MERDİVENLER

MERDİVENLER

MERDİVEN ÇEŞİTLERİ
Merdivenler, yapılarda katlar arasında iniş-çıkışı sağlayan yapı elemanlarından birisidir. Yapıldıkları yere göre, yapıldıkları malzemeye göre ve eğimlerine göre gruplandırılırlar.

Yapıldıkları Yere Göre
• Dış-harici merdivenler
• İç-dahili merdivenler

Yapıldıkları Malzemeye Göre
• Ahşap merdivenler
• Kagir merdivenler
• Betonarme merdivenler
• Metal merdivenler

Eğimlerine Göre
• Yatık merdivenler
• Normal merdivenler
• Normalden fazla merdivenler
• Çok eğimli merdivenler
• Dik merdivenler
• Rampa merdivenler

MERDİVENLERİ OLUŞTURAN ELEMANLAR
• Rıhtlar ve basamaklar
• Sahanlık (en fazla 15 çıkışta ve minimum 1 m. Sahanlık yapılır) ,
• Kol genişliği • Kol uzunluğu
• Korkuluk ve küpeşte
• Merdiven yuvası (merdiven kovası)
• Çıkış hattı
• Aydınlık mesafesi

RIHTLAR VE BASAMAKLAR
Merdivende iki basamak arasındaki yüksekliğe rıht yüksekliği denir. Merdiven tasarımından önce rıht yüksekliği belirlenir. Genelde yetişkin insanların kullanacağı bina merdivenlerin rıht yüksekliği 16-17 cm olmalıdır. Değişik yaş gruplarından insanların kullanacağı merdivenlerde rıht yüksekliği 12-15 cm arasında olmalıdır. Kule-minare gibi yapılarda 18-25 cm arasında bir değer alınabilir.

 SAHANLIK
Merdiven kolunda eğimi düzenlemek dinlenmeyi sağlamak amacıyla yapılan düzlüklere sahanlık adı verilir. Her 15 rıhttan sonra bir sahanlık düzenlenmesi uygundur. Sahanlık genişliği adım sayısına göre boyutlandırılmalıdır. Ancak genelde 120 cm olarak alınabilir. Kesişen kollarda ise kol genişliği kadar olabilir.

KOL GENİŞLİĞİ
Tek daireli konut merdivenlerinde 1 m , ortak kullanılan konut merdivenlerinde 1,2 m , diğer yapı tiplerinde 1,5 m olacak şekilde düzenlenebilir.

KOL UZUNLUĞU
Basamak dizisinin oluşturduğu uzunluğa kol uzunluğu denilmektedir.

KORKULUK VE KÜPEŞTE
Merdivende, merdiveni kullananların düşmesini önlemek, tutunmasını sağlamak amacıyla yapılan elemanlardır. Yükseklik 90 cm’ ye kadar alınabilir. Korkuluğun üzerindeki elemana da küpeşte denilir.

MERDİVEN YUVASI (MERDİVEN KOVASI)
Merdiven düzenlenmesi için planda ayrılan alana merdiven yuvası denilmektedir.

ÇIKIŞ HATTI Merdiveni kullananların üzerinde yürüdüğü kabul edilen hatta çıkış hattı denir. Merdivenlerde her zaman çıkış yönü gösterilir. Çıkış hattının küpeşteden 60 cm mesafeden geçtiği kabul edilir.

AYDINLIK MESAFESİ
Merdiven kolları arasındaki mesafedir.

PLANDAKİ ŞEKİLLERİNE GÖRE MERDİVENLERİN ADLANDIRILMASI
• Tek kollu düz merdivenler
• Tek kollu düz sahanlıklı merdivenler
• İki kollu ortadan sahanlıklı merdivenler
• İki kollu köşeden sahanlıklı merdivenler
• İki kollu ortada sahanlıklı merdivenler
• İki kollu çeyrek döner merdivenler
• İki kollu yarım döner merdivenler
• Üç kollu yarım döner merdivenler
• Üç kollu ortada sahanlıklı merdivenler
• Üç kollu boy sahanlıklı merdivenler
• Üç kollu çeyrek döner merdivenler
• Üç kollu çeyrek ters döner merdivenler
• Tam döner merdivenler
• Elips merdivenler
• İki taraftan çıkışlı merdivenler
• Üç taraftan çıkışlı merdivenler

 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ
 Döner merdivenlerde çıkış hattı üzerinde basamak genişliklerinin eşit olmasını sağlamak amacıyla yapılan düzenlemeye merdiven dengelemesi denilmektedir. Bu amaçla geliştirilmiş çeşitli yöntemler vardır:
• Açınım Yöntemi
• Yaprak Yöntemi
• Yardımcı Doğru Yöntemi

RÖLATİF SIKILIK

Rölatif Sıkılık

Zemini teşkil eden danelerin aralarında az veya çok boşluk bulunduğuna göre sıkılık çok veya az diye ifade edilir. Bir zemin ne kadar sıkı ise o zemin o kadar az sıkışabilir ve az oturur, içsel sürtünme açısı da büyük olur. Kum çakıl gibi ayrı k daneli (kohezyonsuz) zeminlerde zeminin sıkılık durumunu yansıtan rölatif sıkılık;

Dr=(emax-e)/(emax-emin)
bağıntısından hesaplanır.

Burada; eınax (maksimum boşluk oranı) zeminin en gevşek (en çok boşluklu) durumundaki boşluk oranı, emin 8minimum boşluk oranı) zeminin en sıkı (en az boşluklu) durumundaki boşluk oranı, e zeminin rölatif sıkılığının belirlenmek istendiği durumuna ait boşluk oranıdır. Birimsiz olarak gösterilen Dr, ondalık veya yüzdelik bir ifadedir.

DANE BİRİM HACİM AĞIRLIĞI

Dane Birim Hacim Ağırlığı

Dane kısmının (boşluksuz) birim hacim ağırlığı olarak tanımlanır ve ağırlığının tanelerin toplam (boşluksuz) hacmine oranı olarak ifade edilir.

?s= W dane / V tane

Dane birim hacim ağırlığı belirlemede, iri taneli zeminler için yaklaşık 1 litrelik kavanoz biçimli ve ince taneli zeminler için daha küçük hacimli (50-100 cm3), piknometre denilen cam şişeler kullanılır. Deney için hassas teraziler(O,OO 1 gr hassaslıklı ) kullanılır. Kullanılan damıtık su veya karışımın içerisinde hava kalmamasına özen gösterilir. Bunun için vakum, karıştırma ,sallama gibi işlemler uygulanır. Ayrıca suyun birim hacim ağırlığı, sıcaklıkla değiştiğinden; deney sabit sıcaklıklı ortamda yapılır ve suyun birim hacim ağırlığı kullanılan sıcaklığa göre düzeltilir. Piknometre damıtık su ile doldurulup dışı iyice kurulandıktan sonra tartılır (W ı). Kurutulmuş, elle ufalanarak veya sert lastik bir tokmakla bir kap içinde dövülerek tanelenmiş zeminden belli bir miktar alınır (W K). Miktarı belli olan bu zemin, piknometrenin içine kayıp sız olarak aktarılır, Üzerine damıtık su ilave edilerek tartılır(W 2). Aşağıdaki bağıntıdan zeminin tane birim hacim ağırlığı hesaplanır.


WK
?s = WK –(W2-W1)

Dane birim hacim ağırlığı, danelerin meydana geldiği kayaca (minerale) bağlı olarak değişik değerler alır. çoğu zeminler için 2.60-2.80 g/cm3 arasında değere sahiptir.

Gs=(?s/?w)=(?s/?w)

HİDROMETRE YÖNTEMİ

Hidrometre yöntemi

Hidrometre, sıvıların özgül ağırlığını ölçmeye yarayan alete verilen isimdir. Çalışma prensibi Arşimed'in yüzen cisimlerin ağırlığının, kapladıkları hacim kadar sıvının ağırlığına eşit olması ilkesine dayanır

200 nolu elekten geçen zeminden bir miktar alınarak, pipet yöntemindekine benzer olarak, silindirik cam kap içinde 1000 cm3" lük bir süspansiyon hazırlanır. Deney başlangıcından itibaren, belli süreler sonunda, süspansiyonun birim hacim ağırlığı, hidrometre denilen alet yardımıyla ölçülür. Hidrometre şekilde görüleceği üzere, bir gövde ve bir ince uzun boyun kısmından oluşan cam bir alet olup, sıvı veya süspansiyonların birim hacim ağırlığını ölçmede kullanılır.

PİPET YÖNTEMİ

PİPET YÖNTEMİ

Bu yöntemde 200 numaralı elekten geçen bir miktar zemin alınır. Bununla cam bir tüp içine toplam 500cm^3 lük süspansiyon hazırlanır. Süspansiyona tanelerin kümeleşmesini önlemek için dağıtıcı katkı maddesi katılır. Bir karıştırıcıyla iyice karıştırılan süspansiyon cam tüp içine aktarılır. Ve sıcaklığı sabit bir su banyosuna konulur.
Deney başladıktan sonra başlangıçtan itibaren belli süreler sonunda (1,2,4,15,30 dakikada 1,2,4,15,316,24 saat gibi) pipet denilen bir aletle süspansiyon yüzeyinden itibaren 10 cm derinlikten 10 cm ^3 lük süspansiyon örnekleri alınır. Bu örnekler etüve konularak kurutulur.

Wk kuru ağırlıklar hassas terazilerde tartılarak belirlenir.

Başlangıçtan itibaren t1 zaman sonra süspansiyonda yüzden itibaren 10 cm lik derinlikte
Dı=?He/90t / bağıntısıyla hesaplanan Dı çaplı veya daha büyük çaplı dane bulunmaz. Çünkü, Dı çaplı veya daha büyük çaplı taneler, Stokes Yasasına göre, en az i O cm çökmüşlerdir. Bu olaya, zemini Dı çaplı elekten eleme gibi bakılabilir. Dı çaplı geçen yüzde, %P'=Alınan örnekte, 1 cm3 teki zemin miktarı/Başlangıçta, süspansiyonda 1 cm3 teki zemin miktarı.. .

200 No.lu elekten geçen zemine göre tanımlanan %P' nun, mekanik analize tabi tutulan tüm zemine göre,
%P=%P'(200 No.lu elekten gçen zemin miktarı/Elemeye tabi tutulan tüm zemin miktarı).. .(6)
şeklinde ifade edilir.

Islak analiz için kullanılacak zeminin elde edilmesinde; 2 mm lik elek (10 No.lu elrk) ten geçen zeminin; ince tanelerin, kum tanelerine yapışmış olması olasılığına karşı, 200 No.lu ele k üzerinde su ile yıkanması tavsiye edilmektedir. Yıkama suyuna bir miktar dağıtıcı katılır. 200 No.lu elek üzerinde kalan zemin kurutularak, takip eden eleklerde elenir. 200 no altına geçen süspansiyon kurutularak veya kurutulmadan ıslak analiz için kullanılır.

BETONDA AYRIŞMA - SEGREGASYON

Segregasyon betonun betoniyer / mikser içerisinde yapı elemanına dökümünden önce veya kalıplara dökümünden sonra homojenliğini kaybederek muhteva ettiği suyun bırakmasıdır. Bu durumda iri agrega, su-çimento şerbeti ve kumdan ayrışır. Kalıp söküldüğünde agrega boşlukları gözle görülebilir biçimde beton - demir aderansının azalmasına neden olur. Beton kesitinin küçülmesiyle şeklinin bozulmasına ve aderansın azalmasına sebep olacağından beton mukavemeti hesaplanandan düşük olacaktır.

SEGREGASYON NEDENLERİ

1- Beton ne kadar sulu ise ayrışma o kadar çok olur. Bu nedenle beton ne kadar katıysa o kadar iyidir. Su miktarı arttıkça aynı mukavemeti elde etmek için çimento miktarı da arttırılmalıdır. Agrega içinde iri taneler çoksa karışım suyu miktarı azalır ve aynı mukavemet için daha az çimento gerekir.

2- Betonun haddinden fazla vibratöre mağruz bırakılması da betonun agrega gradasyonunu düşürüp iri ageragaları dibe çöktürerek muhtevasındaki suyu yüzeye çıkarır. bu yüzden betona vibratör uygulanırken sık aralıklarla yavaş daldırma yapılırken hızlı kaldırılır.

3- Kalıba dökülecek betonun tamamlanmadan prizini alması ve beton dökümüne devam edilmesi hem gözle görülür bir katman oluşturacağından hem de önce dökülen betonun prizini almış olduğundan aderansı azaltacaktır.

TOPOĞRAFYA

ders notu niteliğindedir:



TOPOĞRAFYA___arazi parçalarının ve tesislerin ölçülmesi ve bunların bir düzlem
üzerine geçirilmesidir.düzlem üzerine geçirilen şekiller, harita, plan ve kesitlerdir.
yol, kanal, baraj projelerinin yapımında, elektrik etüt işlerinde, orman
işletmeciliğinde, madencilikte, jeolojik ve coğrafik etütlerlerde, şehir ve
kasabaların imar planında, tarımda, kadastro ve turizmde, topoğrafya tekniği
önemli yer alır.


PLAN ve HARİTALARIN SINIFLANDIRILMASI
1)kullanıldığı yere göre:
askeri, coğrafi, orman, maden, jeolojik, topoğrafik kadastro, ulaşım.. gibi
2)ölçeğine göre:
1/50 - 1/500 arası plan
1/500 - 1/20000 arası topoğrafik
1/20000 ölçeğinden daha küçüklere de coğrafik harita denir.


BAŞLICA ÖLÇME BİLGİSİ TERİMLERİ
1)ADA__bütün cepheleri sokak, cadde, meydan, akarsu gibi doğal ve yapay engellerle
çevrili parseller topluluğudur.
2)ÇAP__bir arazi parçasının veya binanın zemin üzerine konumunu, sınırlarını ve boyutlarını
göstermek için mal sahibine verilen belgedir.
3)DURUM PLANI__yapılacak binanın veya yapılar grubunun yapı sahasına nasıl yerleştirileceğini,
bu yapıların birbirleri ile ve yollarla ne şekilde bağlantı yapacağını, yapılardan arta
kalan arsanın ne şekilde kullanılacağını gösteren harita ve planlara denir.
4)GELİŞME ALANI__imar planı sınırları içinde kalan ve imar planı raporunda açıklanan
süre için (10-15 yıl) kentin gelişmesi için ayrılan alanlardır.
5)HARİTA__bir arazi parçasının belirli bir ölçekte küçültülmüş ve özel işaretlerle kağıt
üzerinde gösterilmiş olan şeklidir.
6)HATA__ölçü değerleri ile gerçek değer vaya ortalama değer arasındaki farktır.ölçü hesap ve
çizim işleri sırasında kabul edilebilecek hata miktarına da HATA SINIRI denir.
7)İMAR PLANI__bir şehrin doğal ve sosyal yapısını veri olarak alan bu veriler arasındaki mekan
ilişkilerini ve gelecekteki arazi kullanımına ait esasları gösteren ve belediyelerce
hazırlattırılan haritalar üzerine çizilen belgedir.
8)İMAR SINIRI__bir şehrin gelişme alanını içine alan en az belediye sınırlarına kadar
uzanan sınırlardır.
9)İSKAN SINIRI__imar sınırı içerisinde yapı yapılmasına izin verilen yerleşme bölgelerini
çevreleyen sınırdır.
10)KOT__bir noktanın belirli bir düzlemden olan düşey uzaklığıdır.belirli düzlem harhangi
yatay düzlem ise bu kot; itibaridir.eğer ortalama deniz yüksekliği ise bu kot gerçek kottur.
11)KOT ALANI-KOT SAYISI__kot alanları toplamının parselin tüm alanına oranından elde edilen
sayıdır.(yoğunluk)
12)KROKİ__bir arazi parçasını ve üzerindeki yapıları gösteren, tahmini ölçekli taslaklardır.
13)ÖLÇME__herhangi bir yerin haritasını çıkarmak için yapılan bütün işlemleri kapsayan
bir terimdir.
14)PAFTA__haritanın veya imar planının belirli bir bölümleme düzenine uygun olarak çizilen,
birbirleri ile kenarlaşabilen parçalardan herbirisidir.
15)PARSEL__belirli bir amaçla ayrılmış arazi parçalarının her birine verilen addır.
16)ÖLÇEK__harita ve planda belirtilmiş olan herhangi iki nokta arasındaki uzaklığın bu
noktaların arazi parçaları üzerindeki gerçek uzaklıklarına olan oranına denir.
17)APLİKASYON__harita ve plan üzerinde bulunan ve proje verilerini oluşturan tüm verilerin
arazi üzerine geçirilmesidir.örneğin bir yol güzergahının yere çakılması, bir binanın
köşelerinin işaretlenmesi.


YÜKSEKLİK ÖLÇÜMLERİ---NİVELMAN---
yeryüzü noktalarından geçen yatay düzlemler arasındaki düşey uzaklıkların ölçülmesine
nivelman denir.noktalar arasındaki düşey uzaklık farkına da kot(yükseklik) farkı denir.
büyük bölgelerde yapılan nivelman ölçümlerini aynı birim cinsinden ifade etmek ve
değerlendirmek için ortak bir kıyas yüzeyine ihtiyaç vardır.genellikle bu kıyas yüzeyi
olarak durgun haldeki denizlerin ortalama seviyesi alınmaktadır.bu noktaların bu yüzeyden
olan uzaklığına mutlak yükselti denir.


YÜKSELTİ ÖLÇMELERİNDE KULLANILAN METODLAR
1)GEOMATRİK NİVELMAN : +- 1 mm ile +- 1 cm
2)TRİGONOMETRİK NİVELMAN : +-1 cm ile +- 1 dm
3)BAROMETRİK NİVELMAN : +- 1 m ile +- 2 m arası


RÖPER NOKTASI___daha önceden nivelmanı yapılmış veya memleket nivelmanında yükseltisi belirlenmiş
olan sabit noktalardır.
özel işaretlerle duvara veya zemine tesbit edilirler.
GEOMETRİK NİVELMAN___genel olarak nivo denilen yatay düzlem yapabilen dürbünlü alet kullanılır.
nivelmanda ilk yapılan okumaya geri okuma, aradakine orta okuma, en sondakine de ileri okuma denir.
2 metod vardır:

1)YÜKSEKLİK FARKI METODU
2)GÖZETLEME DÜZLEM KODU METODU

fotoğraf: www.agri.ankara.edu.tr