JEOTEKNİK ETÜT AMAÇLI SONDAJ KUYUSU VE ARAŞTIRMA ÇUKURU AÇILMASI
İLE YERİNDE DENEYLERİN YAPILMASI VE NUMUNE
ALINMASINA AİT TEKNİK ŞARTNAME
Şartnamenin
Konusu
Madde-1
Bu teknik şartname İller Bankası’nca, jeoteknik etüde yönelik sondaj
kuyularının ve araştırma çukurlarını açtırılması, yerinde deneylerin
yaptırılması ve numune aldırılmasına ait olup, bu kuyulardan elde edilen
verilerin İller Bankası normlarına göre
düzenlenmesi ve bunlara bağlı bütün işlerin yaptırılmasıyla ilgilidir.
Şartnamede
taraflar "BANKA" ve "YÜKLENİCİ" olarak adlandırılmıştır.
Şartnamenin Ekleri
Madde-2 Aşağıdaki belgeler şartnamenin tabii
bir eki olup, şartnamede belirtilmeyen hususlarda ilgili kanun, tüzük, yönetmelik hükümleri ile ilgili TS ve uluslararası
standartlara (ASTM, BS ve diğerleri) uyulacaktır.
·
Türk Standartları (TS-1500) İnşaat Mühendisliğinde Zeminlerin
Sınıflandırılması
·
Türk Standartları (TS-1900) İnşaat
Mühendisliğinde Zemin Laboratuarı
Deneyleri
·
Türk Standartları (TS-1901) İnşaat
Mühendisliğinde Sondaj Yolları ile
Örselenmiş ve Örselenmemiş Numune Alma Yöntemleri
·
Türk Standartları (TS-5744) İnşaat
Mühendisliğinde Temel Zemini
Özelliklerinin Yerinde Ölçümü
·
Türk Standartları (TS-6108) Mühendislik
Jeolojisinde Kullanılan Terimler
·
İller Bankası Etüt Raporları Yazımı Esaslarına Ait
Şartname
Araştırma
Çukuru
Madde-3 Araştırma
çukurları zemin ve kaya birimlerin fiziksel ve mekanik özelliklerini belirlemek
amacıyla kayalardan blok, zeminlerden örselenmiş-örselenmemiş numune almak,
yerinde deneylerin yapılması, yer altı suyu numunelerinin alınması, yanal ve
düşey korelasyonun sağlanması vb. bilgilerin temin edilmesi amacıyla Jeoteknik Amaçlı Sondaj Kuyusu ve Araştırma
Çukuru Açılması ile Yerinde (in-situ) Deneylerin Yapılması ve Numune Alınması Talimatındaki (Ek- 1) örneğe uygun olarak
BANKA'ca belirtilen yerlerde ve boyutlarda açılacaktır.
Açılacak araştırma çukurlarının
yerleri ve boyutları birimlerin
özelliklerini en iyi yansıtacak şekilde BANKA’nın izni alınarak
değiştirilebilecektir.
a) Çukur Yerleri : Araştırma
çukurları Ek-1 deki talimatta belirtilen yerlerde açılacaktır.
b) Çukur Boyutları : Araştırma çukurları uygun
ekipman kullanılarak el veya makine yardımı ile BANKA’nın belirleyeceği
boyutlarda açılacaktır. Yüklenici çukur duvarlarının stabilitesini sağlamak
zorundadır.
Açılan çukurlarda yer altı suyu bulunması halinde
istenilen derinliğe kadar çukurun kazılabilmesi için gerekli önlemler
alınacaktır.
c) Numune Alımı ve İletimi : Açılan çukurlardan Ek-1
deki talimatta belirtilen numuneler, yine aynı talimatta belirtilen
seviyelerden TS 1901’e göre alınacaktır. Alınan numuneler Madde 4-f / 4-g
hükümlerine uygun olarak incelenecek, saklanacak ve etiketlenerek BANKA’nın
belirleyeceği yere iletilecektir.
Sondaj Kuyusu
Madde-4
a) Sondaj Yöntemi : Sondajlar kaya ve zeminlerin
litolojik özelliklerini, yatay ve düşey doğrultudaki değişimlerini,
süreksizliklerin sıklığı, ara uzaklığı, yüzeylerinin pürüzlülüğü, dolgu durumu,
geçirgenliği ve yer altı suyu durumu ile mühendislik parametreleri gibi
bilgileri toplamak amacına yönelik yapılacaktır.
Sondajlar TS-1901’e göre yapılacak olup, sondaja
burgulu susuz sistem ile başlanacaktır. Zemin şartlarının elvermemesi halinde
BANKA'nın da onayı alınmak koşulu ve bu durumun sondaj logunda belirtilmesi
kaydı ile sondaj açma sistemi değiştirilebilir. Sondaj sırasında zeminin örselenmemesine azami
ölçüde özen gösterilecektir.
b) Kuyu Yerleri : Açılacak sondaj
kuyuları, BANKA'ca hazırlanan Ek-1 deki
talimatta belirtilen yerlerde
açılacaktır. Kuyu yerleri BANKA’ca görevlendirilen elemanlarla, Yüklenici veya
Vekili ve İlgili Belediye veya Kurumun yetkilisi ile müştereken kuyu yerlerine
gidilerek bir tutanakla yükleniciye teslim edilecektir.
c) Kuyu Derinliği ve Çapı : Açılacak
kuyuların derinlikleri, çapları ve çap
değişim derinlikleri EK-1deki talimatta belirtilmiştir. İlerleme sırasında
BANKA'ca lüzum görülmesi halinde ve geçilecek jeolojik birimlerin durumuna
bağlı olarak bu değerler değiştirilebilir. Her türlü çap ve derinlik
değişimlerinde BANKA’nın yazılı talimatı esastır.
Yüklenici
kuyunun devamını sağlamak için (muhafaza borusu indirilmesi vb.) gerekli
tedbirleri almak zorunda olup, düşey sondajda ilerleme sırasında düşeyden sapma
(en fazla 5 derece) varsa bunu düzeltmeye, eğer bu mümkün olmuyorsa kuyuyu
bedelsiz yenilemeye mecburdur.
Yapılış amacına hizmet etmeyen ve yeterli derinliğe
inilmeyen sondajlar eksik kabul edilecek, BANKA bu sondajların yerine
yenilerinin bedelsiz yapılmasını isteyebilecektir.
BANKA'ca
gerekli görülen yerlerde ve sayıda kontrol amaçlı sondajlar yaptırılabilir, söz
konusu sondajlar ile mevcut sondajlardan elde edilen verilerin uyumsuzluk
göstermesi durumunda ilgili sondajların bedeli ödenmez.
d) Borulama :
1- Geçici Borulama : Kuyuların
açılması esnasında göçme veya yıkılma potansiyeli yüksek birimler var ise, bu
kısımlar kuyu çapına uygun boru ile geçici olarak muhafazaya alınacaktır.
2- Kalıcı Borulama ( Ölçüm Borusu) :
Yeraltı suyu seviyesinin belirlenmesi için, kuyulara en az 50 mm . çapında ve üst ucu
kuyu başından 15 cm .
yukarıda alt ucu ise kuyu tabanında ve kuyu tabanından yüzeye doğru en az 3
metresi filtreli tip boru (filtre açıklığı ez az % 30) olacak şekilde PVC ölçüm
borusu indirilerek kuyu cidarı ile boru arası (anülüs), tane çapı anülüsün en
fazla 1/3’ü olan üniform küresel çakılla doldurulacaktır. En üstteki borunun
ağzı kolayca açılır kapanır tipte kapaklı olacaktır. Kapakta yüklenici firmanın
adı, kuyu numarası ve kuyunun açıldığı tarih belirtilecektir.
Kuyu açımı sırasında sondaj sıvısı
olarak temiz sudan başka bir karışım kullanıldı ise, kuyuya kalıcı ölçüm borusu
indirilmeden önce kuyu temiz su ile yeteri kadar yıkanacaktır.
e) Numunelerin Alınması:
1- Kırıntı Numuneler : Kırıntı numuneler,
ilerlemenin her metresinde ve kalınlığı 25 cm . yi geçen her tabakadan alınacaktır.
Alınan numuneler 8X8X5 cm.lik bölmelere
ayrılmış numune sandıklarına konulacaktır.
2- Örselenmiş ve Örselenmemiş
Numuneler : Örselenmiş ve örselenmemiş
numuneler, Ek-1 deki talimatta belirtilen seviyelerden TS 1901’e göre
alınacaktır. Herhangi bir nedenle numune alımı ertesi güne kalacak ise, numune
alınacak seviyeye en az 2
metre kala işlem durdurulacaktır. Muhafaza borusu
indirilen kuyularda örselenmemiş numune alınacaksa, muhafaza borusunun alt
ucundan itibaren en az kuyu çapının üç katı kadar ilerlendikten sonra numune
alınacaktır.
3- Karot Numuneleri : Karot numuneleri, TS 1901’e
göre alınacak, tüm karotlu sondajlarda karot yüzdesinin arttırılması için
şartlar zorlanacak, gerektiğinde karotiyer değişikliği, manevra boyunun
kısaltılması veya küçük çaplı sondaj deliği açmak gibi önlemler alınacaktır.
Karot yüzdesinin % 70 ‘in altına düştüğü durumlarda kontrol mühendisi ile
koordinasyon sağlanarak kuyu başında yüklenici firma yetkilileri ile birlikte
yapılacak değerlendirmelere göre çalışma yönlendirilecektir.
Karotlar üzerinde ölçülen veya gözlenen; karot
yüzdesi, RQD, bozunmanın derecesi vb. gibi fiziksel ve mekanik parametrelerin kontrol edilmesini
sağlamak amacıyla karotların fotoğrafları çekilecektir.
Fotoğraflar iki karot sandığı yan yana getirilerek
bunların kısa kenarı boyunca bir cetvel konulmak suretiyle çekilecektir.
Fotoğrafta projenin adı, sondaj numarası ve karot sandıklarının numaraları ile
karotların başlangıç ve bitiş derinliklerini belirtir proje kartları olacaktır.
Ayrıca karotların üzerine sondajların ilerleme yönünü gösterir oklar
çizilecektir.
f) Numunelerin İncelenmesi ve Tanımlanması : Elde
edilen her türlü numune kontrol
mühendisi ile yüklenicinin bu işte çalıştırdığı Mühendislik Jeolojisi konusunda
deneyimli jeoloji mühendisi tarafından incelenerek tanımlanacaktır.
g) Numunelerin Etiketlenmesi, Ambalajlanması ve
İletimi : Tüm numuneler; havaya, suya
ve aşınmaya karşı dayanıklı biçimde hazırlanmış ve hiçbir şüpheye yer
bırakmayacak şekilde yazılmış etiketlere ( EK-2, EK-3, EK-4,EK-5) sahip
olacaktır.
Örselenmemiş
numuneler; tüplerinin içleri ve dışları EK-2'ye göre etiketlenerek, tercihen
bölmeli tahta sandıklara, taşıma sırasında etkilenmeyecek şekilde
yerleştirilecektir. Tüpteki numunenin alt ucundan 2 cm . ve üst ucundan
örselenmiş kısım temizlenerek, tıkayıcı maddenin (%50 parafin+%50 reçine içeren
karışım) tüp kenarlarına iyice yapışması sağlanacaktır. Numuneler alındıktan
sonra yağmur ve güneş etkisinden korunacak, teslim edilinceye kadar hiçbir
suretle +4°C
altında ve +30°C
üstünde dış etkilere maruz kalmayacak ve nakil sırasında sarsıntı ve
çarpmalardan korunacaktır. Numunelerin istiflenmesi ve taşınması dikey olarak
yapılmayacaktır.
Örselenmiş numuneler ise; elde
edilen örneğin çapına uygun çapta kaplara ( cam vb.) veya kalın naylon
torbalara konularak, kabın veya naylon torbaların içine ve dışına EK-3’e göre
yazılmış etiket konulup, hava şartlarından etkilenmemesi için kapların ağızları parafinlenecektir.
Karot
numuneleri 1,50 metre
boyunda, 40 cm .
genişliğinde ve bölmelere ayrılmış, tahta sandıklara konulacaktır. Sandığın
derinliği ile bölmelerin genişliği kapak kapandığı zaman karotlar oynamayacak
şekilde ayarlanacaktır. Kapak kilitli ve menteşeli olacaktır. Kırıklı (veya
çimentolu) karotlar naylona sarılarak yerleştirilecektir. Alınan karotlar,
menteşeli kısımda bulunan bölmenin, sol tarafından başlayarak E veya S tipinde
yerleştirilecektir. Her ilerleme boyunun sonuna küçük bir tahta bölme konarak
ilerleme boyu, başlangıç ve bitiş metreleri yazılacaktır. Ayrı kuyulardan
alınan karotlar, birbiriyle karışmayacak şekilde ayrı sandıklara yerleştirilecektir. Karot sandık
kapaklarının hem içine hem de dışına proje adı, sondaj yeri ve numarası, kuyu
derinliği gibi gerekli tüm bilgiler yazılacaktır.
