24 Nisan 2019 Çarşamba

KUBBE


Kubbe
Bir kemer yayının, tepe noktasından inen dikin etrafında dönmesiyle elde edilen yarım küre ya da toparlakça kümbet biçimindeki örtüye KUBBE denir. Erken dönemlerden itibaren kullanılan bir yapı elemanı olan kubbenin, yapım tekniği, büyük mekânları örtme isteği ile sürekli geliştirilir(R.S5).

Kubbenin bileşenleri şunlardır:
DIŞ KUBBE, kubbenin dış yüzeyine denir.
İç KUBBE, kubbenin iç yüzeyidir.

KUBBE KASNAGI/BİLEZİGİ, kubbenin üstüne oturduğu az yükseklikteki kare, çokgen ya da daire planlı kaidedir(R.S6-90).
BİNGİ üstü kubbe ile örtülecek mekânın taşıyıcı ayak, sütun ya da duvarlarının üs~ündeki tabana, kubbenin daire planını oturtmak için yapılan geçiş elemanına denir. Bingilerin KÜRESEL ÜÇGEN BİNGİ / PANDANTİF / TONOZ BİNGİ / TROMP gibi çeşitleri vardır. KÜRESEL ÜÇGEN BİNGİ / PANDANTİF, bir kubbeyi taşıyan kemerler ile kubbe kaidesinin arasını kapatan küresel üçgen parçalardır. TONOZ BİNGİ / TROMP kubbenin kare planlı bir mekâna oturabilmesi için gereken sekizgen kaideye, kareden geçerken kullanılan yapı elemanıdır.
ALEM, yapıların kubbelerine ya da minare tepelerine çeşitli amaçlarla koyulan tepeliktir. Alem, kubbe üst örtüsü olan kurşun kaplamanın kubbe tepesindeki bitim noktalarını kapamak amacıyla yapılır. Ancak alem kullanmanın sadece yapısal nedenleri yoktur. Eski Türk çadırlarının tepesine, kötülüklerden korunmak amacıyla tepelik takıldığı bilinir. Alemler, genellikle bakırdan ve içi boş olarak yapılırlar. Üstlerinin ALTIN VARAK' la kaplandığı örnekleri de vardır(R.97).
KUBBE AYAĞI, kubbenin üstüne oturduğu kemerleri, duvarları taşıyan ayaklara denir.
AGIRLIK KULESİ, büyük kubbelerin açılmalarını önlemek amacıyla kubbe ayaklarına, dışarıdan ilave edilen kagir kısımlara denir.
KUBBE FENERİ, kubbe tepesine, iç mekana ışık ve hava almak amacıyla yapılan yüksekçe ve pencereli kısımdır.
KUBBE ÖRTÜSÜ, kubbelerin üstüne dış etkilere karşı korumak amacıyla yapılan örtüye denir. Bazen kubbe üstüne çatı yapılarak kubbe gizlenir. Ancak, çoğu kez kubbe eğriselliği gösterilecek gibi kurşun, alaturka kiremit gibi malzemelerle kaplanır.

Biçimlerine Göre Kubbeler:
BASIK KUBBE, merkezinden geçirilen kesiti, basık kemeri veren kubbeye denir.
SİVRİ KUBBE, merkezinden geçirilen kesiti, sivri kemeri veren kubbeye denir.
SOGAN/SOGANDAŞI KUDBE, soğan başı biçimindeki kubbeye denir.
YARIM KUDBE, planı yarım daire olan bir mekanın üstünü örten dörtte bir küre parçasıdır.
ÇİFT CİDARLI KUBBE, bir mekanı örtmek için artarda yapılan iki kubbedir.Bu uygulamada mekanın içinden ve dışından algılanan kubbe biçimleri farklıdır.
BİNDİRME KUBBE, merkezinden geçirilen kesiti, bindirme kemeri veren kubbeye denir.

Bulundukları Yere Göre Kubbeler:
ANA/MERKEZİ KUBBE, camilerde ana mekan üstündeki kubbeye denir.
ORTA RUBBE, bir yapıdaki orta mekanı örten kubbedir.
YAN KUBBE, ana kubbenin yanlarındaki alanların üstünü örten kubbedir.




GELENEKSEL YAPI ELEMANLARI DR E. FÜSUN ALİOĞLU RESTORASYON ANABİLİM DALI


TONOZ


Tonoz
Bir kemerin artarda tekrar edilmesiyle ortaya çıkan biçime TONOZ denir. Mezopotamya ve Anadolu'nun eski mimarilerinde tonoz kullanılır. Ahşabın olmadığı yörelerde taş, tuğla, kerpiç gibi malzemelerle üretilir. Roma, Bizans, Gotik, Selçuklu, Osmanlı Mimarilerinde tonoz, yapıların önemli elemanlarındandır ( R. 75 - "78) .

Tonozun Bileşenleri:
TONOZ BAŞLANGICI, tonozun duvar üzerindeki başlangıç noktasıdır.
TONOZ DÜZLEMİ, tonozun üst tarafına teğet olan yatay düzlemdir.
TONOZ BİTİŞGESİ, dik kesişen tonozların birbirine bitiştiği sivri köşelerdir.
TONOZ KABURGASI / NERVÜRÜ, dik kesişen tonozlarda, bitişgelere konan taş iskelettir.
TONOZ TAKKESİ, haçtonozun dört parçasından her birine denir.
TONOZ ÇEYREGİ, dik kesişen tonozların dörtte bir kısmına denir.
TONOZ BÖGRÜ, tonozun tepe noktasından geçirilen yatay düzlem ile tonoz sırtı arasında kalan boşluktur. Bu boşluk üste döşeme kaplaması yapılacağı zaman, moloz malzeme ile doldurulur.
TONOZ PENCERESİ, tonoz üzerinde açılan pencereye denir(R.78).

Biçimlerine Göre Tonozlar:
BEŞİK TONOZ, kesitini yarım daire biçimindeki kemerin oluşturduğu tonozdur.
BASIK TONOZ, kesitini basık kemerin oluşturduğu tonozdur.
SİVRİ TONOZ, kesitini sivri kemerin oluşturduğu tonozdur.
EGRİ/VEREV TONOZ, kesitini oluşturan kemerin üzengi seviyeleri farklı olduğunda ortaya çıkan tonozdur.
EGİK/RAMPAA TONOZ, tonozun başlangıç ve bitimlerindeki kemer başlangıç seviyelerinin yerden yüksekliği aynı olmadığında ortaya çıkan tonozdur.
KONİK TONOZ, tonozun başlangıç ve bitimlerindeki kemer açıklık ve yükseklikleri farklı olduğunda ortaya çıkan tonozdur.
HALKA TONAZ, planı daire biçimindeki tonozdur.
HELOZONİ TONOZ, minare, kule merdiven gibi helozonik mekânların üstünü örten tonozdur.
KABURGALI TONOZ, kesişen tonozların bitişgelerinde taş kordon dolaştığında ortaya çıkan tonoza denir.
RAÇ/HAÇVARİ TONOZ, dik kesişen tonozların oluşturduğu örtüye denir.
MANASTIR TONOZU, kare planlı mekânların örtülmesinde kullanılan, Ara kesitleri karenin köşegenlerinden geçen dört kemer olan dört tonoz parçasından oluşan tonoza denir.
TEKNE TONAZ, dikdörtgen planlı mekanların örtülmesinde kullanılan, ortası normal bir tonozdan, iki ucu ise manastır tonozundan oluşan tonoz biçimidir.
AYNALI TONAZ, manastır tonozunun üst kısmı bir düzlemle kesilmiş gibi olan tonoz biçimidir.
KUBBE TONAZ, yarım küre biçimindeki tonoza denir.
YELPAZE TONAZ, yelpaze ya da huni biçiminde yapılan tonoza denir.
YILDIZ TONAZ, yıldız biçimli parçalı tonozdur(R.79,S1).
BİNDİRME TONAZ, kesitini bindirme kemerin oluşturduğu tonozdur(R.75).


