İLLER BANKASININ ATIKSU ARITMA TESİSİ PROSES GENEL ŞARTNAMESİ

ATIKSU ARITMA TESİSİ

PROSES GENEL ŞARTNAMESİ

                                                                                                                                                       

(AKTİF ÇAMUR)

B – PROSES GENEL ŞARTNAMESİ (AKTİF ÇAMUR)

Aktif çamur sistemi ve modifikasyonlarının uygulandığı tesislerin projelendirilmesinde aşağıda belirtilen kriterler kullanılacaktır.

1.NÜFUS, DEBİ VE ORGANİK YÜK

Arıtma tesisinin kademeli olarak inşa edileceği düşünülerek; nüfus, debi ve organik yük değerleri her kademe için ayrı ayrı hesaplanacaktır. Nüfus tahminlerinin yapılmasında beldenin son nüfus sayımı sonuçları ve daha önceki yıllardaki nüfus artış katsayıları dikkate alınacak, ayrıca toplu konut inşaatı, göç, turistik kapasite askeri birlik ve imar planında öngörülen nüfus değerlendirilerek kademe yılları için nüfus tahminleri yapılacaktır. Debi hesaplamalarında; evsel kullanımda endüstrilerde yeraltı suyu sızmasında ve baca kapaklarından giren yağmur suyu debisi göz önüne alınacaktır. Evsel pis su debisi hesabında iller bankası IV no’ lu talimatnamesi de belirtilen kişi başına günlük kullanım değerleri esas alınacak, beldenin gelişmişlik ve turistik özellikleri farklı değerler alınmasını gerektiriyorsa mutabakata varılmak kaydı ile talimatnamedeki değerlerde değişiklik yapılabilecektir. Evsel su kullanımının % 70 - 80‘ ini kanalizasyon şebekesine intikal edeceği kabul edilecektir. Yer altı suyu tabakasının altında kalan hatlardan 0,1-0,2 lt/s.ha sızma debisi gelebileceği düşünülecektir. Maksimum debinin hesaplanmasında evsel debinin % 5-10‘ u kadar baca kapaklarından giren yağmur suyu debisi dikkate alınacaktır. Proje debisinin hesaplanmasında endüstrilerin çalışma saatlerin ve gelecekteki nüfusa göre suyun tamamının kullanıldığı farz edilen saatlik süreler göz önüne alınacaktır.

GELECEKTEKİ NUFUS	SUYUN TAMAMININ KULLANILDIĞI FARZEDİLEN SAATLİK SÜRE
1,000 ‘e kadar	10
1.001 – 10. 000	12
10.001100.000	14
100.001 – 1.000.000	16
1.000.000 ‘dan büyük	18 – 20

Hesaplanacak debiler ve kullanılacağı yerler aşağıda verilmiştir:

Qmin.  (Q37)     : Boru ve açık kanallarda çökelme hızlarının kontrolu, proses ünitelerinde                           

                       maksimum bekletme süresi.

Qort.    (Q24)     : Uzun havalandırmalı sistemlerde reaktörde bekletme süresinin 

                      Hesaplanması projelendirilmesi

Qpro(Q10,Q20) : Ön çökeltme havuzu, havalandırma havuzu, son çökeltme havuzu 

                            Bekletme süresi hesabı                                    

Qmax. (Q12)  : boru ve açık kanalların, ızgara, kum tutucu, klorlama ünitelerinin projelendirilmesi.

 Arıtma tesisine gelecek BOI₅ yükünün hesaplanmasında kişi başına günde 50 - 60 gr. BOI₅ üretildiği kabul edilecek,  endüstrilerden gelecek BOI₅ yükleri bu değeri ilave edilecektir.

 Kişi başına Askıdaki Katı Madde yükü 70 - 90 gr azot yükü günde 10 - 12 gr. Fosfor yükü kişi başına günde 3 - 4 gr. alınacaktır.

2.ARITILMIŞ SU KALİTESİ

Çöktürülmemiş arıtılmış suda yapılan deneylerde BOI₅ konsantrasyonu 30 mg/lt.’ nin üzerine çıkmayacak, arka arkaya 5 gün alınan 2 saatlik kompozit numunelerde ortalama 20 mg/lt. BOI₅ konsantrasyonu sağlanacaktır. Arıtma tesisinden çıkan sudan askıdaki katı madde konsantrasyonu 20 mg/lt.’yi aşmayacaktır. Azot giderimi istenen tesislerde reaktördeki atıksu sıcaklığının 12 °C dan daha yüksek olduğu durumlarda en az %40 azot giderimi sağlanacaktır.