Alınan numuneler kontrol
mühendisinin talimatına uygun olarak BANKA’nın uygun göreceği periyotlarda ve
yine BANKA’nın belirleyeceği laboratuara
teslim edilecektir. Ancak aynı birimlerden alınan numunelerden bir veya birkaçı
BANKA’ca şahit numune olarak seçilip, başka bir laboratuara gönderilebilir.
Numunelerin sevki hiçbir suretle nakliye ambarları ve posta araçlarıyla
yaptırılmayacak, özel araç ile
yapılacaktır. Numunelerin teslim edilinceye kadar maruz kalacağı her türlü
tahribattan yüklenici sorumludur. Yerine teslim edilmeyen numuneler için o numunenin araziden alınmadığı var
sayılacaktır.
Arazi Deneyleri
Madde-5 BANKA, aşağıdaki veya bunların dışındaki
deneyleri uygun gördüğü standartlara ve yöntemlere göre Ek-1 deki talimatda
belirtilen seviyelerde ve sayıda yaptıracaktır. Ayrıca işin durumuna göre BANKA
arazi deney türü, seviye ve sayılarında gerek görmesi halinde değişiklik
yapabilecektir.
a) Standart
Penetrasyon Deneyi (SPT) : Sondaj kuyularındaki zeminlerin indeks
özelliklerinin belirlenmesine yönelik, TS-5744’e uygun olarak yapılacaktır.
Deney sonuçlarının değerlendirilmesinde tij uzunluğu, kuyu çapı, tüp , enerji
vb. düzeltmeler dikkate alınacak ve sonuçlar çizelge halinde verilecektir.
BANKA gerekli gördüğü taktirde enerji ölçümü yaptıracaktır. Deneyler sırasında
alınan örselenmiş numuneler Madde 4-g’ye uygun olarak korunacak ve
etiketlenecektir.
b) Konik Penetrasyon Deneyi (CPT) : Zemin profili ve profilde karşılaşılan zeminlerin özelliklerinin
belirlenmesine yönelik TS-5744’e uygun olarak yapılacaktır. Kullanılan ölçüm
cihazlarının tipi ve kalibrasyonuna ait bilgiler verilecektir.
c) Dinamik Penetrasyon Deneyi : Bu
deney killi, kumlu ve ince çakıllı zeminlerde; seyrek açılmış sondaj kuyuları
arasında tam bir profil çıkarmak, zemin türlerini karşılaştırılmak, ilave
sondaj lokasyonlarını doğru olarak tayin etmek, zeminin fiziksel ve mekanik
özellikleri hakkında bilgi edinmek amacı ile yapılacaktır.
Deney düzeneği, yapılışı ve deney sonuçlarının
değerlendirilmesi ile ilgili tüm bilgi ve belgeler verilecektir.
d) Kanatlı Kesici Deneyi (Vane) : Sondaj kuyularında, Ek-1 deki talimatta belirtilen
seviyelerde; yumuşak kil bantları veya tabakalarının kayma direncini saptamaya
yönelik olarak TS 5744’e göre yapılacaktır.
e) Permeabilite Deneyi : Permeabilite deneyleri
açılan sondaj kuyularında Ek-1 deki talimatta belirtilen seviyelerde BANKA'nın
belirleyeceği standart ve yöntemlere göre yapılacaktır.
f) Presiyometre Deneyi : Presiyometre deneyi açılan
sondaj kuyularında Ek-1 deki talimatta belirtilen seviyelerde; kaya ve zeminin
yatay yöndeki gerilme-deformasyon ilişkisini belirleyerek taşıma gücü, temel
altında oluşacak oturma ve farklı oturma miktarlarını hesaplamak amacıyla BANKA'nın uygun gördüğü standart ve
yöntemlere göre yapılacaktır. Kullanılan ölçüm cihazlarının tipi ve
kalibrasyonuna ait bilgiler verilecektir. Sonuçlar çizelge ve grafikler halinde
sunulacaktır.
g) Plaka Yükleme Deneyi : Plaka yükleme deneyi,
zeminin rijit bir plaka ile yüklenerek nihai taşıma gücü, deformasyon modülü ve
yatak katsayısının hesaplanmasına yönelik verileri elde etmek için TS 5744’e
uygun olarak Ek-1 deki talimatta belirtilen yerlerde yapılacaktır.
h) Yeraltısuyu Seviyesinin Belirlenmesi : Yeraltısuyu seviyesinin belirlenebilmesi için Madde 4-d’ye göre
borulanan kuyuların içindeki su (devir-daim suyu) boşaltıldıktan ve kohezyonlu
zeminlerde sondajın bitiminden en az 24 saat, kohezyonsuz zeminlerde ise
sondajın bitiminden en az 30 dakika sonra seviye ölçümlerine başlamak koşulu
ile en az 3 gün süreyle düzenli olarak ölçüm yapılacaktır. Su derinlikleri kuyu
loguna kayıt edilecektir.