GELENEKSEL YAPI ELEMANLARI DR E. FÜSUN ALİOĞLU RESTORASYON ANABİLİM DALI

ATKILAR


Atkılar
Geleneksel yapıda pencere, kapı ve benzeri boşlukların üstünü kapatmak ve yukarıdan gelecek yükü taşımak amacıyla, boşluğun bir ucundan diğer ucuna yataya paralel koyulan yapı elemanına ATKI denir. Atkıya DÜZ ATKI adı da verilir. Atkıların egemen olduğu mimariler DÜZ ATKILI MİMARİ adını alır. Eski Mısır ve Yunan Mimarilerinin Düz atkılı mimariler olduğu söylenebilir.
Malzemelerine Göre Atkılar
Geleneksel mimarilerde atkılar, kagir ve ahşaptan yapılır. XVIII. XIX. yüzyıllarda döküm, demir sanayindeki gelişmelerle metal atkı da yapılmaya başlanır.
KÂGİR ATKILAR, taş, tuğla gibi malzemeden üretilen atkılardır. TAŞ ATKILAR, moloz ya da kesme taş kullanılarak elde edilir: Pencere, kapı boşluğunu geçen taş atkı tek parça/yekpare ise lento adını alır. Atkı, parçalı olarak yapılıyorsa, buna KILITLI DUZ ATKI denir ve kilitlenme biçimlerine göre de DOGRU KİLİTLİ DÜZ ATKI, BİNDİRME KİLİTLİ DÜZ ATKI, AŞIRMA KİLİTLİ DÜZ ATKI, MERDİVEN KİLİTLİ DÜZ ATKI, DİŞKİLİTLİ DÜZ ATKI diye adlandırılırlar(R.64,65).
TUGLA ATKILAR pişmiş toprak malzeme/tuğladan parçalı olarak yapılır. Parçalı taş ve tuğla atkının yapılış ilkesi aynıdır. Bütün parçaların aksları, üstünde yer aldıkları açıklığa merkezinden geçecek gibi açıklık üstüne yerleştirilir(R.65).
AHŞAP ATKILAR, tek parça ahşaptan yapılır. Kagir, özellikle de ahşap iskelet yapılarda kullanılır. Ahşap atkı BOYUNDURUK / ÜST BAŞLIK adlarını da alır(R.40) .
METAL ATKILAR, Sanayi Devrimi ile birlikte kagir binalarda atkı olarak demir putreller kullanılır. BOYUNDURUK' da denen bu atkılar I PROFİL, L PROFİL gibi profil adları ile tanınırlar.

GELENEKSEL YAPI ELEMANLARI DR E. FÜSUN ALİOĞLU RESTORASYON ANABİLİM DALI


9 Nisan 2019 Salı

BİNA PROJELERİ NASIL OLMALIDIR ÖZELLİKLERİ NELERDİR



VAZİYET PLANI ( UYGULAMA PROJESİ AŞAMASINDA)
Üzerinde bina inşaatı yapılacak imar parselinin kent içerisindeki ya da imar planı sınırları içerisindeki yerini gösteren plandır. Tasarlanan bina kütlesi dış konturlarıyla ve yerleşme planındaki konumuna uygun olarak gösterilir.
a) Vaziyet planında yaya ve taşıt ulaşım aksları, sokak ve cadde isimleri, toplu taşınım durak ve istasyon yerleri, kuzey yönü işaretleri, aynı yerde toplu olarak gösterilir.
b) Bloklar harflendirilir ve yüksek bloklar, yükseldikçe kalınlaşan çizgilerle belirtilir.
c) Blokların içine kat adetleri, gabarileri, zemine oturan alanlar yazılır. Paftanın uygun bir yerinde toplam inşaat alanı belirtilir.
d) Yapının esas girişi önündeki tretuvar kotu 0.00 kabul edilerek bütün kat döşemelerinin kaba yapı kotları verilir. Plan, kesit ve görünüşler bu kota göre kotlandırılır. 0.00 kotu altına, plankote kotuna göre değeri yazılır. Böylece, 0.00 kotu ile plankote röper kotu bağlanmış olur. Yapılar birden fazla ise, her bina girişi önündeki tretuvar kotu 0.00 olarak kabul edilir.
e) Binanın önemi gerektiriyorsa, çevreyi de içeren gerektirmiyorsa arsa içini gösterir en az iki adet siluet çizilir.
f) Binanın en gayri müsait duruma göre çevresini gölgeleme durumu ölçekli olarak işaretlenir.
e) Vaziyet planı bütün iş aşamaları için aynı standartta hazırlanır.

PLANLAR ( UYGULAMA PROJESİ AŞAMASINDA)
a) Bütün kat planları birebir çizilir, tekrar eden katlar için açıklama yazılır yığma inşaatlarda temel planı ilave edilir.
b) Taşıyıcı, aks sistemi, statik projeye uygun harf ve sayılarla (koordinat sistemi esaslarına göre X ekseni üzerinde, harfler, Y ekseni üzerinde sayılar olmak üzere) belirtilir.
c) Dış ölçüler, dıştan bina cephesine doğru: 1.çizgide blok ölçüsü, 2. çizgide cephe hareketleri, 3. çizgide taşıyıcı akslar, 4. çizgide doluluk ve boşluklar, olmak üzere düzenlenir.
d) İç ölçüler, her hacimde enine ve boyuna ikişer ölçü çizgisi üzerinde gösterilir. Birinci çizgiler üzerinde hacmin net en ve boyu, ikinci çizgiler üzerinde kapı, pencere, kolon vb. elemanların genişlikleri ile duvar üzerindeki yerlerinin komşu duvarlara uzaklıkları yazılır.
e) Bloklar, katlar ve katlardaki her mahal kodlandırılır ve mahal isimleri yazılır.
f) Kat planlarının kesit geçirilen yerlerinde kesit çizgisinin tümü ve akış yönü gösterilir.
g) Dilatasyonlarve bacalar her katta gösterilir ve ölçülendirilir.
h) Taşıyıcı elemanlar (kolon, perde, duvar, pano vb.) ayrı çizim tekniği ve gerçek boyutları gösterilir, içleri koyulaştırılır.
ı) Pano camlı bölme, alçak duvar vb. gibi mahal ve bina ayırım elemanları eksiksiz gösterilir şematik açıklamalar yapılır, yükseklikleri yazılır.
İ) Her mahallin içine mahal numarası, ismi ve gerçekleştirilen net m2 alanı yazılır.
k) Mutfak, ofis, laboratuar, çamaşırhane, banyo, WC vb. gibi hacimlerde bütün
tezgahlar, lavabo, eviye, banyo ve duş tekneleri, pisuvar ve WC taşları sağlık donatımı ile doğalgaz kullanımına açık bölgelerde (Kombinin yeri) mekanda ısıtma amaçlı soba kullanılıyor ise doğalgaz sobasının yeri ve bunların olduğu mekanlarda bacanın projelerine ve imalat tariflerine uygun çizilir.
l) Düşey donatımla ilgili borular, kanallar yerlerinde ve ölçülerinde ve tam adetlerinde çizilir, şematik olarak kapladıkları alan ölçülendirilerek verilir.
m) Varsa döşemelerdeki desenler, eğimler süzgeç yerleri, döşeme kaplaması malzemelerinin derz yerleri belirtilir.
n) Bütün doğramalar detayına uygun ve şematik olarak çizilir, açılan kanatları belirtilir, aksları gösteren çizgiler üzerinde en ve yükseklik (kaba yapı boşluğu K790/220 gibi) gösterilir.
o) Tavandaki kirişlerin sarkıntıları, nervür ve kasetler nokta nokta(ifade edecek kadar) gösterilir. Betonarme projesindeki ölçüleri yazılır, kolon isimleri ve ölçüleri yazılır.
p) Esas giriş önü tretuvar kotu 0.00 kabul edilerek, döşemelerdeki bütün kot farklarına ait değerler bitmiş ve kaba yapı kotu olarak ayrı ayrı gösterilir.
q) Merdivenler konstrüksiyonlarına uygun olarak çizilir, merdiven numarası, basamak adedi, genişlik ve rıht yüksekliği yazılır. Merdiven ve sahanlık aksını gösteren çizginin basamakları kestiği noktalar çıkış yönünde numaralanır ve bu çizgi en son basamakta ok ucu olarak bitirilir, korkuluklar çizilir, merdiven genişliği ölçüleri verilir. Başlangıç ve bitiş noktalarında ve sahanlıklarda kaba ve bitmiş döşeme kotları verilir. Rampaların çıkış yönü okları, eğimleri, korkulukları, başlangıç ve bitiş noktalarının kaba ve bitmiş döşeme kotları yazılır ve tüm ölçüleri verilir.
r) Asansör, yürüyen merdiven, monşarjlar kapasitelerine ve donatım projelerine uygun olarak çizilir.
s) Zemin kat planları da çevre tanzimi, (tretuvar, bağlantı yolları, giriş platoları, çiçeklikler vb.) gerektiği kadar işlenir. Kaba ve bitmiş kotları verilir, yapı ile ilişkili olarak ölçülendirilir.
t) Asma tavan yapılması gerekli mahaller belirtilir. Malzemesi mahal listesinde gösterilir.
u) Çarpık eğri imalatların gerçek ölçüleri hesaplanarak üzerlerine yazılır.
v) Çatı planı çizilir. Meyiller su toplama yerleri, dereler tesisat ve asansör çıkıntıları, bacalar çatı çıkış delikleri gösterilir ve' gerekli kotlar verilir.  Yağmur iniş boruları gerçek boyutlarında çizilir ve ölçüleri yazılır.
y) Zemin kat planlarında kuranglezlerin görünüşleri konstrüksiyonlarına uygun çizilir, ölçülendirilir.



KESİTLER ( UYGULAMA PROJESİ AŞAMASINDA)
a) Her bloktan en az iki kesit çizilir. Biri merdivenden, diğeri yapıda konstrüktif özelliği olan yerlerden en çok bilgi verecek şekilde geçirilir.
b) Kesitin geçtiği yerdeki mahallerin kodları ve isimleri yazılır.
c) Yapının strüktürü ile ilgili ve dekoratif elemanları detaylarına uygun ve şematik olarak çizilir. Malzeme açılımları yapılır.
d) Bir ölçü çizgisi üzerinde, döşeme üstünden-döşeme üstüne, kaba inşaat kat yükseklikleri, ikinci bir çizgi üzerinde de, döşeme kaplama kalınlığı, parapet duvarı, pencere, kapı ve bölme duvarı yükseklikleri ile lento-tavan mesafesi, taşıyıcı sistem kalınlıkları, düşük döşeme yükseklikleri yer alır. Her değişiklik gösteren mahal için bu ölçüler ayrıca verilir.
e) Asma tavan yapılan mahallerde, asma tavan içindeki tesisat gerçek boyutları ile gösterilir. Asma tavan alt yüzü ile bitmiş döşeme arasındaki net kat yüksekliği ayrı bir ölçü çizgisi ile verilir.
f) Pencere altı dolu kısımlarının yapım şekli açık olarak belirtilir. Kiriş bitişi, duvar dolgusu ayrı ayrı kodlandırılır, radyatör yüksekliği gösterilir. Parapet-Denizlik detaylarına uygun çizilir. Su toplama şekli gösterilir.
g) Giriş saçakları ve balkonlar eğimleri, örtü ve yalıtım, malzeme açılımları yazılarak sistem ve imalat detaylarına uygun çizilir. Malzeme isimleri yazılır, su toplama şekli gösterilir.
h) Bodrum döşeme ve duvarlarında yalıtım gerekiyorsa, sistemi hakkında açıklama yapılır.
i) Zemin suyunun minimum ve maksimum kotları gösterilir.
j) Kuranglezler konstrüksiyonlarına ve detaylarına uygun olarak çizilir. Su toplama şekli ve yatılım hususları ile diğer malzeme açılımları verilir, kot ve ölçüleri yazılır.
k) Drenaj sistemi gösterilir, malzeme açılım yapılır, kotlandırılır. Yol ve tretuvarlar çizilir.
l) Açılımları ve kotları yazılır, ölçülendirilir.
m) Doğal zemin nokta nokta önerilen zemin devamlı çizgi ile gösterilir ve her ikisine ait gerekli kotlandırma eksiksiz yapılır.
n) Cephelerdeki elemanlar güneş kırıcılar detaylarına uygun olarak çizilir, malzemeleri ve kotları yazılıp ölçülendirilir.
o) Cephelerdeki hareketler işlenir, gerekirse not yazılır. (Pencere altlarında sıva 3 cm içeridedir gibi.)
p) Çatı konstrüksiyonu gerçek şekil ve ölçüleri ile detaylarına uygun olarak çizilir. Kullanılan bütün malzemelerin isim ve ölçüleri ile derelerin, mahyaların, asansör ve diğer çıkıntıların, bacaların kotları ile çatı eğimi yazılır.
r) Kesit düzleminin arkasında kalan ve görünen kısımları, görünüşlerde istenen hususlara uygun çizilir.
s) Planlarda görülmeyen ölçüler verilir

GÖRÜNÜŞLER ( UYGULAMA PROJESİ AŞAMASINDA)
a) Planlarda görülmeyen ölçüler verilir.
b) Bütün görünüşler çizilir.
c) Mimari ile ilgilisi olmayan çizgilere yer verilmez.
d) Doğal zemin nokta nokta, önerilen zemin devamlı çizgi ile gösterilir ve kotlandırılır.
e) Zemin altında kalan yapı kısımlarının dış hatları kesik çizgilerle belirtilir ve kotlandırılır.
f) Cepheye arkadan bağlanan bütün duvar ve döşemeler nokta nokta(ifade edecek kadar) işlenir.
g) Cephe kaplama malzemesi ve renkler yazılır. Cephelerdeki hareketler belirtilir, gerekiyorsa not yazılır.
h) Yağmur inişleri ve olukları, paratoner inişleri gösterilir.
i) Kapı ve pencere görünüşleri, korkulukları detaylarına uygun olarak çizilir, açılan kanatlar işaretlenir.
j) Saçaklar, balkonlar, döşeme denizlik altı, lento altı, kalkan duvarları, oluk, mahya, baca ve çıkıntılarına kot verilir. Plan ve kesitlerde gösterilemeyen ölçüler yazılır. (Saçak kalınlığı, balkon korkuluğu yüksekliği, konsollar vb.)

DETAYLAR
SİSTEM DETAYLARI ÇİZİM STANDARTLARI
a) Her projenin uygulama projesi iş aşamasına geçildiği zaman ilgili sistem detayları listesi hazırlanır.
b) Sistem Detayı'nın planı, kesiti ve görünüşü aynı ölçekte, olanaklı ise aynı paftaya çizilir.
c) Değişik malzeme, imalat ya da yapı elemanlarının tüm birleşme özellikleri şematik olarak gösterilir, ayrıntı imalat detayında verilir.
d) Tüm malzeme isimleri yazılır, malzeme açılımları yapılır.
e) Malzeme isimlerinin yanlarına, gerekiyorsa poz no'ları ya da referans no'larıyazılır.
f) İmalat detaylarını referans numaraları ve bulundukları pafta numaraları yazılır.
g) Sistem detayının yer aldığı mahal no'ları ve uygulama projesi pafta no'ları yazılır.

İMALAT DETAYLARI ÇİZİM STANDARTLARI
Bir imalat detayının hazırlanmasında, herhangi bir yapıda ve herhangi bir sistem içerisinde kullanılma olanağı göz önünde tutulur.
a) Her projenin sistem detayları iş aşamasında geçildiği zaman ilgili imalat detayları listesi hazırlanır.
b) İmalat detayının planı, kesiti ve görünüşü aynı ölçekte, olanaklı ise aynı paftaya çizilir.
c) Değişik malzeme, imalat ya da yapı elemanlarının tüm birleşme özellikleri şematik olarak gösterilir, ayrıntı imalat detayında verilir.
d) Tüm malzeme isimleri yazılır, malzeme açılımları yazılır.
e) Malzeme isimlerinin yanlarına, gerekiyorsa poz no'ları ya da referans no'ları yazılır.
f) Özelliği olan imalatlar için açıklama notları yazılır.
g) İmalat detaylarının referans numaraları ve bulundukları pafta numaraları yazılır.
h) Paftanın köşesine imalatta dikkat edilecek hususlar yazılır.

MAHAL LİSTESİ
Örneğine uygun olarak mahal listesi düzenlenir. Mahal listesinde şu bilgiler yer alır:
-Dış duvar kaplamaları
-İç duvar kaplamaları
-Döşeme kaplamaları
-Tavan kaplamaları
-Asma tavanlar
-Kapılar
-Pencereler
-Kasalar
-Süpürgelikler
-Denizlikler, Harpuştalar
-Çatı kaplama malzemeleri

ÖLÇEKLER
Vaziyet Planı –1/500 veya 1/200
Avan Proje –1/200 veya 1/100
Kati Proje –1/100 veya 1/50
Tatbikat Projesi –1/50
Detay projesi –1/20, 1/10, 1/5, ½ , 1/1


ÖĞR. GÖR. BERİVAN POLAT / BİNA BİLGİSİ VE PROJESİ DERS NOTU


(TAKS) VE (KAKS) NEDİR VE NASIL HESAPLANIR


TABAN ALANI KATSAYISI (TAKS) NEDİR VE NASIL HESAPLANIR
KAT ALANI KATSAYISI (KAKS) NEDİR VE NASIL HESAPLANIR


1) Taban alanı: Bahçede yapılan eklenti ve müştemilatı dahil yapıların tabii zemin  veya tesviye edilmiş zemin üzerinde kalan kısmının parseldeki izdüşümünün  kapladığı alandır.
Taban alanına dahil olmayan bölümler
Kanopiler, yangın merdivenleri, temele kadar inen toprağa dayalı asansör  boşlukları, ışıklıklar, çöp ve atık ayrıştırma bacaları, tabii zemin veya tesviye  edilmiş zemin seviyesindeki veya bu seviyenin altındaki avlular, iç bahçeler, açık  havuzlar, pergola,  bağlantılı olduğu bağımsız bölümün veya bulunduğu katın  brüt alanının %10’unu aşmayan üstü açık veya sökülür-takılır hafif malzeme ile  örtülü zemin terasları, bahçe duvarı ve istinat duvarı gibi yapılar, kontrol  kulübeleri, açık otoparklar, tamamen toprağın altında kalan; otopark, sığınak ve  tesisat hacimleri, yakıt depoları, su depoları, su sarnıcı ve gri su toplama havuzu  taban alanına dahil edilmez.”
2)Taban alanı kat sayısı (TAKS): Taban alanının imar parseli alanına oranıdır.
Taban alanı kat sayısı, arazi eğimi nedeniyle tabii veya tesviye edilmiş zeminin üzerinde kalan tüm bodrum katlar ile zemin kat izdüşümü birlikte değerlendirilerek hesaplanır.  Uygulama imar planında çekme mesafeleri verilip TAKS verilmemiş ise çekme mesafelerine, bina cephe hatlarına ve ilgili imar yönetmeliklerine göre uygulama yapılır.”
3)Yapı inşaat alanı: Işıklıklar ve avlular hariç olmak üzere, bodrum kat, asma kat ve çatı arasında yer alan mekânlar, çatı veya kat bahçeleri, çatıda, katta ve zemindeki teraslar, balkonlar, açık çıkmalar ile binadaki ortak alanları dahil yapının inşa edilen bütün katlarının alanıdır.”
4)Kat alanı kat sayısı (KAKS) (Emsal): Yapının katlar alanı toplamının imar parseli alanına oranından elde edilen sayıdır. İmar planlarında emsal hesabının, brüt veya net parsele göre belirleneceğine ilişkin hüküm bulunmaması halinde uygulamalar net imar parseli alanına göre yapılır. Emsalin brüt alandan belirlenmesi halinde kamuya ayrılan alanların bedelsiz terk edilmesi şarttır.
Katlar alanına;
Teras çatılar, kanopiler, giriş saçakları, tesviye zemine oturan avlular, sundurma gibi üstü hafif malzeme ile örtülü bir veya birden fazla kenarı açık olan ve her bir bağımsız bölümle irtibatlı zemin terasları, binaya bitişik veya ayrık bir veya birden fazla kenarı açık olan ara katlar, bahçe ve istinat duvarları, Üstü sökülür-takılır hafif malzeme ile kenarları rüzgar kesici cam panellerle kapatılmış olsa dahi açık oturma yerleri, çocuk oyun alanları, en az bir tarafı açık sundurmalar, açık büfeler, açık yüzme havuzları, atlama kuleleri, pergolalar ve kameriyeler,
Bu Yönetmelikte öngörülen asgari sayıda her bir kapıcı dairesinin 75 m2’si, bekçi odalarının ve kontrol kulübelerinin toplam 9 m2’si,

Mescit, bina için gerekli minimum sığınak alanının %30 fazlasını geçmeyen sığınak alanı, Ticari amaç içermeyen kreş ve çocuk bakım ünitelerinin toplam katlar alanının %5’ini aşmamak koşuluyla 750 m²’yi geçmeyen kısımları, Yapının kendi ihtiyacı için bodrum katta yapılan otoparklar ile konut, resmi kurumlar, eğitim ve sağlık tesisleri, ibadet yerleri, otel, opera, yurt, müze,  kütüphane hariç umumi binaların teraslarında yapılan açık otoparklar, Ortak alan olarak ayrılan; asansör boşlukları, yangın merdiveni, yangın güvenlik hollerinin 6 m2’si ve ışıklıklar, Çöp, atık ayrıştırma, hava, tesisat şaft ve bacaları, Yapı yüksekliği 60.50m.’den fazla olan binalar ile özelliği gereği tesisat katı oluşturulması zorunlu binalarda emsale dahil katlar alanının % 3’ünü geçmemek koşuluyla sadece tesisat için oluşturulan tesisat katları, Bina veya tesise ait olan; kazan dairesi, arıtma tesisi, yakıt ve su depoları, silolar,  trafolar, jeneratör ve hidrofor bölümleri,

Bütün cepheleri tamamen toprağın altında ve yapı yaklaşma sınırı içinde kalan katlarda yer alan ve tek başına bağımsız bölüm oluşturmayan veya bir bağımsız bölümün eklentisi veya parçası olmayan ve toplamda katlar alanının % 10’unu ve 3000 m2’yi aşmayacak şekilde düzenlenen; ortak alan niteliğindeki jimnastik salonu, oyun ve hobi odaları, yüzme havuzu, sauna gibi sosyal tesis ve spor birimleri,Bütün cepheleri tamamen tabii zeminin altında kalan bodrum katlarda yer alan ve toplamda katlar alanının %5’ini aşmayan ortak alan depolar,
Bulunduğu katın emsale dahil alanının toplam %20’sini geçmemek koşuluyla; sökülür-takılır-katlanır cam panellerle kapatılmış olanlar dâhil olmak üzere balkonlar, açık çıkmalar ile kat bahçe ve terasları, kış bahçeleri, iç bahçeler, tesisat alanı, yangın güvenlik koridoru, bina giriş holleri, kat holleri, asansör önü sahanlıkları, kat ve ara sahanlıkları dahil açık veya kapalı merdivenler, dahil edilmez.

Emsal oranları, inşaatın yapılacağı şehir yada semtin fiziki koşulları, alt yapı olanakları, arsanın büyüklüğü ve imar planlarına göre belirleniyor.
KAKS, 0.20 –0.30 –0.40 –1.0 –1.5 –2.0 –2.07 –2.5 –3.0 arasında değişkenlik gösteriyor.
Mimari projede emsal hesabı nasıl yapılır, örnek..
Kaks değeri ile arsa alanı çarpıldığı takdirde ortaya çıkan sonuç inşaat alanı sınırlarını belirliyor.
KAKS hesaplama örneği;
KAKS oranı: 1.50
Arsa alanı: 1.000 metrekare
KAKS = 1000 x 1.50 = 1.500 metrekare.

Kat yüksekliği: Binanın herhangi bir katının döşeme üstünden bir üstteki katının döşeme üstüne kadar olan mesafesidir. Kat yükseklikleri uygulama imar planında daha fazla belirlenmemiş ise genel olarak; ticaret bölgelerinde ve zemin kat ticaret olarak belirlenen yerlerde zemin katlarda 4.50 m.,asma katlı zemin katlarda 5.50 m; diğer katlarda 3.80 m., konut bölgelerinde ise zemin katlarda 4.00 m., asma katlı zemin katlarda 5.50 m., diğer katlarda 3.50 m. kabul edilerek uygulama yapılabilir.
Blok nizam: İmar planı veya bu Yönetmelikte cephe uzunluğu, derinliği ve yüksekliği belirlenmiş tek yapı kitlesinin bir parsel veya dilatasyonla ayrılmak suretiyle birden fazla parsel üzerine oturduğu bahçeli yapı nizamıdır.
Bitişik nizam: Bir veya birden fazla komşu parsellerdeki binalara bitişik olan yapı nizamıdır. Bitişik nizam binalarda ortak alandan arka bahçeye çıkış sağlanır
Ortak alanlar: Binaların giriş ve kat holleri, ışıklıklar, hava bacaları, saçaklar, tesisat şaftları, alanları veya katları, açık ve kapalı merdivenler, yangın merdivenleri, asansörler, kalorifer dairesi, kapıcı dairesi, kömürlük, sığınak ve otopark gibi ortak kullanıma ayrılan alanlardır.
İfraz hattı: Parselleri birbirinden ayırmak ve arazi ve arsa düzenlemesine esas olmak üzere uygulama imar planında yapı adası veya parsel üzerinde belirtilen hattır

Binalarda;
1)Ön bahçe ve yol kenarına rastlayan bahçe mesafeleri en az (5.00) m.dir.
2)Yan bahçe mesafesi en az 3.00 m.dir.
3)Arka bahçe mesafesi 28 inci maddedeki istisnalar hariç en az (3,00) m.dir.
4)Yan ve arka bahçe mesafeleri; tabii veya tesviye edilmiş zeminin üzerinde kalan bodrum katları da dahil, 4’ten fazla katlı binalarda 4 katın üzerindeki her kat için (0.50) m. artırılır.


ÖĞR. GÖR. BERİVAN POLAT / BİNA BİLGİSİ VE PROJESİ DERS NOTU
 


4 Nisan 2019 Perşembe

AVRUPA - AKDENİZ- TÜRKİYE DEPREM TEHLİKE HARİTASI

European Mediterranean Seismic Hazard Map

İçinde Türkiye' nin yani Anadolu ve Trakya' nın bulunduğu Avrupa Deprem Haritası


Ayrıca aşağıda bulunan linkte dünya deprem haristası bulunmaktadır. 