3.GİRİŞ TERFİ MERKEZİ

 Kollektör geliş kotuna ve arıtma tesisindeki yük kayıplarına göre gerekmesi halinde tesis girişinde terfi merkezi projelendirilecektir. Toplam terfi yüksekliğinin 7,5 m’yi aşmadığı durumlarda burgulu tip pompalama kullanılması tercih edilecektir. Daha fazla basma yüksekliklerinde santrifüj, dalgıç veya 2 kademeli burgulu pompalar kullanılabilir. Burgulu pompalardan önce kaba ızgara, santrifüj ve dalgıç pompalardan önce ise ince ızgara ve kum tutucular kullanılacaktır. Kollektör geliş kotunun müsaade ettiği durumlarda elektrik kesilme durumlarında kullanılmak üzere uygun bypass savakları ve deşarj hatları projelendirilecektir.

4.IZGARA

 Atık su arıtma tesislerini korumak ve borulamada tıkanmaları önlemek için ızgaralar kullanılacaktır. Kaba ızgaralar 5 - 10cm. çubuk aralığında ve elle temizlemeli olarak, ince ızgaralar 2.0 - 3.0cm. aralığında ve mekanik temizlemeli olarak projelendirilecektir. Mekanik temizlemeli ızgaralar yatayla 60 - 80 derece acı yapacak şekilde yerleştirilecektir. Gerekmesi halinde mekanik veya hidrolik temizlemeli ince elekler önerilebilir. Izgara yaklaşım kanalında su hızı 0.5 m/s ‘den düşük olmayacak, ızgara çubukları arasındaki hız 1.2 m/s ‘yi aşmayacaktır. Izgaradaki yük kaybı Kirshner formülüne göre hesaplanacaktır.

 İnce ızgaralar bir yedek olmak üzere en az 2 adet projelendirilecek, bunun mümkün olmadığı küçük tesislerde ızgara devreden çıktığı zamanlarda kullanılmak üzere kaba ızgaralı bir kuşaklama kanalı inşa edilecektir.

 Izgaraların kapalı bir mekan içerisine alınması durumunda yeterli havalandırma ve aydınlatma koşuları sağlanacaktır. Izgaradan alınan atıkların uygun uzaklaştırma ve nihai bertaraf yöntemleri açıklanacaktır.

5.KUM TUTUCULAR

  Arıtma tesisine gelen atık suda bulunan kum, çakıl gibi kolayca çökelebilen maddeler pompaların aşınmasına, kanallar, borular, çökeltme havuzları ve çamur çürütme tanklarında tıkanmalara neden olabileceğinden, tesis girişinde atık sudan uzaklaştırılacaktır. Kum tutucularda 0,2 mm ‘den büyük kum taneciklerinin tamamının tutulması sağlanacaktır.

5.1. Havalandırmalı Kum Tutucular

 Havalandırmalı kum tutucular maksimum debide 3 - 4 dakika kalma süresini temin edecek şekilde boyutlandırılacak, havalandırmalı kum tutucuların iki kademeli tesislerin ilk kademesini oluşturan yüksek yüklü aktif çamur reaktörü olarak kullanılması düşünülüyorsa bu sure 15 - 30 dakikaya kadar artırılabilecektir. Kum tutucu kesit alanı 4 - 12m² arasında seçilecek, en/ derilik oranı yaklaşık 1:1 olarak alınacak, çökelen kumun kum toplama oluğuna birikmesini sağlayacak şekilde taban eğimi verilecektir. Gerekli kesit alanının 12m² geçmesi durumunda kum tutucunun iki gözlü yapılması yoluna gidilecektir. Kum oluğu hava üflenen tarafa yerleştirilecek, kum oluğu derinliği 30 - 60cm arasında seçilecektir. Havalandırma için, üzerinde 2 - 3mm çapında delikler bulunan çelik veya idarece uygun görülen plastik borular kullanılacaktır. Difüzörün tabandan yüksekliği yaklaşık 50cm olacaktır. Kum tutucuda yatay hız maksimum debide 0.2 m/sn ‘yi geçmeyecek şekilde kesit alanı seçilecektir. Yükselen hava kabarcıklarının tabanda ve duvar kenarında oluşturduğu dikey hız 0.3 - 0.4 m/s olacak şekilde projelendirme yapılacaktır. Hava üfleyiciler (blower) kum tutucu boyunun her metresine 3 - 12m³ /saat hava temin edecek şekilde seçilecektir. Kum tutucu da yüzeysel yükleme 20 - 25 m/saat olacaktır. Kum tutucular gezer köprüye monte edilmiş kumlu su emme pompaları ve kum ayırma düzenekleri ile teçhiz edilecektir. Kum tutucuların kapalı mekanlarda yer alması durumunda yeterli havalandırma ve aydınlatma sağlanacaktır.

