ATKILAR

Atkılar

Geleneksel yapıda pencere, kapı ve benzeri boşlukların üstünü kapatmak ve yukarıdan gelecek yükü taşımak amacıyla, boşluğun bir ucundan diğer ucuna yataya paralel koyulan yapı elemanına ATKI denir. Atkıya DÜZ ATKI adı da verilir. Atkıların egemen olduğu mimariler DÜZ ATKILI MİMARİ adını alır. Eski Mısır ve Yunan Mimarilerinin Düz atkılı mimariler olduğu söylenebilir.

Malzemelerine Göre Atkılar

Geleneksel mimarilerde atkılar, kagir ve ahşaptan yapılır. XVIII. XIX. yüzyıllarda döküm, demir sanayindeki gelişmelerle metal atkı da yapılmaya başlanır.

KÂGİR ATKILAR, taş, tuğla gibi malzemeden üretilen atkılardır. TAŞ ATKILAR, moloz ya da kesme taş kullanılarak elde edilir: Pencere, kapı boşluğunu geçen taş atkı tek parça/yekpare ise lento adını alır. Atkı, parçalı olarak yapılıyorsa, buna KILITLI DUZ ATKI denir ve kilitlenme biçimlerine göre de DOGRU KİLİTLİ DÜZ ATKI, BİNDİRME KİLİTLİ DÜZ ATKI, AŞIRMA KİLİTLİ DÜZ ATKI, MERDİVEN KİLİTLİ DÜZ ATKI, DİŞKİLİTLİ DÜZ ATKI diye adlandırılırlar(R.64,65).

TUGLA ATKILAR pişmiş toprak malzeme/tuğladan parçalı olarak yapılır. Parçalı taş ve tuğla atkının yapılış ilkesi aynıdır. Bütün parçaların aksları, üstünde yer aldıkları açıklığa merkezinden geçecek gibi açıklık üstüne yerleştirilir(R.65).

AHŞAP ATKILAR, tek parça ahşaptan yapılır. Kagir, özellikle de ahşap iskelet yapılarda kullanılır. Ahşap atkı BOYUNDURUK / ÜST BAŞLIK adlarını da alır(R.40) .

METAL ATKILAR, Sanayi Devrimi ile birlikte kagir binalarda atkı olarak demir putreller kullanılır. BOYUNDURUK' da denen bu atkılar I PROFİL, L PROFİL gibi profil adları ile tanınırlar.

GELENEKSEL YAPI ELEMANLARI DR E. FÜSUN ALİOĞLU RESTORASYON ANABİLİM DALI