ŞÖMİNE İNŞAATLARI

Şömineler

Şömine mekânları ısıtmak ve bazen yöresel olarak yemek pişirmek vb. amaçlarla içinde ateş yakılan bir bölmeye sahip olan mimari yapı öğesidir. Yakılan ateşten çıkan dumanın doğrudan dışarı atılması düz bir baca sisteminin kurulması ile sağlanır. Modern kültürde şömineler yapıların içlerinde, en çok vakit geçirilen alanlarda bulunsa da pek çok yerde ev dışında ya da avlularda dekoratif amaçlarla kullanıldığı görülebilir.

Şöminelerin insanoğlunun yaşamında ateşin kullanılmaya başladığı çok eski çağlardan bu yana var olduğu sanılmaktadır. Bu dönemlerde yerlere kazılan çukurlar biçiminde kullanılan şöminelerde yakılan ateşin dumanları yapının tavanına delikler açmak suretiyle oluşturulan ilkel bacalardan atılırdı. İki katlı evlerin ilk yapıldığı dönemlerde bile bu teknolojinin kullanıldığı şömineler aynı dönemde yapıların dış kesimlerinde yer almaya başladı. 1678 yılında İngiltere Kralı II. Charles'ın yeğeni Prens Ruppert'ın şöminelerde hava akımı ve bugünkü baca sistemini geliştirmesi ile şöminenin tarihinde iki büyük devrim gerçeklemiş oldu.

Şömine Örgü Teknikleri

*Ateşe dayanıklı şamot harcı taş şömine örülmesinde kullanılabilir. şamot harcının hazırlanması tuğla ile şömine örme faaliyetinde anlatılmıştı.

*Uygulamaya başlamadan önce zemin düzgün ve terazisinde olmalıdır. Temizlenip süpürülen zemin üzerine önceden hazırlanan çimento harcından tesviye tabakası serilir.

*Teraziye alınan zemin üzerine taşlar, harçla temas edecek yüzeyleri ıslatılarak yerleştirilir.

*İlk sıranın üstüne gelecek olan kesme taşların bağlantısı şamot harcı ile yapılmalıdır.

*Kullanılan kesme taşların derz kalınlıkları 1 cm‟yi geçmemelidir.

*Derz boşluklarının üst üste gelmemesi için kesme taşları farklı boyutlarda kullanmalıyız.

*Düzgün yüzeylere sahip bir şömine ve yapımında kullanılacak diğer malzemelerle uyumlu kesme taşlar olması için kalınlık ve yükseklikleri 10 cm‟den fazla olmamalıdır.

Yapılışı

Şömineye yapılacak olan kemerin kalıbı, projesindeki şekle uygun olarak kalıp kanatları ve yükünü taşıyan kalıp iskelesinden meydana gelir.

Kalıp kanatları, Şömine açıklığı az olduğu için 2–3 cm kalınlığındaki tahtalarla yapılır. Kemer şekli gerçek büyüklüğünde, düzgün bir yerde, kanat tahtası üzerinde çizilir ve çizgi üzerinden kesilerek kemer kavisini verecek kanatlar hazırlanır. Kemer genişliğine göre ön ve arka yüzeyleri

Oluşturmak için karşı karşıya getirilen kanatların açılmaması için üst ve alttan bağlayıcı çıtalar çakılır. Kemer genişliği bir tuğla veya daha az ise kanatların açılmaması için kanatlar üzerine 2x3 cm‟lik çıtalar 1 cm aralıklarla çakılır.

Kemer kalıp iskelesi, kanatları ve üzerine gelen yükleri taşıyan başlık, dikme, çapraz ve kamalardan meydana gelir. Kemer yapıldıktan sonra kalıp 3–8 gün arasında sökülebilir yapılır.

DUVARCI

DR. AHMET GÖKDEMİR

GAZİ ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