5.2 Uzunlamasına Çökelten Kum Tutucular

  

Kum tutucuda yatay hızın 0.3 m/s olması temin edilecek, organik esaslı katıların çökelmesine müsaade edilmeyecektir. Kum tutucuya yüzeysel yükleme değeri 18 – 36 m/saat asasında seçilecektir. Kum tutucuda her debide 0,3 m/sn. hızı sabit tutabilmek için orantılı çıkış savağı veya dikdörtgen savak ve parabolik kesit(veya parabole en yakın trapez kesit ) kullanılacaktır. Kum tutucu tabanına 30 x 30cm boyutlarında kum biriktirme oluğu projelendirilecek, biriken kumun uzaklaştırılması için gezer köprüye monte edilmiş kum temizleme ekipmanı kullanılacaktır. İdarece uygun görülmesi halinde küçük tesislerde elle temizlemeli kum tutucular kullanılabilecek, bu durumda tesislerde elle temizlemeli kum tutucular kullanılabilecek, bu durumda 1 adet yedek kum tutucu projelendirilecektir. Elle temizlemeli kum tutucuların, kum biriktirme oluğu tabanına drenaj sistemi yerleştirilecek, kum biriktirme oluğu tabanına % 2 eğim verilecektir.

5.3  Dairesel Kum Tutucular

Atık su kum tutucuya teğetsel olarak girecek, içeride oluşacak vortex etkisiyle kum taneleri tabanda birikecektir. Bu etkiyi sağlamak üzere akımın kum tutucuya giriş hızının 0,75 -1,0 m/sn. arasında olması, çıkış hızının ise 0,8 m/sn. den daha az olması gerekmektedir. Atık suyun dairesel kum tutucuda bekleme süresi 25 -30 sn. arasında olmalıdır.

 Tercihan kum tutuculardan sonra arıtma tesisine gelen debinin ölçülmesi amacıyla “debi ölçerler”  projelendirilecektir. Debi ölçümü kum tutucu kontrol savaklarında, açık kanallarda veya basınçlı borularda yapılacaktır.

6.ÖN ÇÖKELTİM HAVUZLARI

Ön çökeltme havuzları; Imhoff konisinde iki saatte çökelebilen katı miktarının en az %95’ini veya toplam askıda katı madde miktarının en az %50-60’ını çökeltecek şekilde projelendirilecek ve BOİ giderme verimi % 25- 35 arasında olacaktır. Ön çökeltme havuzlarında atık suyun kalma süresi proje debisinde 1.0 - 2.0 saat arasında, yüzeysel hidrolik yükleme, ise 1.5- 2.0 m/saat arasında seçilecektir.

Dairesel ön çökeltme havuzlarında, havuz çapı 20-45m,ortalama derinlik 2-4m arasında olacaktır. Besleme havuza merkezden yapılacak, pissu dağıtım odası çapı havuz çapının yaklaşık %5-10’u olarak projelendirilecektir Havuz tabanına 1/15 eğim verilecek,havuz hava payı en az 0.4m,havuz yan duvarının bitmiş zemin eğiminden yüksekliği en az 2.0m olacaktır.Çamur sıyırıcılar havuz yüzeyindeki köpüğü,köpük toplama haznesine taşıyacak tertibatı ihtiva edecek,toplanan köpüğün çamurla birlikte uzaklaştırılması sağlanacaktır.

Dikdörtgen ön çökeltme havuzlarında, havuz eni 4-10m,havuz boyu 20-60m,havuz derinliği 2-4m arasınsa seçilecektir. Boy/en oranı  4/1-8/1 arasında olacaktır.Havuz tabanına %1 eğim verilecektir.havuzda atık suyun yatay hızı 0.01m/sn’ den küçük olması temin edilecektir.Havuz girişinde en az 2 adet çamur biriktirme çukuru tertiplenecek;çökelen çamurları çamur biriktirme çukuruna sıyıracak şekilde üzerine sıyırıcıların monte edileceği gezer bir köprü projelendirilecektir.Gezer köprünün hareketi raylar üzerinde sağlanacaktır.Havuz tabanı 2/1 eğimle yan dik duvarlara birleştirilecektir.

Ön çökeltme havuzlarına atık su, bir dağıtma yapısı vasıtasıyla veya uygun şekilde projelendirilmiş kanal ağları ile havuzlara mümkün olduğu kadar eşit oranda dağıtılacaktır. Havuz giriş borularında hız 0.3 - 1.3 m/sn olacak şekilde boru çapı seçilecektir. Havuz giriş yapısı, pissuyun giriş hızını düşürecek, debiyi havuz en kesitine eşit şekilde yayacak ve kısa devreyi önleyecek şekilde projelendirilecektir.

Ön çökeltme havuzlarını terk edecek atık suyu toplayacak olan çıkış savaları 90derece V çentikli veya U çentikli yapılacaktır. Savaklar ayarlanabilir olacak, savak yükünün tercihen 2-3 lt /m-sn olması ve hiçbir zaman 6lt/m-sn’ yi geçmemesi sağlanacaktır.

Dairesel havuzlarda çamur sıyırma çukuru merkezde tertiplenecektir. Çamur sıyırma çukurunun hacmi, iki çamur alım periyodu arasında birikecek çamuru depolayabilecek kapasitede olacaktır. Çamurun günde en az iki defa, sıcak mevsimlerde ise en az üç defa alınması temin edilecek şekilde proje hazırlanacaktır. Çamur sıyırma çukurunun kenar eğimi 1.5/1 - 2/1 olacaktır.

Çamur alma borusunun çapı en az 200mm olacak, tıkanması durumunda şişlenmesini temin edecek şekilde üstü açık bırakılacaktır. Çamur sıyırma çukurunda, çamur biriktirme odasına akacak çamurun akımını önleyecek şekilde tercihen teleskopik vana tertiplenecek, çamur alma borusunun çıkışı, çamur borusu için hesaplanan yük kayıplarına eklenecek 0.5m ilave yük ile birlikte bulunan toplam yük altında kalacak şekilde projelendirilecektir.

Ön çökeltme havuzlarında günde kişi başına 1 - 2 lt çamur alınacağı ve çamurun %95 - 97.5 su ihtiva edeceği kabul edilecektir.

       7.HAVALANDIRMA HAVUZLARI

Havalandırma havuzlarının projelendirilmesinde aşağıda verilen kriteler dikkate alınacaktır.

                             Arıtma         Çamur        Çamur yükü      MLSS kons.       Havalandırma

                             Yüzdesi         Yaşı         kg BOİ/              kg mlss/m3               süresi

                                 (%)           (gün)        kgMLSS-gün                                    (saat)

Kısmi arıtma             80           2 – 4             1.0                     2.0                      1 - 2                 

Tam arıtma              >90          4 – 8           0.15 – 0.4            1.5 – 4                 4 - 8

Uzun havalandırma>90         20 – 30        0.05 – 0.15           2 – 6                  16 -24

         Havalandırma havuzlarına gerekli oksijen temininde basınçlı hava difüzörleri, düşey milli yüzeysel havalandırıcılar veya yatay milli yüzeysel havalandırıcılar kullanılacaktır. İşletme şartlarında havalandırma havuzunda 1 – 2 mg/lt çözünmüş oksijen bulunması sağlanacaktır. Havalandırıcıların seçiminde önce gerekli oksijen miktarı hesaplanacaktır. gereken oksijen miktarının hesaplanmasında aşağıdaki eşitlik kullanılacaktır.

       Rog (kg O₂/gün)=( a *E/100*L) + ( kre * M*VHH) + ( 4.6*LN)

Burada;

          a       =organik maddelerin özümlenmesin için gereken O₂ miktarı

             ( 0.5 – 0.7kg-O₂/kg BOİ alınacaktır.)

     E       =Arıtma yüzdesi

     L       =Havalandırma havuzuna gelen BOİ yükü  (kg BOİ/gün)

     kre    =Endojen respirasyon hızı  (kg O₂ / kg MLSS-gün)

     M      =MLSS konsantrasyonu  (kg MLSS /m³)

     VHH =Havalandırma havuzu hacmi  (m³)

     LN    =Azot yükü  (kg TKN/gün)

     Sistemde nitrifikasyon gerekmiyorsa formüldeki ‘’ 4.6*LN ’’ hesaplamalarda dikkate alınmayacaktır.

      Çamur yüküne (Ls) bağlı olarak, endojen respirasyon hız sabiti (kre) aşağıdaki tablodan alınacaktır.

     Ls (kg BOİ / kg MLSS_gün)                                kre (kg O₂ /kg MLSS_gün)

            0.05                                                                                  0.1

            0.1                                                                                    0.13

            0.3                                                                                    0.15

            0.5                                                                                    0.16

            1.0                                                                                    0.2

Oksijenasyon kapasitesinin (OC) hesaplanmasında aşağıdaki eşitlik kullanılacaktır.

OC = {Rog/ @}  *  {Cs / Cst-CL}  *  {D10/DT}^1/2

@    =Pissuya oksijen transferi azalma katsayısı

                      Basınçlı hava ile havalandırma………………0.7 - 0.8

                      Yüzeysel havalandırmada……………………0.9 – 1.0

           Cst    =Pissuda oksijenin doygunluk konsantrasyonu  (mg/lt)

           Cs     =Standart şartlarda suda oksijenin doygunluk konsantrasyonu  (mg/lt)

           CL    =havalandırma havuzunda çözünmüş oksijen konsantrasyonu   (mg/lt)

           D10  =  10 ⁰C de difüzyon sabiti

           DT    =havalandırma havuzunda beklenen en yüksek sıcaklıkta difüzyon sabiti

 

{DT/D10}½  değerleri aşağıdaki tablodan alınacaktır.

       T ⁰ C                     10          12            14            16            18            20           22            24

 {D10/DT}^1/2          1.000       0.964       0.928       0.895       0.861       0.830       0.799      0.77

        Saatlik OC hesaplarında, gün içindeki organik yük değişimleri göz önüne alınacaktır. Endojen respirasyon gün boyunca sabit olduğu kabul edilecektir.

       

        Havalandırma havuzlarının en, boy ve derinliğinin hesaplanmasında, kullanılacak havalandırıcı tipi göz önünde bulundurulacak,optimum oksijen transferi ve karıştırmayı sağlayacak şekilde imalatçı kataloglarından da faydalanmak suretiyle boyutlandırma yapılacaktır.havalandırma havuzlarının projelendirilmesinde çamur geri dönüş oranı; SVI değerinin 150 ml/gr ’a yükselebileceği göz önüne alınarak hesaplanacaktır.

         Aktif çamur sisteminde biyolojik azot giderimi yapıldığı durumlarda nitrifikasyon ve denitrifikasyon gerçekleştirilmesi için aşağıda belirtilen kriterlere uyulacaktır.

         Atık su sıcaklığının 12⁰C den fazla olduğu şartlarda en az % 40 toplam azot giderimi sağlanacaktır.

       

          Denitrifikasyon için karbon kaynağı olarak kimyasal madde yerine ham atık su kullanılacaktır. Oksidasyon hendeği ve Carrousel Hendeğinde anoksik bölgenin kontrolü için ölçerlerin havalandırıcılara kumanda etmesi temin edilecektir.

         8.SON ÇÖKELTME HAVUZLARI

         Aktif çamur tesislerinde son çökeltme havuzlarının projelendirilmesinde havuzda kalma süresi proje debisinde en az 3 saat, yüzeysel hidrolik yükleme 0,6 – 0,9 m/saat ve savak yükü maksimum 5 lt/m-sn seçilecektir, ortalama havuz derinliği 2.5 – 4m arasında olacaktır. Çökeltme havuzuna yüzeysel çamur yükü 0.5 m³-çamur/m² – saat ‘ i geçmeyecektir. Yüzeysel çamur yükü (SLS) aşağıdaki eşitliğe göre hesaplanacaktır.

     

                            SLS     =Q * M * SVI   /  A

         Havuzdaki hava payının en az 0.4m;havuz yan duvarının bitmiş zeminden yüksekliğinin en az 0.2m olması sağlanacaktır. Son çökeltme havuzları tercihen dairesel şekilde projelendirilecektir.

        

          Dairesel son çökeltme havuzlarında havuz çapı 20 – 45m olacak, besleme merkezden yapılacak, pissu dağıtma odası havuz çapının yaklaşık % 5- 10 ‘u olarak projelendirilecektir. Dağıtma bölümünün derinliği merkezdeki havuz derinliğinin yarısını geçmeyecektir. Havuz tabanına 1/8 – 1/12 eğim verilecektir. Çamur sıyırıcılar döner bir köprüye monte edilecek, köprünün çevre duvarındaki dönme hızı 2 – 3 m/dak olacaktır. Döner köprü projelendirilirken yük hesapları yapılarak gerekli kalınlıkta profil demir üzerine oturtulacaktır. Havuz giriş ve resirkülasyon borusunda hız 0.3 – 1.2 m/sn olacak şekilde boru çapı seçilecektir.

     

          Dikdörtgen son çökeltme havuzlarında; havuz eni 4 – 10m;havuz boyu 20 – 60m arasında seçilecektir. Boy / En oranı 4/1 – 8/1 arasında olacaktır. Havuz tabanına %1 – 3 eğim verilecektir. Çökelen çamurun kısa sürede havalandırma havuzuna geri dönmesini temin edecek şekilde,zincire monte edilmiş paletli sıyırıcılar kullanılacaktır.Havuz içinde en az iki adet çamur toplama haznesi teşkil edilecek ve bu haznelerden çamurun çekilmesi sağlanacaktır.havuza giriş yapısı,pissuyun giriş hızını düşürecek,debiyi havuz en kesitinde eşit olarak yayacak ve kısa devreyi önleyecek şekilde projelendirilecektir.

 

  9. ÇAMUR KOYULAŞTIRICILAR

Atık su arıtma tesislerinde çamur çürütücülerin ve çamur işleme birimlerinin daha küçük boyutlarda inşa edilmesini sağlamak üzere çamur koyulaştırıcılar projelendirilecektir. Çamur koyulaştırıcılar tercihen gravite ile çalışan tipte olacaktır. Gravite ile çamuru koyulaştıran havuzlarda ön çökeltme çamuru için  90 – 120kg /m²-gün, yüzeysel katı yüklemesi,fazla aktif çamur için 20 – 30  kg /m² gün yüzeysel katı yüklemesi değerleri kullanılacak,çamurların birlikte koyulaştırılması halinde çamur oranları göz önüne alınacaktır.Koyulaştırıcıda çamurun kalma süresi 0.5 – 2.0gün arasında seçilecektir.Çamur koyulaştırıcıda suyun çamurdan kolaylıkla ayrılmasını temin edecek dikey çubuklu karıştırıcı projelendirilecektir.Çamur koyulaştırıcılar dairesel şekilli olacak,çamur merkezden beslenecek ve koyulaşan çamuru merkezdeki çamur kuyusuna sıyıracak tertibatı ihtiva edecektir.Çamur koyulaştırıcıda kenar yüksekliği 3 – 4m arasında seçilecek,koyulaştırıcı tabanına  1/4 - 1/10 eğim verilecektir.

10. ÇAMUR ÇÜRÜTÜCÜLER

10.1:ANAEROBİK ÇAMUR ÇÜRÜTÜCÜLER:  Anaerobik çamur çürütücüler standart hızlı veya yüksek hızlı olarak projelendirilebilecek; iki kademeli sistem tercih edilecektir.

  Standart hızlı anaerobik çamur çürütücülerde katı bekletme süresi 30 – 60 gün, katı yüklemesi 0.5 – 1.2kg uçucu katı/ m³_gün seçilecektir.

      

  Yüksek hızlı anaerobik çürütücülerde katı bekleme süresi 10 – 20 gün, katı yüklemesi 1.5 – 6.5kg uçucu katı/ m³ arasında seçilecektir.

    Çürütme sırasında uçucu katı maddedeki azalma en az %40 olacaktır. İki kademeli sistemlerde, birinci kademede ısıtma ve karıştırma temin edilecektir. Karıştırma için mekanik karıştırıcılar, gaz resirkülasyonu veya resirkülasyon pompaları kullanılacaktır. Birinci kademede tank sıcaklığının 35≥± 0.5⁰C olması sağlanacaktır. Isıtma ve karıştırmayı temin etmek üzere resirkülasyon pompası ve ısı değiştirici sistemi tercih edilecektir.

     Tank muhteviyatının karıştırılmaması için mekanik karıştırıcılar kullanıldığı takdirde karıştırılacak 1000m³ çamur için 5 – 8 kW’lık motor gücü kullanılacaktır. Gaz ile yapılacak karıştırma sistemlerinde ise 1 m3 çamuru karıştırmak için tanka dakikada 0.005 – 0.007m³ gaz pompalanacaktır. Hangi karıştırma sistemi kullanılırsa kullanılsın çamur çürütme tankındaki çamurun 20 – 30 dakikada bir altüst olması temin edilecektir.

    Çamur çürütücüler tercihen dairesel şekilli olarak projelendirilecektir. Dairesel çamur çürütücülerde çap 6 - 35m, yükseklik 6 – 20m arasında seçilecektir. Tank tabanına % 8 eğim verilecektir.İki kademeli sistemlerde gaz depolamasını temin etmek üzere ikinci kademe çürütücülerin yüzer çatılı inşa edilmesi durumunda,  yüzer çatının aşağı yukarı net hareketi 0.6 – 1.8 m arasında olacaktır.Büyük kapasiteli tesislerde,gaz depolaması için bir tank projelendirilecektir.

   Çürütücülerden ayrı olarak inşa edilecek gaz deposu, çelik konstrüksiyondan veya sert, kaliteli membrandan imal edilecektir.

   Elde edilen gazın,%65 – 70 oranında metan gazı (CH₄)ihtiva ettiği kabul edilecektir. Gaz üretimi,0.75 – 1.12 m³/kg uzaklaştırılan uçucu katı değerleri arasında kalacaktır.

          Eğer gaz depolaması yüzer veya membran çatılı çamur çürütme tanklarında yapılacaksa gaz ile havanın birbirine karışmamasını temin etmek üzere gerekli önlemler alınacaktır. Sistemdeki gaz taşıyıcı borular ve basınç düşürücü vanalar yeterli miktarda alev tutucu ve su tutucu ihtiva edecektir. Üretilecek gaz miktarı sürekli ölçülecek, fazla gaz yakılacaktır.

           Elde edilecek gazın ısıtma değeri 20000 – 23000 kj/m³ arasında olacağı varsayılarak ısı balansları oluşturulacaktır. Ham çamurun ısıtılmasını temin etmek için kullanılacak ısı esanjörlerinin ihtiyacı olan suyu ısıtmak üzere gaz yakıcılar projelendirilecek; tesisin ilk işletmeye alınması aşamasında kullanılmak üzere fueloil tankları ve yakma sistemleri de projelendirilecektir.

10.2: AEROBİK ÇAMUR ÇÜRÜTÜCÜLER

     Aerobik çamur çürütücüler en az %40 uçucu katı madde azalmasını temin edecek şekilde projelendirilecektir. Çamurun havuzda kalma süresi 10 – 20 gün arasında olacaktır. Çürütme havuzunda çamur yüksekliği 3 – 5m arasında seçilecek; 0.9 – 1.2m hava payı bırakılacaktır. Stabilizasyon için gerekli oksijen yüzeysel havalandırıcılar veya hava ile sağlanacaktır.

    Basınçlı hava ile havalandırmada 1000m³ havuz hacmine 20 – 30 m3/dak hava sağlayacak şekilde proje tanzim edilecektir. Çamurdaki süspanse katı konsantrasyonu 20000mg/lt’ den fazla, ise 1000m³ havuz hacmine verilen güç 50 kW’ye kadar arttırılacaktır. Aerobik çamur çürütücüye uçucu katı madde yüklemesi 1.6 – 3.2 uçucu katı /m3- gün arasınsa seçilecektir.

11. ÇAMUR KURUTMA YATAKLARI

    Ufak kapasiteli tesisler için, işverence uygun görüldüğü takdirde çamurun susuzlaştırılması amacıyla çamur kurutma yatakları projelendirebilecektir.

      

    Çamur kurutma yatakları 5 – 10m genişliğinde 15 – 50m uzunluğunda projelendirilecek, çamur kurutma yatakları birbirinden seddelerle veya beton duvarlarla ayrılacaktır. Kişi başına gerekli olan alan iklim şartları ve çamur özellikleri göz önünde tutularak 0.03 – 0.3cm yüksekliğinde yayılacaktır. Çamur kurutma yataklarının altına 20 – 30cm orta büyüklükte çakıl,10 cm ince çakıl, 15 – 2cm kaba kum serilecektir. Granülometri seçiminde tabakaların birbirinin içine girmesini önleyecek tanecik çapları seçilecektir.