3 Nisan 2019 Çarşamba

KENTSEL ATIKSU ARITIMI YÖNETMELİĞİ


Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
             Amaç
             Madde 1 — Bu Yönetmeliğin amacı, kentsel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı ile belirli endüstriyel sektörlerden kaynaklanan atıksu deşarjının olumsuz etkilerine karşı çevreyi korumaktır.
             Kapsam
             Madde 2 — Bu Yönetmelik, kanalizasyon sistemlerine boşaltılan kentsel ve belirli endüstriyel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı, atıksu deşarjının izlenmesi, raporlanması ve denetlenmesi ile ilgili teknik ve idari esasları kapsar.
             Dayanak
             Madde 3 — Bu Yönetmelik, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 8 ve 11 inci maddelerine ve 1/5/2003 tarihli ve 4856 sayılı Çevre ve Orman Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.
             Tanımlar
             Madde 4 — Bu Yönetmelikte geçen;
             Alıcı ortam: Atıksuların deşarj edildiği veya dolaylı olarak karıştığı göl, akarsu, kıyı ve deniz suları ile yeraltı suları gibi yakın veya uzak çevreyi,
             Arıtma çamuru: Kentsel atıksu arıtma tesislerinden çıkan ham veya stabilize olmuş çamuru,
             Az hassas su alanı: Morfoloji, hidroloji ya da özel hidrolik şartlara göre atıksu deşarjının çevreyi olumsuz yönde etkilemediği deniz, haliç ve lagün gibi doğal su ortamlarını,
             Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
             Birincil arıtma: Arıtma tesisine giren atıksuyun BOİ5’inin en az %20 ve askıda katı maddelerin en az %50 oranında gideriminin sağlandığı fiziksel/mekanik ve/veya kimyasal işlem/işlemler ya da diğer işlemlerle arıtılmasını,
             Evsel atıksu: Yaygın olarak yerleşim bölgelerinden ve çoğunlukla evsel faaliyetler ile insanların günlük yaşam faaliyetlerinin yer aldığı okul, hastane, otel gibi hizmet sektörlerinden kaynaklanan atıksuları,
             Endüstriyel atıksu: Herhangi bir ticari ya da endüstriyel faaliyetin yürütüldüğü alanlardan, evsel atıksu ve yağmur suyu dışında deşarj edilen atıksuları,
             Eşdeğer nüfus (E.N.): Ham atıksuyun günlük BOİ5 miktarı 45 gr (gr/kişi/gün) esas alınarak endüstriyel atıksu için dikkate alınan biyokimyasal olarak oksitlenebilen organik madde yükünü,
             Haliç: Bir nehrin ağzındaki tatlı su ile deniz kıyı suyu arasındaki geçiş bölgesini,
             Hassas su alanı: Ötrofik olduğu belirlenen veya gerekli önlemler alınmazsa yakın gelecekte ötrofik hale gelebilecek doğal tatlı su gölleri, diğer tatlı su kaynakları, haliçler ve kıyı suları, önlem alınmaması halinde yüksek nitrat konsantrasyonları içerebilecek içme suyu temini amaçlanan yüzeysel tatlı sular ve daha ileri arıtma gerektiren alanları,
             İdare; bu Yönetmelikte geçen
             a) 2872 sayılı Çevre Kanununun 12 nci maddesi uyarınca atık, artık ve yakıtların arıtılması, uzaklaştırılması, zararsız hale getirilmesi ve ithali ile ilgili hususlarda denetleme ile yetkili kılınan Bakanlığı,
             b) Kurum, kuruluş ve işletmelere işletme ve kullanım izni verilmesi ve denetim görevinin ifasında yetkili olmak üzere; 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayılı Turizmi Teşvik Kanununa göre Kültür ve Turizm Bakanlığını, 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 20/11/1981 tarihli ve 2560 sayılı İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunla kurulan su ve kanalizasyon idareleri, 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanununun verdiği yetkiler doğrultusunda mülki amirleri, büyükşehir ve şehir belediye başkanlıklarını,
             c) Atıksu altyapı tesislerinin bulunduğu yörelerde, kanalizasyona bağlantı izni veren, atıksu altyapı tesislerinin inşası, bakımı ve işletilmesinden sorumlu olan, büyük şehirlerde büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerini; belediye ve mücavir alan sınırları içinde belediyeleri,
             d) Alıcı su ortamlarına deşarj izni için, mahalli çevre kurullarının alacağı karar ve görüşler doğrultusunda büyükşehir belediye hudutları içerisinde ve dışında mahallin en büyük mülki amirini,
             e) 2872 sayılı Çevre Kanununun 15 ve 16 ncı maddelerinde söz edilen faaliyetlerin    durdurulması hallerinde Sağlık Bakanlığını, Bakanlığın ve mahallin en büyük mülki amirlerini,
             f) 2872 sayılı Çevre Kanununun 20, 21, 22 ve 23 üncü maddelerinde belirtilen idari nitelikteki cezaların verilmesinde aynı Kanunun 24 üncü maddesinde yetkili kılınan kamu kurum ve kuruluşlarını,
             İkincil arıtma: Kentsel atıksuların genellikle Tablo 1’deki şartlara uygun olacak şekilde ön çökeltim havuzu da olabilen biyolojik arıtma veya diğer proseslerle arıtılmasını,
             Kanalizasyon sistemi: Kentsel atıksuyu toplayan ve arıtma tesislerine iletmeye yarayan kanallar sistemini,
             Kentsel atıksu: Evsel atıksu ya da evsel atıksuyun endüstriyel atıksu ve/veya yağmur suyu ile karışımını,
             Kıyı suları: Sığ su hattı ya da bir halicin dış sınırlarının dışında kalan suları,
             Ötrofikasyon: Suların, besi maddelerince özellikle azot ve/veya fosfor bileşiklerince, alg ve daha yüksek yapılı bitkilerin üremesini hızlandıracak, böylece sudaki canlıların dengesini bozacak ve su kalitesinde istenmeyen bozulmalara yol açacak şekilde zenginleşmesini,
             Atık su toplama alanı: Kentsel atıksuların toplanması ve bir atıksu arıtma tesisine veya nihai bir deşarj noktasına iletilmesi için, nüfusun ve/veya ekonomik faaliyetlerin yeterli derecede yoğunlaştığı alanı,
             Uygun arıtma: Kentsel atıksuyun bu Yönetmeliğin ve diğer ilgili yönetmeliklerin ilgili hükümleri ile kalite amaçlarını karşılayacak şekilde alıcı ortama deşarjını sağlayacak herhangi bir proses ve/veya bertaraf sistemiyle arıtılmasını,
             ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM
İlkeler ve Esaslar
             Esaslar
             Madde 5 — Bu Yönetmeliğin uygulanması için öngörülen esaslar aşağıda belirtilmiştir.
             a) Mevcut arıtma derecesinin yetersiz kalması durumunda çevrenin olumsuz yönde etkilenmesinin önlenmesi için, bu Yönetmelik hükümleri gereğince uygun görülen yerlerde kentsel atıksuyun ikincil arıtmasının yapılması esastır.
             b) Az hassas su alanlarında çevrenin olumsuz yönde etkilenmemesi durumunda birincil arıtma, hassas su alanlarında ise ileri arıtma yönteminin kullanılması esastır.
             c) Endüstriyel atıksuyun, kanalizasyon sistemine bağlantısı ile atıksuyun alıcı ortama deşarjı, kanalizasyon bağlantı izni ve/veya deşarj iznine tabidir.
             d) Kentsel atıksu arıtma tesislerine bağlı olmayan ve biyolojik olarak ayrışabilen endüstriyel atıksulara sahip EK III’ de yer alan endüstriyel sektörlerde oluşan atıksuyun alıcı su ortamlarına deşarjları izne tabidir.
             e) Uygun şartlarda arıtılmış atıksu yeniden kullanılabilir. Bertaraf yöntemleri çevreye olacak olumsuz etkileri en aza indirecek şekilde belirlenir. Arıtılmış atıksuyun yeniden kullanımı 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 28 inci maddesinde yer alan hükümlere tabidir.
             f) Her türlü katı atık, arıtma çamurları ve fosseptik çamurlarının alıcı su  ortamlarına boşaltılmaları yasaktır.
             g) Uygun şartlarda kentsel atıksu arıtma tesislerinden çıkan arıtma çamuru yeniden kullanılabilir. Arıtma çamurlarının toprakta kullanımı ve/veya bertarafının, Toprak Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliğinde belirlenen standartlara ve yöntemlere uygun olarak yapılması esastır.
             h) Çevrenin atıksu deşarjlarından kaynaklanan olumsuz etkilerinden korunmasını sağlamak için arıtma tesislerinin, atıksuların ve alıcı ortamın izlenmesi gereklidir.
             i) Atıksuyun ve arıtma çamurunun bertarafı hakkındaki bilgilerin kamuoyuna periyodik raporlar ile duyurulması esastır.
             j) Benzer nitelikte atıksu üreten endüstriler ve yerleşimlerin birbirine olan uzaklığı, coğrafik ve topografik özellikleri ile büyüklükleri de dikkate alınarak ekonomik ve teknik açıdan fizibil olanlar için ortak atıksu arıtma tesisinin kurulması esastır.
             k) Eşdeğer nüfus olarak ifade edilen yük, ağır yağış gibi olağan üstü durumları hariç tutmak üzere, yıl boyunca arıtma tesisine giren maksimum ortalama haftalık yüke dayalı olarak hesaplanacaktır.
             Genel hükümler
             Madde 6 — Bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili genel hükümler aşağıda belirtilmiştir.
             a) İlgili idare, bu Yönetmelikteki şartlara uymak için inşa edilen kentsel atıksu arıtma tesislerinin normal yerel iklim şartları altında yeterli performansla çalışabilecek şekilde tasarlanmasını, inşa edilmesini, işletilmesini ve bakımının yapılmasını sağlar. Tesis tasarımları yapılırken, organik ve hidrolik yüklerdeki mevsimlik değişiklikler dikkate alınır.
             b) İlgili idare tarafından, E.N. 2000’den fazla toplama alanlarının kanalizasyon sistemiyle donatılmış olması sağlanır. Ancak kanalizasyon sistemi kurulmasının herhangi bir çevresel yarar sağlamaması ya da teknik ve ekonomik açıdan mümkün olmayan durumlarda, aynı düzeyde çevresel koruma sağlayan bireysel sistemler ya da diğer uygun sistemler kullanılır.
             c) İlgili idare; 2000’den az E.N.’ye sahip toplama alanlarından tatlı su ve haliçlere yapılan deşarjlar ile 10000’den az E.N.’ye sahip toplama alanlarından kıyı sularına yapılacak deşarjlar için kanalizasyon sistemine giren kentsel atıksuların uygun arıtmaya tabi olmasını sağlar.
             d) İlgili idare tarafından, kanalizasyon sistemine giren kentsel atıksuyun 2000-10000 E.N. arasındaki toplama alanlarından tatlı sulara ve haliçlere yapılan deşarjlar ile 10000 E.N.’den fazla toplama alanlarından yapılan bütün deşarjlar için ikincil arıtma ya da eşdeğer bir arıtmaya tabi tutulması sağlanır.
             e) Bakanlık, hassas su alanlarını ve az hassas su alanlarını EK I’de yer alan kriterlere göre belirler. Az hassas su alanları belirlenirken, deşarj edilen kirlilik yüklerinin, önemli çevre etkilerine neden olabilecek komşu bölgelere taşınabileceği riski de dikkate alınır.
             f) Bakanlık, bilimsel çalışmalar sonucunda insan ve çevre sağlığının olumsuz etkilendiğini tesbit ettiği durumlarda, gerekli gördüğü alanlarda yapılacak arıtıma ilişkin bu Yönetmelikte belirlenen süreleri kısıtlayabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kentsel Atıksu Arıtımı
             Kanalizasyon sistemleri
             Madde 7 — Kanalizasyon sisteminin tasarımı, inşası ve bakımı kentsel atıksu hacmi ve karakterizasyonunu dikkate alacak, toprağa olabilecek sızıntıları, infiltrasyonu önleyecek ve sel suyuna bağlı kirlenmeyi sınırlayacak şekilde ilave masraflar gerektirmeyen en iyi teknik bilgi ve birikimler ile yapılır.
             Kentsel atıksular için arıtma gereksinimleri
             Madde 8 — Kentsel atıksular için arıtma gereksinimleri aşağıda belirtilmiştir.
             a) Kanalizasyon sistemine bağlanan kentsel atıksuyun; genel hükümlerde yer alan nüfus ve alıcı ortam sınıflamaları dikkate alınarak, hassas ve az hassas su alanları dışındaki alanlar için ikincil arıtma veya eşdeğer bir arıtmaya tabi tutulması esastır. Arıtma tesisleri;
             1) Arıtılacak atıksuyun özelliklerine ve alıcı ortama deşarj kriterlerine göre tasarlanır ya da yeniden düzenlenir.
             2) EK IV’de yer alan Tablo 1’deki alıcı ortama deşarj kriterlerini sağlayacak şekilde tasarlanır.
             3) Ötrofikasyona maruz hassas alanlara yapılan boşaltımlarda, ilave olarak EK IV’de yer alan Tablo 2’de gösterilen şartlara da tabi olarak yapılır.
             4) Alıcı ortamın kullanım planlarına göre bu ve diğer ilgili yönetmeliklerin hükümleri ile uyumlu olabilmesi için Bakanlıkça gerekli görülen yerler Tablo 1 ve/veya Tablo 2’de gösterilenlerden daha kısıtlayıcı olan şartlara tabi tutulabilir.
             b) Kentsel atıksu deşarj noktaları, alıcı ortam üzerindeki etkilerini minimum seviyeye indirecek şekilde uygun olan en uzak noktada seçilir.
             c) Düşük sıcaklık nedeniyle etkili bir biyolojik arıtmanın uygulanmasının güç olduğu deniz seviyesinden 1500 metre ya da daha yüksek olan dağlık bölgelerde kentsel atıksu deşarjı, bu gibi deşarjların çevreyi olumsuz yönde etkilemediğine ilişkin atıksu karakterizasyonu ve alıcı ortamın taşıma kapasiteleri ile alıcı ortamın kullanım planları da göz önüne alınarak ayrıntılı bilimsel araştırmalar yapılması şartıyla, yukarıda öngörülenlerden daha esnek bir arıtmaya tabi tutmak üzere mahallin en büyük mülki amirinin uygun görüşü alınır.
             d) Kentsel atıksu arıtım sistemlerinin alıcı ortama deşarj izni, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin 37 nci maddesinde yer alan hükümlere tabidir.
             Endüstriyel atıksuyun kanalizasyona boşaltım esasları
             Madde 9 — Endüstriyel atıksuyun kanalizasyona boşaltım esasları aşağıda belirtilmiştir.
             a) Kanalizasyon sistemlerine ve kentsel atıksu arıtma tesislerine giren endüstriyel atıksular;
             1) Kanalizasyon sistemlerinde ve arıtma tesislerinde çalışan personelin sağlığının korunması,
             2) Kanalizasyon sistemleri, atıksu arıtma tesisleri ve bunlarla ilgili ekipmanın zarar görmesinin önlenmesi,
             3) Atıksu arıtma tesislerinin işleyişine ve arıtma çamurunun arıtılmasına engel olmaması,
             4) Arıtma tesislerinden deşarjların çevre üzerinde olumsuz etki olması,
             5) Arıtma çamurunun çevresel bakımdan kabul edilebilir ve güvenli bertarafının sağlanması,
             amacıyla ön arıtmaya tabi tutulur.
             b) İlgili idare, kanalizasyon sistemine ve kentsel atıksu arıtma tesislerine endüstriyel atıksuların boşaltımının, kanalizasyona bağlantı iznine tabi olmasını sağlar. Bağlantı izinlerinin yukarıdaki şartlara ve 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 44 üncü maddesine uygun olması zorunludur. Bu izinler düzenli aralıklarla gözden geçirilerek idare gerekli gördüğü takdirde, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 25 teki şartları uygular veya değiştirir.
             Endüstriyel atıksu deşarj standartları
             Madde 10 — Mahallin en büyük mülki amiri tarafından, bu Yönetmelik Ek-III’de yer alan endüstriyel sektörlere ait tesislerden kaynaklanan ve kentsel atıksu arıtma tesislerine teknik ve ekonomik açıdan girmesi mümkün olmayan ve alıcı ortamda biyolojik olarak ayrışabilen, 4000 E.N. ya da daha fazla nüfusa sahip endüstriyel atıksu deşarjlarının, endüstrinin faaliyet türüne göre Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 5 ve Tablo 6’da verilen ilgili deşarj standartlarına uymaları sağlanır. Alıcı ortama deşarj izni Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 37 nci maddesinde yer alan hükümlere tabidir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hassas ve Az Hassas Su Alanları
             Hassas su alanları
             Madde 11 — Hassas su alanlarında uyulması gereken şartlar aşağıda belirtilmiştir.
             a) Mahallin en büyük mülki amiri, 10000 E.N.’dan fazla toplama alanlarından hassas alanlara yapılacak tüm deşarjların Tablo 2’de belirtilen şartlara uyması için gerekli tedbirleri alır.
             b) Bir hassas su alanı içinde yer alan tüm kentsel atıksu arıtma tesisleri toplamında kirlilik yükünün, ilgili idarelerce, toplam fosforda minimum %75 ve toplam azotta minimum %75 arıtma veriminin gösterilmesi durumunda alternatifli olarak, münferit arıtma tesisi için bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinin (a) bendinde belirtilen şartlar uygulanmaz.
             c) Bir hassas su alanına kentsel atıksu arıtma tesislerinden yapılacak deşarjların, bu alanın kirliliğine katkısı olması durumunda söz konusu arıtma tesisleri için bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinin (a) ve (b) bentlerindeki hükümler uygulanır. Bir hassas su alanının tamamı veya bir kısmı bir başka idarenin yetki sınırlarının içinde yer alması ve kentsel atıksu deşarjından etkilenmesi durumunda suları etkilenen idare, diğer idare ve Bakanlığı bilgilendirir. Her iki idare de etkilenen alanı korumak için bu Yönetmelik hükümlerine göre gerekli önlemlerin kaynağında alınmasını sağlayacak koordinasyonu yaparlar.
             d) Bakanlık, dört yılda bir hassas su alanlarının gözden geçirilmesini sağlar.
             e) Mahallin en büyük mülki amiri, (d) bendi gereğince yeni belirlenecek hassas su alanlarında, bu alanların tespiti ve belirlenmesinden itibaren yukarıdaki şartlara yedi yıl içinde uyulması için gerekli tedbirleri alır.
             Az hassas su alanları
             Madde 12 — Az hassas su alanlarında uyulması gereken şartlar aşağıda belirtilmiştir.
             a) Kentsel atıksu deşarjlarının EK II ’de getirilen kontrol prosedürlerine uygunluğun gösterilmesi ve kapsamlı araştırmaların bu tür boşaltımların çevreyi olumsuz yönde etkilemeyeceğini göstermesi durumunda; 10000 ila 150000 E.N.’a sahip toplama alanlarından az hassas kıyı sularına ve 2000 ila 10000 E.N. arasında nüfusa sahip toplama alanlarından az hassas haliçlere yapılan kentsel atıksu deşarjları birincil artımdan daha düşük olmamak şartıyla bu Yönetmeliğin 8 inci maddesi (a) bendinde tanımlananlardan daha esnek olabilir. Ancak az hassas olarak belirlenen deniz suyuna yapılacak kentsel atıksu deşarjları için, alıcı ortamda yeterli seyreltme kapasitesinin bulunduğunun ayrıntılı mühendislik çalışmaları sonucunda kanıtlanması halinde ve bu gibi deşarjların çevreyi olumsuz yönde etkilemediğine ilişkin atıksu karakterizasyonu ve alıcı ortamın taşıma kapasiteleri ile alıcı ortamın kullanım planları da göz önüne alınarak ayrıntılı bilimsel araştırmalar yapılması şartıyla, kentsel atıksuların derin deniz deşarjıyla bertarafına izin verilebilir. Derin deniz deşarjı, Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 33, 34, 35 ve 42 nci maddelerinde yer alan hükümlere tabidir.
             b) İlgili idare en büyük mülki amir kanalıyla, yukarıda sözü edilen araştırmalara ilişkin bütün ilgili bilgileri en az yılda bir defa Bakanlığa gönderir.
             c) Bakanlık, dört yılda bir az hassas su alanlarının gözden geçirilmesini sağlar.
             d) Mahallin en büyük mülki amiri, az hassas olarak yeniden belirlenmeyen alanlarda, alanın niteliğinin değiştiğinin tespiti ve belirlenmesinden itibaren bu Yönetmeliğin 8 inci maddesi veya 11 inci maddesi şartlarından uygun olanının, yedi yıl içinde uyulması için gerekli tedbirleri alır.
             e) İstisnai hallerde, daha ileri arıtmanın herhangi bir çevresel yarar sağlamayacağı gösterilebilirse, 150000’den fazla E.N.’a sahip toplama alanlarından az hassas bölgelere atıksu boşaltımları (a) bendinde belirtilen 10000 ila 50000 E.N. arasında nüfusa sahip yerleşim yerlerinden atıksu boşaltımı için öngörülen arıtmaya tabi tutulabilir. Böyle durumlarda, idare ilgili belgeleri önceden Bakanlığa sunar ve Bakanlığın uygun görüşünü alır.
             İstisnai haller ve süre uzatımı
             Madde 13 — İstisnai haller ve süre uzatımı ile ilgili hususlar aşağıda yer almaktadır.
             a) İlgili idare en büyük mülki amir kanalıyla, teknik sorunlar nedeniyle ve coğrafik olarak belirlenmiş nüfus grupları için istisnai hallerde, Bakanlıktan bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde öngörülen hükümlere uyma süresinin daha uzun tutulması için talepte bulunabilir.
             b) Bu Yönetmelik gereklerini öngörülen sürelerde yerine getiremeyen idareler, taleplerinde gerekçeleri ile birlikte yaşanan teknik güçlükleri tanımlayan raporu ve bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirecek uygulama takvimine sahip iş termin planını, onay için mahallin en büyük mülki amiri kanalıyla Bakanlığa sunmalıdır. Bakanlık, söz konusu talepleri inceleyerek uygun görmesi halinde ilgili idareye makul bir süre uzatımı verebilir.
             İzleme ve raporlama
             Madde 14 — Kentsel atıksuyun deşarjının izlenmesi ve raporlanmasında aşağıdaki hususlar dikkate alınır.
             a) İlgili idare, kentsel atıksu arıtma tesislerinden yapılan deşarjların, EK II’de getirilen kontrol prosedürüne uygun olarak ilgili deşarj kriterlerine uygunluğunu izler.
             b) Mahallin en büyük mülki amiri, EK III’de yeralan endüstrilerden alıcı ortama yapılan atıksu deşarjlarını, ilgili deşarj kriterlerine göre izler.
             Birinci fıkrada yer alan hükümlere uygun olarak toplanan bilgiler muhafaza edilerek, iki yılda bir ve/veya Bakanlığın talebi üzerine ilgili idare tarafından Bakanlığa rapor edilir.          
             Değerlendirme
             Madde 15 — Kentsel atıksuyun deşarjının raporlanması ve değerlendirilmesinde aşağıdaki hususlar dikkate alınır.
             a) İlgili idare, iki yılda bir kendi bölgelerindeki kentsel atıksu ve arıtma çamurunun bertarafı hakkında durum raporunun yayınlanmasını ve bu raporların en büyük mülkî amir kanalıyla Bakanlığa gönderilmesini sağlar. Bakanlık gerekli görürse, idare her iki yılda bir bu bilgileri güncelleştirir ve Bakanlığa sunar.
             b) İlgili idareler, en büyük mülki amir ile koordineli şekilde, bu Yönetmeliğin uygulanması için bir uygulama programı oluşturur. En büyük mülki amir, bu program hakkında Bakanlığa bilgi verir.
             c) Programların rapor edilmesinde uygulanacak metotlar ve formatlar Bakanlıkça belirtilen prosedüre uygun olarak yapılır.
             d) Bakanlık her iki yılda bir (a) ve (c) bentlerine uygun olarak aldığı bilgileri gözden geçirir ve değerlendirir.
             Geçici Madde 1 — Kentsel atıksu deşarjları ile ilgili yükümlülükler ve süreler;


