TENEKECİLİK
İŞLERİ
Yağmur, su, kar, buz, çiğ ve diğer atmosferik olayların çatı,
baca, duvar ve taşıyıcı yapı elemanlarına zarar vermesini, alt yapıya sızmasını
önlemek amacıyla çatılarda yapılan imalatlara "TENEKECİLİK İŞLERİ"
denilmektedir.
Tenekecilik işlerinde genellikle pasa dayanıklı (10-12 numara,
80x200 ya da 100x200 cm. lik) çinko levhalar, son zamanlarda da PVC esaslı boru,
oluk, levha ve elemanlar kullanılmaktadır.
Çinkonun yoğunluğu da 7.17 – 7.20 kg/m2 dir. Çinko levhalar
düzgün, dalgasız ve mavimsi gri renkte büküldüğü zaman kırılmayan üzerinde
küçük delik ya da kılcal çatlak bulunmayan iyi malzemeden yapılmalıdır.
Çinkonun mıknatıstan etkilenip etkilenmediğini anlamak ya da
galvanizli sac levhadan farkını ay irdetmek için "Mıknatıs Deneyi"
yapılmalıdır. Ayrıca çinko, çimento, yaş kireç, asitli su ve oksidasyondan da
etkilenmekte ve zarar görmektedir.
Çinko levhaların
numaralarına göre olması gereken kalınlık ve ağırlıkları aşağıdaki tabloda
verilmiştir
|
ÇİNKO
NO:
|
Kalınlık
(mm)
|
Ağırlık
(kg / m2)
|
|
10
|
0.50
|
3.50
|
|
11
|
0.58
|
4.06
|
|
12
|
0.66
|
4.62
|
|
13
|
0.74
|
5.48
|
|
14
|
0.82
|
7.74
|
Çinko levhalar ya lehimle ya da kenet yapılarak birleştirilirler.
Eğer lehimle birleştirme yapılıyorsa lehimin içerisinde % 33 kalay + % 67 kurşun
bulunmalıdır. Lehim ek yerlerinde zaman zaman açılmaların olmaması için geniş yüzey
birleşimlerinde "kenet" tercih edilmelidir.
Çatılarda uygulanan başlıca tenekecilik işleri şu 4 gurupta
toplanmaktadır:
1.) Dereler
2.) Duvar ve baca
dipleri
3.) Oluklar
4.) Borular
DERELER:
Çatı yüzeylerinin çukur oluşturan kırık noktalarına dere
denilmekte olup bu yerlerde en az 14 numara çinkodan dereler yapılmalı; çinko
dere, üzerine 1.00 m genişliğinde bir kat bitümlü karton serilmiş çatı döşemesi
üzerine oturtulmalıdır.
Aşağıda şekli verilen dere çinkosunun genişliği en az 66.00 cm
olmalı, levhalar birbirlerine 5.00 cm bindirmeli olarak ve 1.50 mm kalınlığında
lehimle birleştirilmelidir (Şekil XII.1.). Saçağa gelen en alttaki çinko
yanlardan çivilenerek yağmur oluğu içerisine kıvrılmalıdır. Dere boyunca
çinkonun yan kenarları kenet yapılarak yukarıya doğru kıvrılmalı,
"yaka" adı verilen ve dere çinkosuna kenetle bağlanan 14 nolu
çinkodan baskı parçaları da kiremit altında kaplama tahtalarına çiviyle bağlanmalıdır.
Özellikle şet çatılarda
iki çatı yüzeyinin birleştiği yerde yapılan oluk şeklindeki derelerde derinlik
30.00 cm, genişlik de 25.00 cm den az olmamalıdır.
DUVAR VE BACA DİPLERİ:
Çatı kontrol (muayene) pencereleri,Çatı fenerleri,alin (Atina)
duvarları ve baca dipleri en az 12 numaralı çinkoyla kaplanmalıdır. Yatay yüzey
üzerinde en az 10.00 cm. bindirmeli olarak kaplanan çinko sıvasız duvar
dibinden döndürülerek 25.00 cm. yüksekliğe kadar çıkartılmalıdır.
Duvar ve baca dibi çinkolamasına ait şekiller aşağıda verilmiştir
(Şekil XII.2.). Çinkonun çatı yüzeyi üzerine gelen kenarı yaka ile kenetli
birleşim yapılarak baskı altına alınır. Yakanın diğer kenarı çatı yüzeyine
çivilenerek tespit edilir. Çinkonun diğer kenarı ise alttaki bitümlü kartonla
birlikte döndürülerek duvar derzine girdirilir, 8.00 cm. lik çinko yakayla baskı
altına alınıp kancalarla duvara tespit edilir.
OLUKLAR:
Çatı örtüsünden süzülen yağmur ve kar sularının düşey yağmur
borularına aktarılması amacıyla çoğunlukla 12 numara çinkodan yapılan elemanlar
olup suyun oluklara kolay akmasını teminin saçak ortalarından her iki tarafa doğru
en az % 0.3 eğim verilmesi gerekmektedir.
Oluklar;
(a)-Asma oluklar,
(b)-Gizli oluklar olmak üzere iki şekilde yapılırlar.
(a)-Asma Oluklar: Çepeçevre Çatı kenarlarında 5x30 mm. Kesitli, galvanizli ya da
boyanmış lama demirlerinden yapılmış kelepçeler üzerine oturtulan, 50-70 cm.
aralıklarla ahşap kaplama ya da çıtalar üzerine vidalarla bağlanan çinko
elemanlardır. Oluklar kelepçelere tırnaklarla, tırnaklar kelepçelere ve
kelepçeler de örtü altı kaplamasına vida veya perçinlerle bağlanırlar.
Oluk levhaları, ek yerlerinde birbirlerine 3.00 cm. kadar
bindirilir ve her iki tarafından en az 1.50 mm. kalınlığında, su sızdırmayacak şekilde
lehimlenir. Fazla suyun oluktan taşmasını önlemek üzere oluk diş kenarının
içteki saçak seviyesinden en az 1.00 cm. daha Aşağıda yapılması, oluğun Çatı tarafındaki
kenarına 25.00 cm. genişliğinde çinko etek geçirilmesi, eteğin bir kenarının
oluğa kenetle ve diğer kenarının da yukarıya kıvrılarak raptiyelerle kaplama
tahtasına 50 cm. de bir bağlanması gerekmektedir.
Asma oluğa ait şekil
ve oluk kesitleriyle çinko çap ve numaraları aşağıdaki şekil ve tabloda verilmiştir
|
Çatı Alanı
(m2)
|
Oluk
Kesiti (cm2)
|
Oluk
Çapı (mm)
|
Çinko
Numarası
|
|
25-50
|
45
|
90
|
12
|
|
50-75
|
60
|
110
|
12
|
|
75-100
|
80
|
130
|
12
|
|
100-150
|
120
|
155
|
12
|
|
150-200
|
150
|
185
|
12
|
|
200-300
|
250
|
240
|
14
|
|
|
|
|
|
|
NOT: Çatı alanı, bir oluğa su taşıyan çatı yüzeyinin
yatay izdüşüm alanıdır.
 |
|||
(b)-Gizli Oluklar: Çatıların saçak taraflarına genelde çatıyı gizlemek amacıyla yapılan
alın (Atika) duvarıyla Çatı eğiminin birleştiği yerlere, aşağıdaki şekilde
görüldüğü üzere kare veya dikdörtgen kesitli gizli oluklar oluşturulmaktadır.
Gizli oluklar, düşey yağmur borularının bulunduğu yerlerde alın duvarları içerisinden
geçen irtibat borularıyla yağmur haznelerine bağlanırlar. Aşırı soğuk ve yağışlı
bölgelerde karin oluk içerisinde donup suyun akmasını önlemesi ve Çatı arasına
sızma tehlikesi karşısında bu gibi yerlerde bu tip oluklar pek kullanılmazlar.
İmalat olarak gizli
olukta önce oluk çinkosu altına kaplama tahtası döşenir; üzerine bir kat
bitümlü karton kaplanarak üzerine çinko oturtulur. Oluk çinkosunun bir kenarı yaka
çinkosuyla çatıya, diğer kenarı da çinko fitiliyle kenet yapılarak bükülüp
duvara tespit edilir.
BORULAR:
Dere ve oluklardan gelen yağmur sularının yapıdan aşağıya ve
trotuarlar üzerine indirilmesi amacıyla belirli aralıklarla ve düşey konumda,
genelde 10-12 numaralı çinkodan, daire ya da nadiren kare veya dikdörtgen
kesitli olarak yapılan elemanlardır.
1.00 m. boyunda çinkodan kıvrılarak yapılan borular, birbirleri
üzerine 1.50 cm. bindirilerek lehim ya da kenetle birleştirilir ve her iki
uçlarına 10 ar cm. uzaklıktan kordon çekilir. Üstteki boru alttakine en az 5.00
cm. girmeli, lehimli yüzeyler dışarıya çevrilerek duvardan en az 2.00 cm.
uzaktan ve en fazla 2.00 m. de bir konulan kelepçelerle duvara tespit edilmek
suretiyle birleştirilmelidir.
Düşey yağmur borularının bir çatıda sayısı, bölgenin yağış durumuna
göre ve "çatının her m2 sine karşı 1.00 cm2 boru
alanı" hesabi ile belirlenir. Bir binada düşey boruların birbirlerinden
uzaklıkları 20.00 m.yi geçmemelidir. Boruların tretuvar üzerine gelen alt kısımları,
çarpma, ezilme ve bozulmaları önlemek üzere "PİKDOFEN" adi verilen
pik döküm borulardan yapılır. Pikdofenin genellikle iç çapı 13.50 cm., boyu ise
1.00 m. dir. Tretuvardan 10-15 cm. yukarıda kalacak kalacak şekilde ve
kelepçelerle duvara monte edilen pikdofenin alt ucu çeyrek daire şeklinde
dirseklidir ve iniş borusu pikdofenin içerisine en az 6.00 cm. girmelidir.
Aşağıda verilen şekilde
düşey yağmur borusu, pikdofen, oluk ve kelepçe bağlantıları, tabloda ise çatı alanına
göre düşey boru kesiti, çapı ve çinko numaraları görülmektedir.
|
Çatı Alanı
(m2)
|
Boru
Kesiti (cm2)
|
Boru
Çapı (mm)
|
Çinko
Numarası
|
|
25-50
|
38
|
70
|
10
|
|
50-75
|
44
|
75
|
10
|
|
75-100
|
50
|
80
|
10
|
|
100-150
|
79
|
100
|
10-12
|
|
150-200
|
123
|
125
|
10-12
|
|
200-300
|
177
|
150
|
12
|
Prof. Dr. İlker ÖZDEMİR /
YAPI ELEMANLARI DERS NOTLARI
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder