Koruge Borularda Manşonlu Birleşimler

HDPE esaslı koruge boruların çeşitli birleştirme yöntemleri bulunmaktadır. Özellikle kanalizasyon inşaatlarında kullanılan koruge borularda Ø150, Ø200, Ø300, Ø400 gibi çaplarda manşonlu birleşimler yapılmaktadır. Boru uçlarına monte edilen contalar ile birlikte manşonla bağlanan  koruge borular gerekli sızdırmazlıklarını tamamlamaktadır. Fakat Ø500, Ø600, Ø800, Ø1000 gibi daha büyük çaplı borularda manşon ve beraberinde elektrofüzyon kaynağı yapmak gerekecektir. Elektrofüzyon kaynağı ve manşonlu birleşimi yapılan koruge borular, hattaki muayene bacasına; prefabrik muayene bacasının beton dökümü sırasında giriş ve çıkşlarına monte edilen manşonlu giriş ve çıkışlara bağlanır. Bu sayede boru baca giriş ve çıkış yerlerinden de sızdırma engellenmiş olacaktır. Aşağıdaki fotoğraf koruge borunun hat dışında muayene bacalarına bağlanmış şekilde verilen tecrübesidir. Fotoğrafta görülen baca taban elemanları ve üzerlerindeki konik elemanın haricinde gövde bilezikleri monte edilerek bu test yapılır. baca elemanlarının montajı esnasında eğer entegre contalı değilse çok dşkkatli şekilde contalar konmalı aksi takdirde baca elemanları arasından su kaçıraktır. Baca elemanları entegre contalı ise elle veya havalı komprasör ile conta üzerindeki kırıntılar iyice temizlenmelidir.

POLİETİLEN BORULAR İÇİN HİDROSTATİK TESTLER

POLİETİLEN BORULARIN HİDROSTATİK TESTLERİ

Basınçlı veya basınçsız her türlü borularda yapılabilen hidrostatik testler sıvı ile yapılan  basınç ve sızdırmazlık testlerini ifade eder. Hidrostatik testlerden başka test düzeneğindeki kör tıpada bulunan sibop vasıtasıyla hava sıkıştırarak borularda basınç testi yapılabilir.

Polietilen ve HDPE (High density poly ethilen) borularda basınçlı su verilerek basınç testi yapılabilir. hidrostatik testlerde basınçlı testlerin esaslarını polietilen boruların çapı ve yoğunluğu; yani özellikleri belirler. Örneğin boru PE10 ise 10 bar - 10 atü  basınç dayanımana göre tasarlanmış demektir. Bu borunun hidrostatik testi 10 bar basınç altında yapılabilir. veya PE16 özelliğindeki boruların 16 bar basınca maruz bırakılarak testleri yapılabilir. borulara yapılacak olan basınç testlerinin prosedürleri üretici firmalardan temin edilerek vakit ve basınç değerleri açısından verilen bu prosedürler esas alınmalı.Bu hususta üretici firmanın belirlediği prosedür veya yapım metodlarında yer alan test prosedürleri talimatlarına uymak çok önemlidir çünkü basınç altında bekletilen borularda manometrede gözlenen basınç düşüşleri farklı ve yanlış değerlendirmelere yol açabilir. Ayrıyeten test sırasında kalibrasyonlu manometrelerin kullanılması çok önemlidir. Manometrenin yanlış ölçümünden ve basınç düşüşlerinin yanlış değerlendirilmesi sonucunda kabul edilmeyen ve kontrol tarafından tekrarlanması istenilen hidrostatik testin sizi zaman ve işgücü açısından mağdur edeceğini unutmayınız.

Bir diğer tür olarak sızdırmazlık testleri, boruların birleştirme noktalarından suyu sızdırmadıklarını tespit amacıyla yapılmaktadır. Bu testler basınçlı veya basınçsız yapılabilirken test düzenekleri, işgücü ve zaman açısından basınç testlerine nazaran daha basit testlerdir. sızdırmazlık testi yapılacak polietilen boruların kuru havalarda, borunun  alt kısımları kum çuvalları veya kütüklerle desteklenenmek suretiyle birleştirme noktaları zeminle temas etmeyecek halde havada tutularak yapılabilir. düzenekte bulunan kör kapaklarda bulunan vanalardan su doldurulduktan sonra belli bir süre beklenerek; birleşim noktalarına elle ve gözle yapılan gözlemlerden sonra test tamamlanır.

Dijital ortamda bu konuda araştırma yapacak arkadaşlar, yabancı kaynaklardan 'hydrostatic test for PE pipes' , 'method statement for hydrostatic testing, gibi başlıklarda aramalarını yapabilir, hangi tip boru üzerinde test yapılacaksa o şekilde konu başlıklarını çoğaltabilirler.

1200mm çaplı HDPE boruda test kapağı - kör flanş

Prosedürde belirtilen kör kapaktaki vana yardımıyla basınç düşürme işlemi

Testten başarı ile geçen, kaynaklı birleşimi (butt fusion bonding-pipe welding) ve flanşlı(flange bolt tightening) birleşim noktalarına sahip 1200mm çaplı HDPE boru

Hidrostatik basınç test düzeneğinde kullanılan kalibrasyonlu manometre

HDPE ve Polietilen Boru Alın Kaynaklı Birleşimleri

Polietilen (PE) ve yüksek yoğunluklu poli etilen (HDPE) boruların birleştirilmesinde en yaygın kullanılan kaynak yöntemidir. Alın kaynak makineleri vasıtasıyla birleştirilecek 2 boru traşlanır, ütülenir, basınç altında tutulur ve soğutulur. 800mm den yüksek çaplı borular için kullanılacak alın kaynağı makinelerde çalaska sistemi vardır, makinenin parçalarından traş makinesi ve ütü makinesi, kelepçeler bu çalaska sayesinde işleme girer, ayrıca bu büyük çaplı polietilen boruların makineye çıkarılması vinç yardımıyla yapılmak zorunda olacaktır. borunun çapına bağlı olarak alın kaynağı sırasında ütüleme, basınçta bekletme ve kelepçeler sıkılıyken soğutma süreleri değişmektedir. Boru çapı büyüdükçe süre doğru orantılı olarak artar. Örneğin 1200mm çaplı HDPE borularda 13m uzunlukta 2 boy borunun vinç yardımıyla kaynak makinesine çıkarılması, traşlanması, ısıtılması, kaynatılması, soğutulması ve kaynak makinesinden indirilmesi 3 saati bulabilir. Bu sürelerin ve basınç değerlerinin gösterildiği tablolar ve ilgili prosedürler proje/teknik şartnamede yok ise üretici firmadan temin edilebilir. kaynak sonrası borunun sızdırmazlığı ve basınç dayanımı ile ilgili testler yapılmalıdır. numune oluşturmak için bir borunun kaynak bölgesinden kesilen parça üzerinde labaratuar ortamında çekme testleri yapılabilir. Ayrıca şantiye ortamında kör flanjlar kullanılarak basınç ve sızdırmazlık deneyleri yapılmalıdır.

Boru hattı projesinde belli kısımlarda flanjlı birleşimler yoksa ve boru montajı alın kaynağı ile yekpare bir bütünlük oluşturuyorsa basınç ve sızdırmazlık testleri boru hattının tamamlanmasından sonra işletme testi olarak hattın bütünü için yapılabilir. Fakat planlamadaki veya projede gösterilen belli kısımlarda flanjlı birleşimler varsa kaynatılan spool (bütün), boru hattına montaja girmeden önce dışarıda kör flanj kullanılarak hidrostatik testten geçirilmelidir.

HDPE veya PE boruların, basınçlı hatlarda kullanıldığı için sızdırma veya deforme olma gibi durumları kabul edilemez, bu sebeple kesinlikle hidrostatik testten geçirilmelidir. boru üzerinde yaralar varsa bir kumpas aletiyle derinlik ölçümü yapılıp bu yaranın kabule mümkün olup olmadığı belirtilmelidir. Genellikle kabul edilebilir ölçüler boru et kalınlığının yüzde 10 un altındaki değerlerdir. Yani eğer 59mm et kalınlığı olan bir polietilen boruda kabul edilebilir yara derinliği 5,9mm dir gibi. İzin verilen hata paylarının üzerindeki yaralanmalarda borunun yaralı bölgesi tüm kesit boyunca işaretlernip kesilmeli, yeniden kaynak işlemine geçirilmelidir.

2 boy 1200mm çaplı HDPE borunun alın kaynağı (Butt fusion bonding)

traşlamadan sonra yapılan kontrol

boru üzerindeki yaranın derinliğinin tespiti

hidrostatik test sırasında üzerinde basınçölçer bulunan kör tıpa (kör kapak veya kör flanj) bulunan 90 mm çaplı HDPE boru

Testten geçen, batırma bloklarının bağlanmasını bekleyen HDPE borular, bu borular boru hattında flanjlı birleşimle birleştirilecek

hydro testten geçen dirsekli HDPE boru

HDPE ve Polietilen Boru Elektrofüzyon Kaynağı

Yüksek yoğunluklu polietilen (High density polyethilen pipes) boruların birleştirmesinde çeşitli yöntemler vardır. Küçük çaplı polietilen borularda yaygın olarak kullanılan yöntemlerden bir tanesi elektro füzyon alın kaynağıdır. Bu yöntem esnasında birleştirmede kullanılan manşon üzerindeki ısıtma rezistanslarına bağlanan akım ile kaynatma yapılmaktadır. kullanılan borunun çapı, et kalınlığı ve density(yoğunluk) derecesine göre ısıtma, ütü ve soğutma süreleri değişmektedir. Bu sürelerin ve basınçların belirlendiği, üretici firmalardan temin edilebilecek prosedürlerde belirtilen süre ve basınç değerleri birleştirme esnasında esas alınmalıdır. Ayrıca elekrofüzyon birleştirmesi öncesinde birleştirilen bölgenin alkol ile temizliği ve düzgün traşlanması son derece önemlidir. birleştirme ve cooling işlemi bitirildikten sonra borunun hidrostatik basınç testi yapılarak kaynak bölgesinin dayanım ve sızdırmazlığı kontrol edilmelidir. Elektrofüzyon alın kaynağı koruge boruların birleştirmesinde de yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. koruge borularda özellikle 500mm çaptan büyük borularda kullanılmaktadır. Daha küçük çaplarda ise genellikle manşonlu birleştirmeler sızdırmazlık açısından yeterli olmaktadır.

Aşağıdaki videoda elektrofüzyonlu birleşim çok açık şekilde gösterilmiştir.

154 kV TRAFO MERKEZİ ŞANTİYESİNDE İNŞAAT İŞ KALEMLERİ

Bir 154 kV trafo merkezi inşaatındaki inşaat iş kalemleri şu şekildedir:

1)      Trafo sahası tesviyesinin yapılması  (kazı)

2)      Trafo sahalarında dolgu yapılacak sahaların tuvenan veya stabilize cinsindeki dolgu madde

leri ile saha tesviyesinin yapılması (dolgu)

3)      İstimlak sınırı ve şalt sahası etrafında çelik çelik jiletli tel çekilmesi (imalat ve montaj bedeli)

4)      İstimlak sınırı etrafındaki duvar üzeri kutu profil direk ve panel çit imalatı ve dikilmesi (imalat ve montaj bedeli)

5)      Şalt sahası etrafında zemine kutu profil direk ve panel çit imalatı ve dikilmesi (imalat ve montaj bedeli)

6)      154 kV 3 raylı trafo temeli yapılması

7)      154 kV ray yolu yapılması

8)      154 kV trafo indirme platformu yapılması

9)      154 kV trafo temellerine çıkış için rampa yapılması

10)   154 kv trafolar için yağ çukuru yapılması

11)   154 kv trafolar için yangın duvarı yapılması

12)   154 kV ayırıcı, akım trafosu, gerilim trafosu, parafudr, hat tıkacı ve mesnet izolatörü temellerinin yapılması

13)   154 kV kesici mesnet temellerinin yapılması

14)   Çelik konstrüksiyon pilon temellerinin yapılması

15)   Şalt sahası içi ve giriş beton yollarının yapılması

16)   Topraklama kanallarının kazılması

17)   K4 tipi şalt sahası kablo kanallarının yapılması

18)    K5 tipi şalt sahası kablo kanallarının yapılması

19)   K6 tipi şalt sahası kablo kanallarının yapılması

20)   K7 tipi şalt sahası kablo kanallarının yapılması

21)   K8 tipi şalt sahası kablo kanallarının yapılması

22)   Orta gerilim kablo galerilerinin yapılması

23)   ¾ mm kalınlığında galvanizli baklavalı sac ile L40*40*4 mm köşebent destekli kablo kanal kapaklarının imalatı ve yerine konulması

24)   Sabit servis kapısı dahil trafo giriş kapısı imalatı ve yerine monte edilmesi

25)   Sabit servis kapısı dahil umumi giriş kapısı imalatı ve yerine monte edilmesi (1+7  m’ lik panel çitli, raylı ve butonla açılabilir şekilde motorlu)

26)   5 m’ lik sabit servis kapısı imalatı ve yerine monte edilmesi

27)   B tipi güvenlik binası yapılması

28)   Metal clad ve kumanda binası yapılması

29)   Sızdırmaz fosseptik yapılması (güvenlik binası için)

30)   Sızdırmaz fosseptik yapılması (kumanda binası için)

31)   Fosseptikler arası veya bina ile fosseptikler arası pis su bağlantı hattının yapılması veya kanalizasyon şebekesine bağlanması

32)   Trafo temeli ve yağ çukuru arası yağ tahliyesi için bağlantı hattının yapılması (200 lük çelik boru, 200 lük koruge boru ve yangın sifonu dahil)

33)   İhata, kademe ve çevre istinat duvarlarının yapılması

34)   Drenaj sistemi yapılması

35)   V / trapez tipi açık kanal yapılması

36)   Betonarme menfez yapılması

37)   Açık hava şalt sahalarına kireç, naylon ve 15 cm kalınlığında mıcır serilmesi

38)   Nötr direnç temeli yapılması

39)   Çelik konstrüksiyon  imalatı (şalt sahası çelik konstrüksiyon işleri, metal clad galeri katındaki kablo rafları, tavaları, kablo kanallarındaki topraklama için boyuna konulacak L profiller)

40)   Çelik konstrüksiyon  montajı

41)   Derin su kuyusu açılması

42)   10 tonluk hidroforlu su deposu yapılması ve binalarla elektrik ve sıhhi bağlantıları ve hidrofor muhafazası.

43)   Ağaç dikilmesi

154 kV TRAFO MERKEZİ İNŞAATINDA KULLANILACAK PROJELER

154 kV trafo merkezi inşaatında kullanılacak Plan, pafta ve Projeler:

1)      Genel konum planı

2)      Karelajlı genel konum planı

3)      154 kV kesici temeli imalat resmi

4)      İhata duvarı ve istinat duvarı üzeri panel çit detayı

5)      6*9m tipik yangın duvarı kalıp planı

6)      35 m3 yağ çukuru kalıp planı

7)      Şalt sahası panel çit detayı

8)      10 tonluk su deposu detayları

9)      Fosseptik çukuru detayları

10)   Trafo ve şalt sahası giriş kapıları ve detayları

11)   Bayrak direği ve detayları

12)   Kablo kanalları ve detayları (sac kapaklı)

13)   150 tonluk 100 mva 154 kV trafo temeli detayları ve kalıp projesi

14)   Çelik konstrüksiyon kesitleri

15)   Çelik konstrüksiyon vaziyet planı

16)   B tipi güvenlik binası elektrik ve sıhhi tesisat projesi

17)   B tipi güvenlik binası mimari projesi

18)   B tipi güvenlik binası betonarme projesi

19)   K18 & K19 kirişleri imalat ve montaj resmi

20)   K15 kirişi imalat resmi

21)   K16 kirişi imalat ve montaj resmi

22)   K17 kirişi imalat resmi

23)   K10 kirişi imalat resmi

24)   K10A kirişi imalat resmi

25)   K12 kirişi imalat resmi

26)   K14 kirişi imalat resmi

27)   K15A  kirişi imalat resmi

28)   K2 kirişi imalat resmi

29)   P1 pilonu imalat resmi

30)   P5 pilonu imalat resmi

31)   P6 pilonu imalat resmi

32)   P7 pilonu imalat resmi

33)   P8 pilonu imalat resmi

34)   P10 pilonu imalat ve montaj resmi

35)   Parafudr  mesnedi imalat ve montaj resmi

36)   Akım trafosu mesnedi imalat ve montaj resmi

37)   Gerilim trafosu mesnedi imalat resmi

38)   Mesnet izolatörü mesnedi imalat resmi

39)   Normal ayırıcı mesnedi imalat resmi

40)   Dalga tıkacı mesnedi

41)   Metal clad ve kumanda binası sıhhi tesisat projesi

42)   Metal clad ve kumanda binası elektrik tesisat projesi

43)   Metal clad ve kumanda binası mimari projesi

44)   Metal clad ve kumanda binası betonarme/statik projesi

45)   Metal clad ve kumanda binası MC hücre yerleşim projesi

46)   İçme suyu temini projesi

47)   Orta gerilim (OG) kablo galerisi detayları

48)   Beton yol plan ve kesit detayları

49)   Şalt sahası drenaj planı

50)   Şalt sahası aydınlatma resmi

51)   Çevre aydınlatma ve aydınlatma topraklama resmi

52)   Metal clad + kumanda binası Faraday kafesi planı

53)   Genel yerleştirme resmi

54)   Temel kanal projesi

55)   Şalt sahası topraklama projesi

MERDİVENLER

MERDİVENLER

MERDİVEN ÇEŞİTLERİ
Merdivenler, yapılarda katlar arasında iniş-çıkışı sağlayan yapı elemanlarından birisidir. Yapıldıkları yere göre, yapıldıkları malzemeye göre ve eğimlerine göre gruplandırılırlar.

Yapıldıkları Yere Göre
• Dış-harici merdivenler
• İç-dahili merdivenler

Yapıldıkları Malzemeye Göre
• Ahşap merdivenler
• Kagir merdivenler
• Betonarme merdivenler
• Metal merdivenler

Eğimlerine Göre
• Yatık merdivenler
• Normal merdivenler
• Normalden fazla merdivenler
• Çok eğimli merdivenler
• Dik merdivenler
• Rampa merdivenler

MERDİVENLERİ OLUŞTURAN ELEMANLAR
• Rıhtlar ve basamaklar
• Sahanlık (en fazla 15 çıkışta ve minimum 1 m. Sahanlık yapılır) ,
• Kol genişliği • Kol uzunluğu
• Korkuluk ve küpeşte
• Merdiven yuvası (merdiven kovası)
• Çıkış hattı
• Aydınlık mesafesi

RIHTLAR VE BASAMAKLAR
Merdivende iki basamak arasındaki yüksekliğe rıht yüksekliği denir. Merdiven tasarımından önce rıht yüksekliği belirlenir. Genelde yetişkin insanların kullanacağı bina merdivenlerin rıht yüksekliği 16-17 cm olmalıdır. Değişik yaş gruplarından insanların kullanacağı merdivenlerde rıht yüksekliği 12-15 cm arasında olmalıdır. Kule-minare gibi yapılarda 18-25 cm arasında bir değer alınabilir.

 SAHANLIK
Merdiven kolunda eğimi düzenlemek dinlenmeyi sağlamak amacıyla yapılan düzlüklere sahanlık adı verilir. Her 15 rıhttan sonra bir sahanlık düzenlenmesi uygundur. Sahanlık genişliği adım sayısına göre boyutlandırılmalıdır. Ancak genelde 120 cm olarak alınabilir. Kesişen kollarda ise kol genişliği kadar olabilir.

KOL GENİŞLİĞİ
Tek daireli konut merdivenlerinde 1 m , ortak kullanılan konut merdivenlerinde 1,2 m , diğer yapı tiplerinde 1,5 m olacak şekilde düzenlenebilir.

KOL UZUNLUĞU
Basamak dizisinin oluşturduğu uzunluğa kol uzunluğu denilmektedir.

KORKULUK VE KÜPEŞTE
Merdivende, merdiveni kullananların düşmesini önlemek, tutunmasını sağlamak amacıyla yapılan elemanlardır. Yükseklik 90 cm’ ye kadar alınabilir. Korkuluğun üzerindeki elemana da küpeşte denilir.

MERDİVEN YUVASI (MERDİVEN KOVASI)
Merdiven düzenlenmesi için planda ayrılan alana merdiven yuvası denilmektedir.

ÇIKIŞ HATTI Merdiveni kullananların üzerinde yürüdüğü kabul edilen hatta çıkış hattı denir. Merdivenlerde her zaman çıkış yönü gösterilir. Çıkış hattının küpeşteden 60 cm mesafeden geçtiği kabul edilir.

AYDINLIK MESAFESİ
Merdiven kolları arasındaki mesafedir.

PLANDAKİ ŞEKİLLERİNE GÖRE MERDİVENLERİN ADLANDIRILMASI
• Tek kollu düz merdivenler
• Tek kollu düz sahanlıklı merdivenler
• İki kollu ortadan sahanlıklı merdivenler
• İki kollu köşeden sahanlıklı merdivenler
• İki kollu ortada sahanlıklı merdivenler
• İki kollu çeyrek döner merdivenler
• İki kollu yarım döner merdivenler
• Üç kollu yarım döner merdivenler
• Üç kollu ortada sahanlıklı merdivenler
• Üç kollu boy sahanlıklı merdivenler
• Üç kollu çeyrek döner merdivenler
• Üç kollu çeyrek ters döner merdivenler
• Tam döner merdivenler
• Elips merdivenler
• İki taraftan çıkışlı merdivenler
• Üç taraftan çıkışlı merdivenler

 MERDİVENLERİN DENGELENMESİ
 Döner merdivenlerde çıkış hattı üzerinde basamak genişliklerinin eşit olmasını sağlamak amacıyla yapılan düzenlemeye merdiven dengelemesi denilmektedir. Bu amaçla geliştirilmiş çeşitli yöntemler vardır:
• Açınım Yöntemi
• Yaprak Yöntemi
• Yardımcı Doğru Yöntemi