KÜTLE HAREKETLERİ
Kütle hareketi
nedenleri ve çeşitleri - Heyelanlar: sebep ve önlemler
ŞEVLERİN STABİLİTESİ
Giriş
Kütle
Hareketlerini Etkileyen Faktörler
Kütle Hareketi
Türleri
* Düşme
* Devrilme
* Kayma
* Akma
* Çökme ve
oturma
* Heyelanlar
# Heyelan
nedenleri
# Heyelan
etütleri
# Heyelanların
önlenmesi
Kütle hareketi;
hiçbir taşıyıcı (rüzgâr, su, buzul) etkisi olmaksızın yeryüzünün aşağıya doğru
hareket etmesi, şekil değiştirmesi olarak tanımlanabilir. Kütle hareketleri,
yeryüzünün doğal şeklinin ve insanlar tarafından meydana getirilen yapıların konumlarını
değiştirir. Bunları çatlatır, kırar ve kullanılmaz hale getirir. Bu tür olaylar
büyük ya da küçük boyutta, her yerde ve her türlü zeminde olabilir.
Şev kelime
anlamı ile zemin yüzeyinin yatayla bir açı yapan kitleye denir. Bir başka
ifadeyle, yarmada veya dolguda beliren inişli yer, bayır demektir. Doğal
şevlere Yamaç, insan eliyle yapılan şevlere
Yarma ya da Dolgu denir. Doğal şevin kayma veya göçme hareketine Heyelan insan
eliyle yapılan şevlerin kayma veya göçme hareketine direnç göstermesine şevin
stabilitesi (duraylık) denir.
Başka bir
ifadeyle; yamacın, tümünün ya da bir parçasının eğim yönünde hareket etmesi,
bir yüzey boyunca kayması, yer değiştirmesi da yol almasına Heyelan (yer
kayması) denir.
Yapay Kitle Hareketleri
a) Açık maden
işletmeleri (50-1000m)
b) Maden ve
endüstriyel atıkların depolanması (5-200m)
c) Ulaştırma
yapıları dolgu ve yarmaları (5-100m)
d) Toprak ve
kaya dolgu barajlar (20-250m)
e) Kentsel atık
depoları (5-40m)
f) Sel koruma
seddeleri, kanal kazıları (5-50 m)
g) Geçici
desteksiz kazılar (2-10m)
KÜTLELERİN DENGESİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER
Kütle
hareketlerinin ana nedeni yerçekimidir. Ancak, kütle hareketleri
incelendiğinde, hareketi kolaylaştıran ve hızlandıran bazı yapay ve doğal
nedenlerin var olduğu görülür.
Şev ya da
yamaçtaki kütlelerin dengesine etki eden faktörlerin en önemlileri;
Kaya
türlerinin özellikleri (dane büyüklüğü, biçimi ve kimyasal bileşimi)
Jeolojik yapı,
Yapısal
süresizlikler (tabakalar, kırıklar, faylar)
Yeraltı ve
yerüstü sularının durumu
Basınç durumu
ve miktarı
Basınç doğrudan
kitleye etki yapar. Bileşim, dane şekli-çapı ve dizilişi, yeraltı suyu ve
jeolojik yapı dolaylı olarak etki yapar. Bunlardan herhangi birinde değişme
meydana geldiği zaman denge bozulur. Buna bağlı olarak kitle hareketi meydana
gelmiş olur.
Hazırlayıcı
etkenler; yamaç veya şevde güvenlik kaybı getiren, güvenliği kritik noktaya
taşıyan olaylardır. Tetikleyici etkenler; hareketi başlatır.
Şevlerin Kaymasına Neden Olan Etkenler
Şevler, zemin
kitlesinde ya kayma gerilmesinin artması ya da zeminin kayma mukavemetinin
azalmasından dolayı kayarlar.
Kayma
Gerilmeyi Arttıranlar
1. Yamaç
üstündeki yükler, şev eğiminin artırılması
2. Topuğun kazı,
oyulma vs ile boşalması
3. Boşluk suyu
basıncında artış
4. Çekme
çatlağına dolan su
Kayma
Mukavemetini Azaltanlar
1.
