KARAYOLLARI TANIMLARI

 

Boykesit: Geçkinin düşey düzlem boyunca açılımından elde edilen grafiğe boykesit denir.

Geçki: Karayolu, demiryolu gibi ulaştırma yapılarının, yuvarlanma yüzeylerinin ortasından geçtiği varsayılan eksen çizgisinin harita ya da arazideki izdüşümüdür. Topoğrafik harita üzerindeki izdüşüm tasarımlama, arazi üzerindeki izdüşüm yapım aşamasında söz konusudur.

Siyah Kot: Boykesitte, arazinin engebe durumunu gösteren çizgiye “siyah çizgi”, bu çizgi üzerindeki kotlara da “siyah kot” denir.

Kırmızı Kot: Yuvarlanma yüzeyi (yani toprak işinin bitmiş hali) üzerindeki kotlara “kırmızı kot”, kırmızı kotların oluşturduğu çizgiye de “kırmızı çizgi” denir.

Enkesit: Yol eksenine dik olarak yolun özel nitelikteki noktalarında alınan kesite “enkesit” denir. Her enkesitin başlangıca olan mesafesi belirtilmelidir (10+500 gibi). Eksendeki kot farkı, dolgu veya yarma yüksekliğini gösterir.

-Tamamı yarmada olan enkesite “yarma enkesiti”

-Tamamı dolguda olan enkesite “dolgu enkesiti”

- Bir kesimi yarmada, bir kesimi dolguda olan enkesite “karışık tip enkesit” adı verilir.

 Enkesitlerin eksenlerindeki arazi ve zemin kotları arasındaki fark yarmada yarma yüksekliği, dolguda dolgu yüksekliği diye adlandırılan yüksekliklerdir. Bu yüksekliklerin saptanması için gerekli kotlar boykesitte verilirler.

Kret Noktası: Yarma enkesitlerinde, şev çizgisi ile arazi çizgisinin kesişim noktasına “kret noktası” denir. Planda, kret noktalarının geometrik yeri ise “kret çizgisi” ni oluşturur.

Tesviye Yüzeyi: Yol üstyapısının inşa edilmeye başlanacağı, toprak işi bitmiş haldeki yüzeye “tesviye yüzeyi” veya “tesviye platformu” adı verilir.

Etek Noktası: Dolgu şevlerinde, şev çizgisi ile arazi çizgisinin kesişim noktasına “etek noktası” denir. Planda, etek noktalarının geometrik yeri ise “etek çizgisi” ni oluşturur.

Kafa Hendeği ve Kavalye: Yarmanın kret çizgisinin ötesindeki arazi yarmaya doğru eğimli olabilir. Bu durumda yamaç suları yarmaya girerek şev ve platforma zarar verebilir.

Yarmalarda, şevleri ve platformu korumak için, kret çizgisine paralel 3-4 metre ileride yapılan hendeklere “kafa hendeği” denir.

Kafa hendekleri kret çizgisinden yaklaşık olarak 3-4 m uzaklıkta bulunmalıdır. Bu hendeklerin çıkışları, yarma hendeklerinin çıkışları ile birleştirilmemelidir. Kafa hendeğinin ayrı bir yol izlemesi sağlanmalıdır. Çünkü birleşme yerinde tortu birikintiler oluşabilir. Kafa hendeklerinin yararlarının sürdürülmesi için bakımlarının iyi yapılması gerekir. İyi bakılmayınca körelir ve kapanır. Kafa hendeğinden çıkarılan zeminle hendeğin yarma tarafında bir seddecik oluşturulur. Buna kavalye denir.

Geçit yeri: Yol gövdesi oluşturulurken, dolgudan yarmaya veya yarmadan dolguya geçen kesimlere “geçit yeri” denir.

Geçit çizgisi: kırmızı kotlarla siyah kotların eşit olduğu noktaların geometrik yeri geçit yeridir.

Geçit noktası: Platformda, geçit çizgisi ile yol ekseninin kesiştiği nokta

Sıfır noktası: Bir yarma ve dolgu enkesitinde, eksenin platform çizgisini kestiği noktaya “sıfır noktası” denir. (Platform ekseni sıfır noktasından geçerse, yarma veya dolgu yüksekliği sıfır olur)

Sıfır çizgisi: Sıfır noktalarının geometrik yeri (fiziksel olarak anlamsız)

Sıfır poligonu: Tepe noktaları sıfır çizgisi üzerinde bulunan ve kenarları haritanın ölçeğine ve amaca göre belirli uzunlukta seçilen poligona denir.

Piketaj: Harita üzerinde belirlenen noktaların arazi üzerine aktarılması kazık çakma işlemi ile gerçekleştirilir. Kazıklar kare ya da daire kesitli olabilir. Bazen önemli noktalardaki kazıklar beton kitleleriyle sağlam biçimde tespit edilirler. Kazıklar plan ve yükseklik olarak sabit röperlere bağlanırlar. Nokta kazıkları ve çivili kazıklar zemin yüzeyine kadar çakılırlar.

Kazık çakma işlemleri sırasında eksen kazığına 25 cm uzaklıkta ve kilometre artış yönüne göre sağ yana bir yazı kazığı çakılır. Yazı kazığının eksene bakan yüzüne başlangıca olan uzaklık yazılır. Bu yazım, örneğin (10+520) biçimindedir. İlk sayı (km), ikinci sayı (m) cinsinden uzaklığı göstermektedir. Kurbaların başlangıç ve son noktalarındaki yazı kazıklarının arka yüzlerine (TO) ve (TF) işaretleri konur.