ı) Su Örneği Alınması : Gerekli analizler (özellikle
yeraltı suyunun betona etkisinin incelenmesi vb.) için 2 adet 1,5 litrelik su numunesi
standartlara uygun olarak alınacaktır. Su örneği alınmadan önce, eğer kuyuda
sondaj sıvısı varsa kuyudaki bu sıvı
temizlenecektir. Alınan numuneler, en geç 3 gün içerisinde BANKA’nın uygun
gördüğü laboratuara teslim edilecektir. Numuneler EK 6’daki gibi
etiketlenecektir.
i) Kuyu Ağzı Düzenlenmesi : Açılan kuyuların ağzının
düzenlenmesi ile ilgili işler projede gösterildiği şekilde veya BANKA
tarafından verilecek talimata göre yapılacaktır. Kuyu ağzı betonunun ölçüleri
40x40x20 cm. olacaktır. Ayrıca ağız betonu üzerine kuyu numarası yazılacaktır.
j) Kuyuda Jeofizik Etütler : BANKA gerek gördüğü
takdirde yükleniciden jeofizik ölçümü alınmasını isteyebilir.
Araştırma
Çukurları Ve Sondaj
Kuyuların Kabulü
Madde-6 Araştırma
çukurları ve sondaj kuyuların kabulü BANKA temsilcisinin başkanlığında, ilgili
Belediye veya Kurum temsilcisi ve yükleniciden oluşan bir heyet tarafından
yapılarak, kabul tutanağı düzenlenir. Kabul işlemleri 30 gün içerisinde, 30
günden az süreli işlerde ise işin bitiminde yapılır. Heyet gerekli
görürse, araştırma çukurları ve sondaj
kuyuları ile ilgili diğer kontrolleri de yapabilir.
Araştırma
Çukurları Ve Sondaj Kuyularla İlgili
Dokümanların Hazırlanması
Madde-7
Yüklenici
açılan araştırma çukurları sondaj kuyuları ile ilgili her türlü bilgiyi
loglarına ve vardiya defterine işin
her aşamasında düzenli olarak işleyecek
ve Kontrol Mühendisine imzalatacaktır. Herhangi bir araştırma çukuru veya
kuyunun tamamlanmasından en geç 1 gün sonra o çalışmaya ait log hazırlanarak
BANKA’ya gönderilecektir.
Bu işe ait tüm dokümanlar (vardiya defteri
vs.) ve bunlardan yararlanılarak İller Bankası ‘’Etüt Raporları Yazımı
Esaslarına Ait Şartname’’sine uygun olarak hazırlanacak ‘’ Jeoteknik Amaçlı
Araştırma Çukuru ve Sondaj Kuyusu Açımı Raporu’’ aslı ile birlikte BANKA'nın istediği sayıdaki nüshayı CD’si ile birlikte BANKA'nın belirleyeceği
süre içerisinde BANKA'ya verilecektir.
Jeolojik
kesitler; tüm bilgileri ihtiva edecek
şekilde, düşey ölçeği 1/100 ve yatay ölçeği 1/1000 veya BANKA’nın uygun
göreceği ölçekte hazırlanacaktır.
Hazırlanacak
raporda; araştırma çukurları ve sondaj kuyuların koordinatları, çapları,
derinlikleri, kullanılan malzeme ve
ekipman adeti ve standartları, tarihler, yapılan deneylere ait bilgiler,
formasyona ait bilgiler, karşılaşılan güçlükler ile uygulanan çözümler ve varsa
öneriler gibi hususlar açıkça belirtilecek ve ilgili jeoloji mühendisi
tarafından imzalanacaktır.
Personel Durumu
Madde-8 Yüklenici işin başında jeoteknik sondaj kuyusu
açım işlerinde tecrübeli yeterli sayıda jeoloji mühendisi ve bu konuda ehliyeti
olan sondör bulunduracaktır. Ancak BANKA gerekli gördüğü taktirde Jeoloji
Mühendisi ve/veya sondörün değişmesini isteyebilir. Bu elemanlardan jeoloji
mühendisi aynı zamanda yüklenicinin vekili olacak, BANKA’ca yapılacak her türlü
tebligatı yüklenici adına kabule yetkisi bulunacaktır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder