BETON YOL BİRİM FİYAT TARİFİ

İdarece verilen projesine göre, 17.155/Ö iş kalemi dahilinde her çeşit imalat için gerekli her türlü malzeme ve teçhizatın iş başında her türlü taşıma dahil temini, projesine göre gerekli her çeşit inşaat imalatının; T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yüksek Fen Kurulu Başkanlığı Birim Fiyat Tarifleri Kitabı, İller Bankası A.Ş. Genel Müdürlüğü Birim Fiyat Tarifleri Kitabı ve Karayolları Genel Müdürlüğü Birim Fiyat Tarifleri Kitabı’nda yer alan tariflerine uygun olarak yapılması, zorunlu olarak proje tadilatı yapılmasının gerekmesi halinde, yapılacak proje tadilatından dolayı gereken her türlü ilave imalatın yapılması,

Bu anlamda;

Her cins ve klastaki zeminde yarma ve yan ariyet kazısı yapılması ve kullanılması, KGM/6020 pozuna göre; kırılmamış ve elenmemiş çakıllı (tüvenan) malzeme ile yol alt temeli yapılması, dolguya gelen her cins kazı malzemesinin sulanması ve sıkıştırılması platform genişliği ne olursa olsun, platform (trafik şeridi, banket, tretuvar, refüj), şevler ve hendeklerde dahil bütün yol genişliğince reglaj yapılması, 200 mm ( SN 8 )  PE100 koruge kanalizasyon boruları döşenerek yağmursuyu sisteminin hazırlanması,  beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C16/20 basınç dayanım sınıfında beton dökülerek alt zemin hazırlanması, 20 mikron kalınlığında 1 kat naylonun ek yerlerinin 20 cm üst üste gelecek şekilde serilmesi , ek yerlerinin yapıştırılması, nervürlü çelik hasırın yerine konulması (1.500-3.000 kg/m²), beton santralinde üretilen veya satın alınan ve beton pompasıyla basılan, C20/25 basınç dayanım sınıfında beton dökülmesi, zeminlerde yüzey mukavemetini ve aşınma direncini yükselten çimento, özel seçilmiş agrega, kuvars, pigment ve özel katkı esaslı yüzey sertleştirme harcı kullanılması ve helikopter ile zemin perdahı yapılması, süpürge ile zemin pürüzlülüğünün sağlanması işlerinin tümünü ihtiva etmek üzere;  gerekli olan her türlü malzeme ve zayiatı, projesine göre gerekli her türlü inşaat, imalat ve taşıma giderleri, idarece istenen her türlü numune alınması ve laboratuvar deneylerinin yapılması, her türlü işçilik, araç, gereç, makine, teçhizat ve atölye giderleri, her türlü yatay ve düşey taşıma, yükleme ve boşaltma giderleri ile yüklenici karı ve genel giderler dahil projesine göre inşaatın tamamlanmasıdır.

Ölçü: Projesine göre fiilen yapılan ve idarece uygun görülen yol yapılmasının m² cinsinden miktarıdır.

Not: 1) Kazı ve dolgular,  bu iş dahilinde keşfe sokulmuş olup ayrıca ilgili iş kalem nosu ile ödenmeyecektir.

2) Bu birim fiyat kapsamında tüm işlerin projesine göre tamamlanması için gerekli işlemler, imalat ve inşaat işlerinin dahil olduğu kabul edilecektir.

BETON ASFALT KAPLAMA İLE BETON YOL KARŞILAŞTIRILMASI

BETON ASFALT KAPLAMA İLE BETON YOL KARŞILAŞTIRILMASI

Yeni Karayolu yapımında, yenileme çalışmalarında üstyapı seçimi büyük önem taşımaktadır. Seçim yapılırken üstyapı tiplerini teknik ve ekonomik yönden karşılaştırmak ve ülke koşullarını da dikkate almak gerekir. Yeni Karayolu yapmaktan çok mevcut üst yapılarının, gelecekte yoğun ve ağır trafiği yanıt verebilecek şekilde yenilenmesi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Birbirinden tamamen farklı yapıda olan esnek ve rijit üstyapılar, çeşitli seçim ölçütleri çerçevesinde karşılaştırılacaktır.

SEÇİM ÖLÇÜTLERİ
1. Mevcut üstyapılar, beton asfalt kaplamalı olup da bunlarda sadece kaplamanın değişmesi şeklinde bir onarım gerekiyorsa, bu takviye çalışması için yine beton asfalt kaplama uygulaması daha uygundur.
2. Beton asfalt kaplamaları serilip sıkıştırıldıktan birkaç saat sonra trafiğe açılabilmektedir.7gün beklemesi ve betonun belli bir direnc ulaşım süresinin geçmesi gerekmektedir.
3. Beton yollar demir donatı kabul edebilen yegane kaplama tipidir.
4. Beton asfalt kaplamalı yollarda her türlü onarım, kolay bir şekilde hatta trafik altında bile yapılabilmektedir.
5. Gerek beton asfalt kaplamalarda, gerekse beton yollarda, yüzeydeki kayma sürtünme sayıları hemen hemen aynıdır ve 0,60~0,90 arasında değişmektedir.
6. Beton asfalt kaplamalar, üzerlerine gelen yükleri bir alt tabakaya yayarak iletirler.
7. Yapım ilerleme hızları yönünde beton asfalt kaplamalarda bu husus, plent kapasitesine, plent ile döküm yeri arasındaki uzaklığa, döküm ve sıkıştırmadaki çabukluğa bağlıdır.
8. Petrol üreten veya petrol gereksinmelerinde herhangi bir sorunları bulunmayan ülkelerde beton asfalt kaplamalı yollar ekonomik olmakta; buna karşılık çimento üretimi yönünden ileri düzeyde bulunan ülkelerde, beton yol yapımının daha rantabl olduğu görülmektedir.
9. Her iki kaplamanın sıkıştırılmasında büyük farklılıklar bulunmaktadır. Beton asfalt kaplamalarının belirli bir ısıda iken dökülmesi ve silindirle sıkıştırılması gerekir.
10. Bir alt temel, temel ve beton asfalt kaplamadan oluşan esnek üstyapının toplam kalınlığı, beton plak ve altında kumlu yastık tabakasından oluşan rijit üstyapının toplam kalınlığa kıyasla çok daha fazladır. Bütün tabakalar ana malzeme agregadan oluşmaktadır.
11. Sürekli betonarme yolların dışındaki beton yollarda belirli aralıklarla derz yapılması zorunludur.
12. Her iki kaplama türü de iyi bir şekilde uygulanma koşulu ile hemen hemen aynı konfora sahiptir.Fakat açık rengi sebebiyle beton yollar gece karanlığında da görülebilmektedir.
13. Beton asfalt kaplamalarda bağlayıcı olarak kullanılan asfalt malzemesi, bünyesinde çeşitli uçucu maddelerin zamanla kaybolması sonunda da kaplamada yaşlanma adı verilen bir tür gevrekleşme ve eskime görülmektedir.
14. Üst yüzeyi atmosfere açık olan beton plağın alt yüzeyi ise taban zeminine oturmaktadır. Belirli bir kalınlığa sahip olan beton plağın alt ve üst yüzeyleri arasındaki ısı farkında dolayı ,plakta farklı gerilmelerin oluşturacağı genleşmeler görülür.Bu da çekme direnci fazla olmayan beton plağın çatlamasına yol açar.
15. Beton asfalt kaplamaların yapım ve uygulama aşamalarında ısıtma ve kurutma işlemlerinin bulunması nedeniyle çevre kirliliğinin ortaya çıktığı görülmüştür.
16. Beton asfalt üretimi daha pahalı santraller (plentler) gerektirmektedir. Ayrıca beton asfalt kaplamalar beton yollara kıyasla daha fazla enerji harcanması sonunda yapılır.
17. Petrol damıtan rafinelerin sayısının az olduğu ülkelerde, beton asfalt kaplamaların bağlayıcı malzemesi olan asfaltın, çeşitli plent ve santrallere taşınması veya nakledilmesi, yüksek bir ulaşım maliyetini de beraberinde getirmektedir.
18. Beton asfalt kaplamalarda taban zeminindeki nem oranının %2 olması istenir.Bunun üzerinde nem oranındaki zeminlerde üstyapının özellikle de kaplamanın ömrünü büyük ölçüde azaltır.
19. Malzeme olarak beton asfalt kaplamalar, sıcaklıkla çok yakın ilişki içindedir.Plentte veya santralde yapımının belirli bir ısı değerinin üzerinde gerçekleşmesi zorunluluğu, sonra da yine yüksek ısıda korunup döküm yerine iletilme, dökülme ve ısı kaybı olmadan da sıkıştırma zorunluluğu, aynı zamanda iyi ve uygun iklim koşullarına gereksinin gösterir.
20. Beton yol uygulamasından, beton asfalt kaplama uygulamasına kıyasla daha fazla sayıda kalifiye elemana gereksinim duyulur. Bu nedenle Beton yol seçimi bir kalite seçimi olduğu unutulmamalıdır.

Yolların Kapasitesi

Yolların Kapasitesi

Yeni yapılacak bir yola, hizmet ömrü boyunca karşılaşabileceği trafiği öngörülen koşullar altında geçirebilmesi için verilecek genişlik ne olmalıdır? Bunun yanında, mevcut bir yolun trafik artışı karşısında daha ne kadar ve hangi koşullarda hizmet gösterebileceği, ya da düşünülen yeni bir düzenlemenin trafik koşullarında ne gibi değişiklikler getirebileceği gibi hususlarda bir karara varabilmek için bir yolun bütün olarak veya bir şeridinin geçirebileceği trafik miktarının yani kapasitesinin bilinmesi gerekir.

Temel kapasite: ideal trafik ve yol koşulları altında, bir yolun dikkate alınan bir kesitinden, bir saat boyunca bir veya iki yönde geçebilen maksimum yolcu otomobili sayısı bu yolun temel kapasitesi olarak tanımlanır.

Mümkün kapasite: trafiğin aşırı tıkanmalar ile kazalara ayrıca, sürücülerin hız, takip aralığı ve sollama gibi hususlarda taşıt yönetimlerindeki bağımsızlık ve olanaklarını normalin üzerinde sınırlandırmaya sebep olmayacak bir yoğunlukta bulunması halinde, hakim yol ve trafik koşulları altında bir şeridin veya bütün olarak yolun bir kesitinden bir veya iki yönde ve bir saatte geçebilen maksimum taşıt sayısı bu şerit veya yolun pratik kapasitesi olarak tanımlanır.

Hizmet düzeyi: verilen bir şerit veya bütün olarak yolda, değişik trafik hacimlerine karşı gelen farklı işletme koşullarına ait kombinasyonlardan herhangi birini ifade eder. Hizmet düzeyinin değerlendirilmesinde başlıca faktörler hız ve ulaşım süresi (seyahat süresi), trafik kesiklikleri ve kısıtlamalar, manevra serbestliği, güvenlik, sürücü konfor ve huzuru ile taşıt işletme masrafıdır.

İşletme hızı: bir sürücünün verilen bir yol üzerinde, uygun hava ve hakim trafik koşulları altında, hiçbir zaman her kesim için önceden tespit edilmiş olan güvenli proje hızını aşmamak koşuluyla sağlayabileceği en yüksek ulaşım hızıdır.

Hizmet hacmi: bir karayolunun hizmet düzeyini belirlemek için oldukça önemlidir. Mevcut koşullarda hizmet hacmini hesaplamak için düzeltme faktörleri kullanılır.

Beton Yol İmalatında Dikkat Edilmesi Gereken Konular

Bugün artık yol ve beton alanları dökümlerinde beton dökülürken kalıpların bozulduğu, kalıp ziyanının fazla olduğu, kalıplar sökülürken arakesit ve köşelerin zedelendiği, biri dökülürken daha önce dökülmüş beton yüzeyinin bozulduğu, dökümün zorlaştığı ve uzadığı- (Biri boş biri dolu beton döküm yöntemi) hemen tamamen terkedilmiş, Yol ve Alan betonları artık yüksek kalite sağlanabilen, iş verimi fazla /şerit yöntemi) ile dökülmektedir.

Yol ve Alan betonları bugün genellikle yüzeyleri kaplanmadan bırakıldığından görsel olarak; hava koşullarına doğrudan maruz bulundukları içi de bünyesel olarak normal döşeme betonlarından ayrı bir önem taşımaktadır.

1. Zemin Hazırlığı

Yol ve Alan betonları ortalama 20 cm. stabilize temel üzerine dökülür. Bu temel malzemesi serilmeden önce zemin yerine göre keçiayağı ya da herhangi bir tip silindir ile iyice sıkıştırılmış olmalıdır. Temel malzemesi 20 cm.den daha kalınsa ortalama 20-30'ar cm.lik tabakalar hainde serilip her tabaka silindir ile (Ufak ve hafif tarfikli alanlar ve trotuvarlar kompaktörle olabilir) iyice sıkıştırılır.

Betonlama için kalıp konduktan sonra ortaya çıkabilecek yükseklikler alınır, çukurluklar aynı malzeme ile doldurulup yeniden sıkıştırılır.

Önemli işlerde Proktor sıkışma deneyi yapılmalıdır.

2. Kalıp ve Bordür Taşı

Kalıplar 3-4 m genişlik ve günlük dökülebilecek boyda hazırlanır. Ahşap kalas ya da çelikten olabilir.Dökülecek betonların birbirine geçmeleri için kalıplar lambalı (orta yerleri çıkıntılı) yapılır.(Betonun inşaat ve genleşme dezlerinde ankraj çubukları varsa kalıplar lambasız yapılabilr).

Kalıplar döküm sırasında hiza ve düzeyleri bozulmayacak şekilde sağlamca desteklenmelidir. (Beton yüzeyinde ve bordür köşelerinde su birikmemesi için kalıp eğimlerine, özellikle su ızgaralarına doğru olan eğimlere çok özen gösterilmelidir).

Bordür taşlarının altına önceden geniş bir taban betonu dökülmeli, bordür taşlarının arka taraflarına üçgen şeklinde destek betonu yapılmalıdır.

Bordür derz harçları bordür yüzeylerine iyice alıştırılmalı, muntazan taşlama derzi çekilmeli ve harçlar üzerleri örtülerek güneşten korunmalıdır.

(Önceden bordür taşı konmuş yerlerdeki dökümlerde bordür yanına kalıp konmaz, bordürden 15-20 cm. içerde bir düzey madtarı konur.

3.Demir

Betonda demir varsa, demirlerin zemine değmeyecek şekilde kaldırılması, çift sıra ise üst sıranın çökmeyecek şekilde desteklenmesi şarttır.

Hasır çelik kullanılıyorsa (genelde ince olan bu demirlerin çökmemeleri için) demirlerin yer emniyeti ve iş kolaylığı bakımından, önce betonun yarı kalınlığı dökülüp, biraz kendisini çekmesinden sonra hasır yerine konup beton tamamlanabilr. (Çift sıra hasır çelik varsa bu yöntem ikinci sıra için uygulanabilr).

Genleşme derzlerine konacak ankraj çubuklarının sonradan dökülecek beton içinde rahatça hareket edebilmesi gerekir. Bunun için sonradan dökülecek betonda kalacak kısmını, ucunda bir oynama boşluğu kalacak şekilde, ucu kapalı bir plastik boru geçirilir.(basit işlerde boyanıp ya da yağlanıp, ucuna bir yüksük konması yeterli olabilir).

4.Betonlama

Beton dökümünden önce zemin, betonun suyunu çekmeyecek, ancak çamur da olmayacak şekilde hafifçe sulanır.

Beton şerit boyunca sürekli olarak, genleşme derzine kadar bir defada dökülür. Bu derz geçiliyorsa kesinlikle bir pano çizgisine kadar dökülür,yarım pano dökülmez. (Harç bir pano için yetmiyorsa, pano yarım kalınlık olarak dökülüp üstü ertesi gün tamamlanır).

Beton ilk olarak daldırma vibratörle sıkıştırılır. (Vibratör, betonun serilen ileri ucuna kadar değil de 2-3 m. gerisine kadar daldırılır ki beton ileri yayılmadan sıkışsın).

Yol ve Alan betonlarında bir önemli husus yüzeyin de sıkışmasıdır. Bu bakımdan yüzey vibrasoyonu da gerekir. Bu iş titreşimli mastar ile yapılır.

Çatlama derzleri (En çok 16m2 bir alan olmak üzere) ya beton taze iken 3-3,5 m. boyunda kesme laması ile oyulup, özel derz malası ile yanları yuvarlatılarak; ya da dökümden 7-8 saat sonra spiralle 6-8 mm. Genişlik ve 4cm. derinlikte kesilerek yapılır. (Çatlamanın derz boyunca kolay ve muntazam olmasın sağlamak için kimi zaman derz altına üçgen çıta konmakta,taşıt aks yükünün aynı anda bir ek yerine binmesini önlemek için, enine derzler eğri de yapılabilmektedir).

5.Yüzey Düzleme/Koruma

Titreşimli mastardan sonra bir el mastarı çekilir.

Beton, yüzey suyu biraz çekilince (özel köprü iskele üzerinden) El malası (Tirfil) ile hiçbir yükseklik ve çukurluk olmayacak şekilde iyice düzlenir.

Son olarak yüzey, hafifçe sertleşince branda, süpürge ya da sert bir yassı fırça ile yol aksına dik olarak çizilir. (Fırça çekilecekse önce Demir mala ile yüzeyin kumlarının bastırılarak düzlenmesi iyi sonuç vermektedir.).

Bütün bu işlerden sonra betonuilk 3-7 gün boyunca aşırı hava koşulları etkilerinden korunmalıdır.(Hasır, çuval serme, devamlı sulama yerine çizimden sonra yüzeye kür maddeleri püskürtmek daha kolay ve yararlı olmaktadır. İlk saatlerde betonu yağmurdan, insan ve hayvan ayak izlerinden de korunmalıdır).

Yazar : Y.Mimar Firüzan Baytop