SÖZLEŞME FİYATLANDIRMA YÖNTEMLERİ

Sözleşme fİyatlandırma yöntemLERİ NELERDİR

Temel olarak 2 ye ayrılır;

*Fiyat Esaslı Sözleşmeler: Sabit fiyatlı (götürü usulü) ve birim fiyatlı sözleşmeler.

*Maliyet Esaslı Sözleşmeler: Maliyet artı sabit veya ödüllü ücret veya maliyetin belli bir oranı şeklinde ücret ve garantili maksimum fiyat sözleşmeleri.

Fiyat esaslı sözleşmeler

*Götürü bedel

*Birim fiyat

*Fiyat artırımlı birim fiyat (veya götürü bedel)

Maliyet esaslı sözleşmeler

*Garantili maksimum fiyat

*Maliyet + sabit ücret

*Maliyet + ödüllü ücret

*İşçilik ve malzeme

*Maliyet + maliyetin belli bir oranı ücret

a – Sabit fiyatlı (götürü bedel) inşaat sözleşmeleri

*Yüklenici belirli bir sabit fiyat karşılığında sözleşme konusu işi yerine getirmeyi taahhüt eder.

*Götürü bedel; malzeme, işçilik, masraflar ve yüklenici karını da kapsar.

*İşveren projenin kendine maliyetini önceden bilme olanağına kavuşurken, risk yükleniciye devredilmiş olacaktır. Yüklenici tüm sorumluluğu üstlenerek, karını arttırmak için sıkı bir maliyet kontro-lüne gidecektir.

*Uygulamada götürü bedel esasına dayanan sözleşmeler özellikle değişken fiyatlı (fiyat artımlı) sözleşmelerle çeşitlendirilmiştir.

*Yüklenici götürü bedel (anahtar teslim) sözleşmelerde, değişken birim fiyatlı sözleşmelerinde olduğu gibi finansman sorunu yaşamadan, avans ile çalışma imkanı bulacaktır.

*Maliyet+kar sözleşmelerinde ise, yüklenicinin maliyet tahmininden kaynaklanan riski düşüktür, fakat avans gibi imkanları da kısıtlıdır.

b – Birim fiyatlı inşaat sözleşmeleri

*Yöntem götürü bedel sözleşmenin farklı bir çeşididir. Götürü bedelde işin toplamına sabit bir fiyat belirlenirken, birim fiyatlı uygulamada her bir iş kalemine sabit bir fiyat belirlenir.

*Yükleniciye ödenecek tutar (sözleşme tutarı), her iş kaleminin birim fiyatı ile gerçekleşen imalat miktarlarının çarpımının toplamlarına eşittir.

c – Fiyat artımlı birim fiyatlı sözleşmeler

*Böylece farklı nedenlerle fiyatı değişebilecek bazı kalemlerde fiyat farkı ödenmesinin yolu açılmış olur. (Değişken birim fiyatlı sözleşmeler)

*Proje boyutlarının tam olarak kestirilemediği işlerde (örn: zemin işleri ağırlıklı projelerde = Baraj gibi) veya fiyatların çok değişken olduğu işlerde ve durumlarda (akaryakıt, enflasyon) işverene ait risklerin sorumluluğu da işverende bırakılarak proje gerçekleştirilir.

*Ancak burada iş kalemlerinin ve kalitesinin kesin olarak tanımlanması gereklidir. Bu tür sözleşmelerde yüklenici ile birlikte kontrol teşkilatının sürekli şantiyede bulunması ve denetim gerçekleştirmesi gereklidir.

*Özellikle yapımı uzmanlık gerektiren ve toplam iş miktarının tam olarak belirlenemediği altyapı projelerinde (yol, köprü, baraj v.b.) kullanılmaktadır.

Maliyet + kar inşaat sözleşmeleri; Taahhüt hizmeti bedeli yapım maliyetinin sabit bir oranı veya sabit bir tutar olarak belirlenir.

*Mal sahibi maliyetini iş tamamlandıktan sonra öğreneceğinden, riskin büyük bölümünü üstlenmiş olacaktır.

*Yöntem, özel sektörde, gereksinimler işin başında belirsiz ise, zaman tasarrufu sağladığı ve iş değişikliklerine imkan verdiği için tercih edilir.

*Özellikle maliyete oranlı bir kar payı uygulandığında, maliyet artışıyla yüklenici ücreti yükselecektir. dezavantajı, yüklenicinin maliyeti düşük düzeyde tutma konusunda motive edilememesidir. Bunu önlemek için,

*maliyetin belirli sınırlar içinde kalması durumunda kar marjı sabit,

*maliyetin üst sınırı aşması durumunda yüklenici ücretinin düşürülmesi,

*maliyetinin alt sınırın altına çekilmesi durumunda ücretin arttırılması.

*Sözleşme aşamasında maliyet bileşenleri ve hakediş raporları içeriklerinin belirlenmesi gereklidir.

*Ancak tarafların birbirine güvenlerinin yüksek olduğu ve kontrol teşkilatının harcamaları sıkı kontrol ettiği durumlarda olumlu sonuç verecektir.

Maliyet esaslı sözleşme Tipleri

Garantili maksimum fiyat

• Toplam bütçe bellidir. (Götürü+Maliyet artı kar)

• Maliyetin düşmesi durumunda taraflar, tasarruf tutarını önceden belirledik-leri paylaşım katsayısına göre paylaşırlar.

Maliyet + sabit ücret

•Yüklenicinin tüm proje maliyetleri karşılanmakta ve hizmetine sabit bir ücret ödenmektedir. Yüklenici maliyeti artırarak kazanç sağlamaya gitmez.

Maliyet + ödüllü ücret

•Minimum ücrete ek bir “ödül ücret” ödenir. Yüklenici performansına bağlı olarak belli bir aralıkta tutarı proje sonunda kararlaştırır.

İşçilik ve malzeme

•Saatlik işçilik+Malzeme fiyatı yüklenici karını da içerir.

Maliyet + maliyetin belli bir oranı ücret

•Zorunlu uygulanacaksa, güvenilir yüklenicilerle, kısa süreli, düşük maliyet-li veya acil işlerde kullanılabilir.

Doç. Dr. G. Emre GÜRCANLI - İTÜ İnşaat Fakültesi İnşaat Müh. Bölümü