    Çamur kurutma yataklarının tabanı düzeltilmiş tabii zemin olacak, yeraltı suyunun kirlenmesinin istemediği durumlarda Banka ile mutabakata varılmak kaydıyla beton veya kil kaplanabilecektir. Drenaj boruları 150mm çapında olacak;3 – 6m arayla; 1/100 – 1/150 eğimle yerleştirilecektir. Kurutma yatağı tabanına drenaj borularına doğru 1/20 - !/50 eğim verilecektir. Çamur kurutma yataklarına çamur taşıyan borular hız en az 0.75 m/sn olacak şekilde projelendirilecek; çamurun kurutma yatağına boşaldığı kısma sıçrama levhası yerleştirilecektir.

  12. MEKANİK ÇAMUR SUSUZLAŞTIRMA ÜNİTESİ

      Çamur suyunun azaltılması amacıyla mekanik su gidericiler olarak, Belt Filtreler, Filtre Presler, Santrifüjler veya Vakum Filtreleri kullanılabilecektir.

    Çamur, mekanik susuzlaştırma ekipmanına alınmadan önce kimyasal maddelerle şartlandırılacaktır. Kimyasal şartlandırıcılar olarak Demir III Klorür, Kireç, Alüminyum Sülfat veya Polielektrolitler kullanılacaktır. Bu amaçla gerekli çözelti halinde ekipmanları projelendirilecektir. Kimyasal maddeler çözelti halinde ilave edilecek, çözelti hazırlama tankları konsantre ve seyreltik çözeltiler için ayrı ayrı olacak ve en az 3 günlük dozajı karşılayacak kapasitede ve  korozyona dayanıklı malzemeden imal edilmiş olacaklardır.Dozaj pompaları istenen aralığını kapsayacak şekilde değişken dozlamaya imkan verecek şekilde seçilecektir.

   Belt filtrelerde polielektrolit kullanılması tercih edilecek ve çamur tipine göre aşağıda belirtilen oranlarda polielektrolit dozajı yapılacaktır.

                                                                                                 Polielektrolit dozajı

                        Çamur tipi                                             (kg polimer/ton kuru katı çamur)  

Primer                                                                                           1 - 4

Primer+Fazla aktif çamur                                                             2 – 8

Fazla aktif çamur                                                                          4 - 10

Anaerobik çürütülmüş primer çamur                                            2 - 5

Anaerobik çürütülmüş primer +aktif çamur                              1.5 - 8.5

Aerobik çürütülmüş primer+fazla aktif çamur                             2- 8

                      

   Çamur ve kimyasal şartlandırıcı karıştırıldıktan sonra en kısa sürede susuzlaştırma ekipmanına beslenecektir. Karıştırma için tercihen  ‘”In Line Mixer” ler kullanılacaktır. Karıştırma sırasında flokların parçalanmamasına özen gösterilecektir.

        

  Belt filtrelerde susuzlaştırılmış çamur kekindeki kuru katı oranı %25 ‘den az, filtre preslerden alınan susuzlaştırılmış çamurun kuru katı oranı ise %35 az olmayacaktır.

  13.KLORLAMA

              

    Arıtılmış suların deşarj edileceği alıcı ortam dikkate alındığında, klorlama yapılması zorunluluğu var ise, işveren ile mutabık kalınmak kaydıyla klorlama tesisleri projelendirilecektir.

                

   Klorlama amacıyla gaz klor veya hipoklorit çözeltisi kullanılacaktır. Arıtılmış suya 5 – 12 mg/lt klor dozlanacak şekilde debiyle orantılı dozlama ekipmanı projelendirilecektir. Gaz klor kullanılması durumunda klor dozaj ekipmanı ayrı odalara yerleştirilecek, klorlamanın emniyetini sağlayacak önlemler alınacaktır.Klor dozlamasından sonra arıtılmış su ile klorun tam karışması temin edilecek ve klor temas havuzunda klorun etkisi tamamlanıncaya kadar arıtılmış suyun kalması temin edilecektir.Klor temas havuzunda arıtılmış suyun kalma süresi 15 – 30 dak arasında seçilecektir. Klor temas havuzunda engeller teşkil edilerek klorlanmış suyun piston tipi akış şeklinde havuzu geçmesi sağlanacaktır. Klor temas havuzundaki perdelerle bölünmüş kanalların En /Boy oranı en az 10/1 olacaktır. Klorlama ünitesinde tesisin 15 günlük klor ihtiyacını depolayabilecek depo alanı bırakılacaktır.