Aşınma-yıpranma
2. Su
muhtevasının artması; killi matrisin şişmesi
3. Deprem ve
benzeri titreşimler; aşırı hareketler
4. Çimentolayıcı
maddenin yıkanması
KÜTLE HAREKETİ
TÜRLERİ
Kitle
hareketlerinin sınıflandırılmasında kullanılan parametrelerin en önemlileri
şunlardır:
o Hareketin
türü, miktarı ve hızı
o Hareket eden
malzemenin türü, dizilişi, yaşı
o Hareket eden
kitlenin şekli
o Su miktarı
o Hareket edenle
alttaki temel arasındaki bağıntı
o Hareketin
nedenleri
o Kohezyon ve
içsel sürtünme özellikleri
. Kütle
hareketlerinin başlıcaları şunlardır:
Düşme
Devrilme
Kayma
Akma
Çökme ve
oturma
Heyelanlar
Düşme
Deniz, göl ve
vadi kenarlarındaki falez ve yamaçlardan, mağ ara tavanlarından ya da sivri dağ
doruklarından çoğu zaman toprağın büyük ya da küçük kaya parçalarının
düştükleri Özellikle kenarlarındaki dik falezlerle, dalga ve rüzgarların
aşındırmasıyla kayaçlar çatlaklardan ayrılarak aşağıya doğru yuvarlanırlar.
Kaya düşmesinin esas nedenleri; topuk oyulmaları, çatlak ve kırıklarda
birbirini izleyen erime ve donma olayları, hidrostatik basınç ile genişlemeyle
yerçekiminin bağlayıcı daha büyük hale gelmesidir.
Devrilme
Buradaki hareket,
bir dönme hareketidir. Tabiata yapılan gözlemlerde çeşitli devrilme türleri
tespit edilmiştir. Bunların en belirgin ve en çok rastlananları, tabakalı yapılarda
görülen bükülme devrilmesi, blok devrilmesi ya da bu ikisinin karışımı olan
devrilmelerdir.
Akma
Ayrık daneli
malzemelerden oluşan zemin örtüsü, içerisindeki su miktarına göre bazen hızlı,
bazen de çok yavaş fakat sürekli olarak yer dezeminde zaman içerisinde bir
deformasyon oluşur. Değişik akma şekilleri vardır.
Yavaş Akma
(krip, sünme): Yamacın ya da şevin yüzey k ısmının sürekli fakat çok yavaş yer
değiştirmesine krip denir. Burada hareket, çok
Yavaş olup ancak
devamlı yapılan gözlemlerde aletsel ölçümlerle anlaşılabilir. Kripin en
karekteristik belirtileri, bitki örtüsünün eşilmesi, yapıların duvarların ve
telefon direklerinin eğilmesidir. Kripler; toprak kripi, yamaç kripi ve kaya
kripi olmak üzere bölümlere ayırır. Zeminde su az bulunur.
Hızlı Akma:
Yavaş akmayı oluşturan toprak ve kayalarda su miktarı azdır. Suyun akması, devamlı
darbe ve titreşim ya da boşluk suyu basıncının çoğalması, zeminin hareket
hızını artırır ve birikmiş olan malzeme büyük bir hızla sürüklenir ve akar. Bu
akış killi ve siltli zeminlerde çamur akması, kumlu zeminlerde ise kum akması
şeklinde kendini gösterir.
Çökme ve Oturma
Doğal bir
zeminin, düşey ya da düşeye yakın bir şekilde hareket etmesine çökme denir. Yük
ve çeşitli kuvvetler etkisiyle zeminin ve dolayısıyla üstündeki yapıların aşağıya
doğru hareket etmesine de oturma denir. Bu olayda yatay doğrultu hareketi pek
az ya da hiç yoktur. Çökme ve oturmalar, yüzeyde birçok zararlar meydana
getirirler. Çökme ve oturma nedeniyle yollar, binalar ve borular çatlar, ekilen
arazi ekilemez hale gelir.
Çökme ve
oturmaların doğal ve suni olmak üzere iki nedeni vardır. Doğal nedenler; yeraltında
bulunan tuz, jips (alçı taşı), kireç taşı gibi kütlelerin sular tarafından
eritilmesiyle çökmeler ve oturmalar meydana gelir. Suni nedenler ise, insanların
çeşitli faaliyetleri ile meydana gelen çökmelerdir. Bunların başlıcaları arasında,
yeraltından fazla miktarda su çekilmesi, zeminin fazla yüklenmesi, yer altında
tünel ve kazıların yapılması.
Kaymalar
Kayaçların yamaç
aşağı, bir yüzey boyunca hissedilebilir bir şekilde
hareket etmesine
kayma adı verilir.
Kaymalar,
kayma yüzeylerinin şekline göre kaya kaymaları (ötelenmeli kaymalar) olarak da
adlandırılan düzlemsel kaymalar ile genellikle zeminlerde görülen eğri yüzeyli
kaymalar (heyelânlar) olmak üzere iki ana grupta toplanırlar.
Ayrıca çoklu
ve karmaşık kaymalar da meydana gelebilmektedir.
Kaya Kayması: Yerli kayaların tabaka, çatlak, fay
veya herhangi bir süreksizlik boyunca, sınırlı bir şekilde, aşağıya doğru
hareket etmesine kaya kayması veya kaya göçmesi denir. Bu olay daha çok yatay
ya da eğik tabakalı aynı ya da farklı kaya türündeki arazilerde oluşur. Eğimli
tabakaların aşağı kısımlarında yapılan kazı yada aşınma nedeniyle asılı durumda
olan kütlenin ağırlığı, içsel sürtünmeden fazla olduğu andan itibaren yamaç
harekete başlar.
Kaya kayması ile
kaya düşmesi arasındaki en önemli fark, kaymada bir düzlemin olmasıdır. Kaya
kayması, düzlemsel ve kama kayması (kaya kayması şeklinde meydana gelebilir.
Eğri yüzeyli kaymalar (Heyelanlar): Toprak, kil,
silt, kum, kaya karışımından oluşan ayrışmış ya da az tutturulmuş zeminler ile
aşırı sık çatlaklı, bloklu, parçalı zeminleşmiş kayaların, eğri bir yüzey
üzerinde, aşağıya dışarıya doğru hissedilebilir bir şekilde hareket etmesine
heyelân adı verilir.
Şevler Sonlu
ve Sonsuz şevler olmak üzere ikiye ayrılır.
Sonlu şevlerde,
kayma tiplerine göre Düzlemsel, Dairesel ve Birleşik kayma şeklinde üçe
ayrılır.
Heyelanlar
Toprak, taş,
çamur veya bunların oluşan bir zeminin bir yüzey üzerinde aşağıya ve dışarıya
doğru hissedilebilir bir şekilde hareket etmesine heyelan denir. Hareketin
hızı, yamaç eğimi ve su miktarıyla orantılıdır. Kayma yüzeyi kaşık şeklinde
veya daire yayı veya hiperbol şeklindedir.
Heyelanlarda,
üst kısımlar aşağıya doğru kayarken, aşağı kısımlarda çökme, kabarma ve akma
bölgeleri görülür. Bir heyelanda, en üstte heyelan başlangıç ve karakteristik
gerilme çatlakları görülür. Bu çatlakların şekil ve derinliğinden, kayma
yüzeyinin ekli ve gidişi
tayin edilir.
Dolma
zeminlerde ve yamaç molozlarında heyelanlar çok görülür. Bundan dolayı kazı ve
inşaat yapılmadan önce gereken jeoloji ve zemin mekaniği incelemeleri yapılması
zorunludur.
Taç: Heyelanın en üst kısmıdır. Ana
aynanın bölgede hareketsiz kalmış kısmı olarak tanımlanır. Taç ta gerilme
çatlakları gözlenir.
Ana (Esas) Ayna: Kayan birimin
kütlesinin dik veya dike yakın yüzeyidir. Esas aynanın önünde kayan bölge
içerisinde bir kayma kaması ve ikincil aynalar meydana gelebilir.
Tepe: Hareket eden kütle ile ana
aynanın kesiştiği yerin en üst noktasıdır.
Ana Kütle: Kayma yüzeyi boyunca hareket
eden malzemenin tümüdür.
Çapraz (Enine) Çatlaklar: Heyelanın
topuğunun üst kısmında meydana gelen çatlaklardır. Genellikle kabarma
bölgesinde meydana gelir. Kabarma bölgesine karşılık çökme bölgelerinin ögün
yapıları ise heyelan gölcükleridir.
Topuk: Hareket eden kütlenin en son
kısmıdır. Heyelan sınıflamalarında malzemenin toplandığı yer olarak tanımlansa
da topuk genellikle dairesel kaymalarda kullanılan bir terimdir.
Heyelanlarda
üst kısımlar aşağı doğru kayarken alt kısımlarda çökme, kabarma ve akma
bölgeleri gözlemlenebilir. Heyelanların orta kısımlarında genellikle çökmeler
meydana gelirken alt kısımlarında kabarmalar meydana gelir.
Heyelanın Özellikleri
(1) Heyelanın
tacı
(2) Ana ayna
(3) Heyelanın
tepesi
(4) Heyelanın
üstü
(5) Tali ayna
(6) Heyelanın
gövdesi
(7) Heyelanın
eteği
(8) Heyelanın
ucu
(9) Topuk
(10) Kayma/Kopma
yüzeyi
(11) Kayma
yüzeyinin burnu
(12) Ayrılma
yüzeyi
(13) Heyelan
kütlesi
(14) Kayıp
bölgesi
(15) Birikim
bölgesi
(16) Çöküntü
(17) Çöküntü
kütlesi
(18) Birikim
(19) Kanatlar
(20) Doğal arazi
yüzeyi
Heyelanın Boyutları
(1) Heyelan
kütlesi genişliği (Wd)
(2) Kayma yüzeyi
genişliği (W)
(3) Toplam heyelan
uzunluğu (L)
(4) Heyelan
kütlesi boyu (Ld)
(5) Kayma yüzeyi
uzunluğu (Lr)
(6) Kayma yüzeyi
derinliği (Dr)
(7) Heyelan
derinliği (Dd)
Heyelan Etkinlik Durumu
(1) Etkin
heyelan
(2) Duraklamış
heyelan
(3) Uyanmış
heyelan
(4) Etkin
olmayan heyelan {(5)-(8)}
(5) Gizli
heyelan
(6) Bitmiş
heyelan
(7) Denetim
altında heyelan
(8) Kalıntı
heyelan
Etkin kayma
bölgeleri günümüzde kaymaları süren yerlerdir.
Durgun kayma
bölgeleri doğmuş, gelişmiş, kaymış ve etkinliğini yitirmiş alanlar olup bu
yöreler yüzeyde kayma aynaları ile tanınırlar.
Heyelanları Meydana Getiren Nedenler
Kitle
hareketlerinin ve heyelanların en genel sebebi, yerçekimidir. Fakat bu olayı
kolaylaştıran ve çabuklaştıran çeşitli nedenler vardır. Bunlar iç ve dış nedenler
olmak üzere ikiye ayrılır:
Dış nedenler
Şev ve yamaç
eteklerinde yapılan kazılar
Şev ve yamaç
topuklarının sular tarafından oyulması
Aşınma ile şev
eğiminin artması
Doğal ve suni
ek yükleme ve yığma, yani yüksekliğin ve şev eğiminin değişmesi
Şevin ve şev
üstü örtüsünün kaldırılması. Ağaç ve bitkilerin koparılması, yüzey sularının
sızmasının kolaylaştırılması
Çatlak ve
kırıklarda suların donması
Depremler
Suni
patlamalar ve sarsıntılar
Üç nedenler
Boşluk suyu
basıncının artması
Şev malzemesi
kohezyonunun azalması
Kar ve yağmur
YASS’nin değişmesine, şev malzemesinin kısmen veya tamamen doygun ve
süspansiyon hale gelmesine ve dolayısıyla boşluk suyu basıncının artmasına ve
içsel sürtünmenin azalmasına neden olur. Bundan dolayı büyük heyelanlar, çoğu
zaman şiddetli yağışlardan sonra meydana gelir.
Heyelanları Meydana Getiren Nedenler
1. Jeolojik
Nedenler:
• Kayaçların
petrografik ve stratigrafik özellikleri
• Zayıf kayaçlar
• Hassas
malzemeler
• Ayrışmış
kayaçlar,
• Süreksizlikler
(kıvrım, tabakalanma, şistozite, kesme (kayma) zonları, fay, eklem, vb.)
• Kayaçların
permeabilitelerindeki değişim,
• Doğal
gerilmeler
• Deprem,
• Volkanik
aktivite,
• Zemin ve
kayaçların fiziksel ve mekanik özellikleri.
2. İklim
koşulları ve kayaçların hidrojeolojik özellikleri
• Yoğun yağış,
• Uzun süreli
yağış,
• Karın hızlı
erimesi,
• Buharlaşma,
•Boşluksuyu
basıncının derinlikle değişimi,
• Donma ve
çözülme,
•
Buharlaşma-terleme,
• Sellenme ve
gel-git sonrası suyun hemen çekilmesi,
• Artezyen veya
tünek su,
• Yüzeyde
sıcaklıkla genleşme ve kırıklanma,
3. Morfolojik
Nedenler:
• Tektonik veya
volkanik aktivitenin morfolojik etkileri,
• Yamacın
morfolojisi ve eğimi,
• Yamacın
durumu,
• Önceki
heyelanlar,
• Yamaç topuğu
yüzündeki erozyon,
• Yamaç
başındaki depolanma,
• Sızıntı
erozyonu,
• Erozyon, orman
yangını veya kuraklık ile bitki örtüsünün yok olması,
• Yamaç
topuğunda nehir erozyonu,
• Yamaç
topuğundaki rüzgar erozyonu,
• Yamaç
topuğundaki buzul erozyonu,
• Yer altı
erozyonu (erime, borulanma).
4. Yapay Nedenler
• Şev topuğunda
veya yüzündeki kazılar,
• Yarma ve
dolgular,
• Madencilik
faaliyetleri,
• Ormanların yok
olması,
• Sulama,
• Yapay
sarsıntılar,
• Yamacın ve taç
kısmının aşırı yüklenmesi,
• Rezervuarlara
suyun doldurulması veya çekilmesi,
• Su kanallarından
suyun sızması.
Heyelan Etütleri
Kitle
hareketleri ve heyelanların araştırılması, arazide yerüstü ve yer altı
çalışmalarıyla, laboratuarda ise çeşitli deney ve çizimler olmak üzere ikiye
ayrılır.
Arazi
çalışmaları: Bu çalışmalarda olayın meydana geldiği yerin dış şartları
(morfoloji, iklim, bitki örtüsü vs.) ve iç özellikleri (kaya türü, jeolojik
yapı, yer altı ve yerüstü suyu, hareket eden kitlenin şekli vs) incelenir. Yer
altı çalışmalarında ise kazılar, sondajlar ve jeofizik etütler yapılır.
Laboratuar
çalışmaları: Arazide yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçlar, haritalara
işlenir. Kesitler çizilir, ayrıca toplanan çeşitli örnekler üzerinde
incelemeler ve tayinler yapılır.
I.
Ön Araştırmalar
(Raporlar,
hava fotoğrafları vb.)
II.
Arazi incelemeleri
A)
Yüzey çalışmaları (haritalar,
kesitler vb.)
1)
Topografya (Kitle hareketinin oluştuğu alanın yüzey şekilleri, yükseklikler, topografya
yüzeyinin eğimi, erozyon şekilleri, heyelan topografyası)
2)
İklim (Yağışların türü, miktarı, hızı ve süresi, bölge sıcaklıklarının günlük
ve mevsimlik değişimleri, buharlaşma ortalamaları),
3)
Bitki örtüsü (Bitki türleri ve kök derinlikleri),
4)Sarsıntılar
(Alanın sismik durumu, saha yakınında yapılan patlatmalar, yoldan geçen araçların
oluşturduğu titreşimler)
5)
Litoloji (Kayaç ve zemin türü, suya karşı hassasiyetleri)
6)
Jeolojik yapı (tabaka, çatlak, fay, fissür gibi süreksizliklerin kalınlıkları,
açıklıkları, dolgu türü ve miktarları, doğrultu ve eğimleri)
7)Hareket
eden kitlenin incelenmesi (hareket eden kitlenin genel sınırları, hızı, yönü, miktarı
ve tipi, kayma derinliği, kayma şekli, enine ve boyuna çatlakların yerleri, derinlikleri
ve açıklıkları, yapılarda oluşan değişiklikler)
8)
YAS ve YÜS durumu ( hareket eden kitle ve civarındaki kaynak ve çeşmelerin
debileri, YAS seviyesi akış yönü ve hızı)
B)
Yeraltı çalışmaları (Kazı,
burgu, sondaj, penetrasyon deneyleri, jeofizik etütler)
1)
Bitkisel toprağın derinliği,
2)
Hareket eden kitlenin hacmi, kayma yüzeyi derinliği ve şekli,
3)
Hareket eden malzemenin ve sağlam kısmının taşıma gücü,
4)
Yer altı suyu durumu, derinliği, akış yönü ve hızı,
5)
Hareket eden kitle ve sağlam temelin direnç ve içsel sürtünme karakteristiklerinin
saptanması,
6)
Laboratuvar deneyleri için bozulmuş ve bozulmamış örnek alınması,
7)
Hareket eden kitlenin hareket yön ve hızının değişik yöntemlerle saptanması,
8)
Kitle hareketi olan sahanın boşluk ve çatlak suyu basınçlarının saptanması.
