvarlar şu malzemelerden yapılır ve yapıldığı malzemenin cinsine göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır.

 Kilden imal edilen bloklar

 Bims ve yüksek fırın cüruflarından imal edilen bloklar

 Betondan imal edilen bloklar

 Taştan imal edilen bloklar

 Alçı ve alçı bloklar

3.2.2.2 Yapılış Şekline Göre Çeşitleri

Yapılış şekillerine ve görünümlerine göre hazır bloklarla yapılan kemerli duvarlar aşağıdaki gibi sınıflandırılırlar.

Beşik kemer: Tam dairenin yarısı formundadır(Resim 3.1a-3.1b).

Basık kemer: Yüksekliği kemer açıklığından az olan kemerdir(Resim 3.2).

Kademeli kemer: Açıklığın fazla olması ya da dekorasyonun amaçlı yapılan kemerdir

3.3. Hazır Blok İle Kemerli Duvar Örme Kuralları

 İlk sıra yatay derzi 3-4 cm olmalıdır (3-4 cm olmazsa yerin durumuna göre harç konur).

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarına hazır bloklarlalar yerleştirildikten sora, araya ip çekilmelidir.

 Sıra başlangıç ve bitiş noktalarındaki bloklar dikine şakülünde yatayına terazisinde konulmalıdır.

 Başlangıç ve bitiş noktasına ip çekilerek birinci sıra taksimatı yapılmalıdır.

 Kemer boşluğu projeden alınarak uygun mesafe bırakılmalıdır.

 Köşeler kaldırılmalı aralara ip çekilerek örülmelidir.

 Kemer boşlukları köşe bloklar konulduktan sonra ip çekilerek şakülünde konulmalıdır.

 Kemer başlangıç yüksekliğine kadar gelince hazırlanan kalıp yerleştirilmelidir.

 Kalıp yerleştikten sonra bloklar şekle göre kesilerek konulmalıdır.

 Aralar örülürken altı alttaki duvara, üstü de ipe göre ayarlanmalıdır.

 Duvar yükseldikçe şakül ile diklik kontrolü yapılmalıdır.

 Derz yapmak için derz çıtası kullanılmalı veya derzlerdeki harçlar kalemle bir miktar temizlenmeli ve bu boşluklar 450-500 dozlu çimento harcı ile doldurulmalıdır. Çimento miktarının fazla olması, dış tesirlerden (yağmur, don, rüzgâr, vb.) derzlerin ve duvarın korunması içindir.

 Duvar örgüsü sırasında yatay ve düşey derzlerde kesinlikle boşluk bırakılmamalıdır.

 Tutkalla örülen duvarlarda, yatay ve düşey derzlere sürülen tutkal, yüzeyleri tamamen kapatacak şekilde uygulanmalıdır.

 Harçla örülen duvarlarda; blok yüzeyleri fırça ile hafif su atılarak nemlendirildikten sonra harç uygulanmalıdır.

 Blokların binme mesafeleri 15 cm΄den az olamaz.(Düşey derzler en az 15 cm kaydırılmalıdır.)

 Uygun bindirme mesafesi blok uzunluğunun yarısı kadar olmalıdır.

 Duvar bittikten sonra kemer kalıbı sökülmelidir.

3.4. Hazır Blok İle Kemerli Duvar Örülmesi

Hazır bloklarla kemerli duvar örülmesi için aşağıdaki işlem basamakları takip edilmelidir:

 Projeye göre kemer şeklini belirleyiniz.

 Kemer şablonunu uygun zemine çiziniz.

 Kemer kalıbını oluşturunuz.

 Duvar örme mesafesinin başlangıç ve bitiş noktalarını belirleyiniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokları hazırlayınız.

 Projeden kemerin yerini tespit ediniz.

 Başlangıç ve bitiş noktalarına yerleştirilecek hazır blokların yerlerine yeteri kadar harç koyunuz.

 Harcın üzerine hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 Her iki uçtaki hazır bloklardan birine ipin bağlı olduğu çiviyi sıkıştırınız.

 Sonra ipi karşı hazır bloğa kadar çekip gerdirerek uygun bir şekilde sıkıştırınız.

 Duvar doğrultusunun doğruluğunun sağlanması için, hazır blokların serbest uçları ile ip arasında ortalama 1mm boşluk olacak şekilde hazır blokları ayarlayınız.

 İpe göre, harçlı olarak araya hazır blokları yerleştiriniz.

 İkinci sıra için iki uca sırayla harcını ve hazır blokları yerleştiriniz.

 Hazır blokları terazisinde yerleştiriniz.

 İpi çekiniz.

 Duvar doğrultusun doğruluğunun sağlamasını yapınız.

 Duvar örme şekline göre birinci ve ikinci sırayı kuralına uygun örünüz.

 Duvar yükseldikçe duvarın dikliğini çekülle kontrol ediniz.

 Duvar kemer başlangıç seviyesine kadar örünüz.

 Hazırladığınız kalıbı yerine yerleştiriniz.

 Kalıp yerleştikten sonra blokları kalıba göre örünüz.

 Duvar yapım harcının prizini almasını bekleyiniz.

 Harç prizini aldıktan sonra kemer kalıbını sökünüz.

 Malzeme ve araç-gereç temizliğini yapınız.

T.C.MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

İNŞAAT TEKNOLOJİSİ

BRİKET VE HAZIR BLOKLU DUVARLAR

582YIM166