III.
LABORATUVAR ÇALIŞMALARI
A)
Jeolojik Özellikler (Kaya ve zemin türü, dane boyları ve yüzdeleri, mineralojik
ve kimyasal bileşimleri, içerdikleri fosiller, ayrışma durumları)
B)
Fiziksel özellikler (Birim hacim ağırlık, su içeriği, su emmeleri, porozite ve
boşluk oranları, kıvam limitleri)
C)
Mekanik özellikler (Basınç, çekme ve üç eksenli basınç dirençleri, kohezyon ve
içsel sürtünme açıları, sıkışma değerleri)
D)
Elastik özellikler (Elastisite modülü, poisson oranı)
IV.
BÜRO ÇALIŞMALARI
Heyelanların
Önlenmesi
Kitle hareketlerine karşı alınacak önleyici tedbirler, bu olayları
meydana
getiren sebepleri
ortadan kaldırmakla mümkündür. Bunların başlıcaları
şunlardır:
Topuğa yük koyma (Ağırlık Yapıları): Topuğa yük koymanın en basit şekli buraya taş duvar
yapmaktır. Betonarme istinat duvar, betonayak inşa etmek ya da ahşap, beton ve
çelik kazıklarda çakılabilir.
Şevlerin korunması: Şevleri dış etkilerden bilhassa yüzey suların girmesinden korumak
için, şev yüzleri çimlenir, taş veya betonla örtülür, kaya cıvataları takılır,
kademeleme-teraslama ve ağaçlama yapılır.
Şevlerin düzenlenmesi: Dengeyi bozacak ek yük ve kazıların etkisini yok etmek için şevin
eğim açısı küçültülür. Bunun için şevin yüzü tıraş edilir, daha az eğimli hale
getirilir, yada kademelendirir. Dengeyi bozan üstteki yük kaldırılır.
Yüzey ve yer altı sularının uzaklaştırılması: Şevi aşındıran, örtüyü süpüren ve dengeyi bozan
yüzey suları, yüzeysel drenajla uzaklaştırılır. İçsel sürtünme direncini
azaltan (kayma mukavemetini) yeraltı suları hendek, yatay tünel ve galerilerle
direne edilerek ortamdan uzaklaştırılır.
Boşluk suyu basıncının azaltılması ve kohezyonun artırılması: Sular çevreden uzaklaştırıldıkça, basınç
azalacak, kohezyon artacak, donma ve kaydırıcı etki önlenecek. Bundan dolayı,
bütün heyelanlarda birinci önleyici çare drenajdır. Ayrıca zeminler iyileştirilerek
(sertleştirilerek) heyelanlar önlenmeye çalışılır. Bu iyileştirmeler çimento,
kimyasal maddeler kullanılarak veya dondurma ve pişirme yoluyla yapılır.
a) Sorunlu bölgeden uzaklaşmak
b) Olayları oluşturan sebepleri ortadan kaldırmak: Kaydırıcı
kuvvetleri azaltmak, tutucu kuvvetleri arttırmak.
1) Topuğa Ağırlık yapıları Koymak
a) İstinat duvarı,
c) Beton ayaklar,
d) Ahşap, çelik, beton kazıklar
e) Palplanşlar
2) Şevlerin Korunması
a) Çimlendirme,
b) Perdeleme (taş ve/veya beton örtü)
c) Püskürtme harç, beton,
d) Çelik levha ve kaya cıvatası,
e) Kademelendirme,
f) Ağaçlandırma
3) Şevlerin Düzenlenmesi
a) Şev eğimi azaltılır,
b) Kademelendirme,
c) Dengeyi bozan ek yük kaldırılır (Tepe bölgesinden yük alınması),
d) Yüzeysel drenaj,
e) YASS; boru hendek, tünel, galeri ve yatay sondaj ile toplanır.
4) Kayma Direncinin Arttırılması
a) YÜS drenajı (Balık sırtı dren, kum dren, çevirme drenleri vb.)
b) YAS drenajı (Boru, hendek, galeri vb.)
5) Zeminlerin Sertleştirilmesi
a) Çimentolama,
b) Kimyasal maddelerle,
c) Dondurma,
d) Pişirme
Prof. Dr. Osman
Sivrikaya / “İnşaat Mühendisliği İçin Jeoloji” Ders Notları