Nüfus*

Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne Göre Arıtma Tesisini İşletmeye Alma Tarihleri (Yıl)
Ana Kolektör Yapımı İçin  Verilen Ek Süreler** (Yıl)
Bu Yönetmelik Gerekliliklerinin Sağlanması
>100000
2008
2
2022
100000-50000
2009
3
2022
49999-10000
2010
3
2022
9999-2000
2011
3
2022
<2000 o:p="">
-
-
-

Tarihler yıl sonunu ifade etmektedir.
* 31.12.2014 tarihinden itibaren eşdeğer nüfus olarak alınacaktır.
** İş temrin planında ana kolektör ihtiyacını belirten ve Bakanlıkça uygun görülen belediyeler için geçerlidir.

             Geçici Madde 2 — Bakanlık, hassas su alanlarını ve az hassas su alanlarını bu Yönetmeliğin yayımlandığı tarihten itibaren üç yıllık dönem içinde bu Yönetmelikteki kriterlere uygun olarak belirler.
             Yürürlük
             Madde 16 — Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
             Yürütme
             Madde 17 — Bu Yönetmelik hükümlerini Çevre ve Orman Bakanı yürütür.
EK- I
             Hassas ve az hassas su alanlarının belirlenmesinde esaslar:
             A) Hassas su alanları
             Su alanları aşağıdaki gruplardan birine girmesi halinde hassas su alanı olarak belirlenir:
             a) Ötrofik olduğu belirlenen ya da eğer gerekli önlemler alınmazsa yakın gelecekte ötrofik hale gelecek doğal tatlı su gölleri, diğer tatlı su kaynakları, haliçler ve kıyı suları. Bu gibi alanlarda aşağıdaki hususlar dikkate alınarak, hangi besin maddesinin ileri arıtmayla azaltılacağı değerlendirilir;
             1) Su değişiminin az olduğu, bu nedenle birikimin meydana gelebileceği göller ve aynı özellikleri taşıyan göllere ulaşan akarsularda; arıtımın ötrofikasyonun önlenmesi üzerinde herhangi bir etkisi varsa, fosfor giderimi arıtmaya eklenmelidir. Büyük toplama alanlarından deşarjların yapıldığı yerlerde ayrıca azot giderimi de sözkonusu olabilir.
             2) Su değişiminin az olduğu veya yüksek miktarda besi maddesi girdisi olan haliçler, koylar ya da diğer kıyı sularında; arıtımın ötrofikasyonun önlenmesi üzerinde herhangi bir etkisi varsa, büyük yerleşim yerlerinden bu alanlara yapılacak deşarjlarda fosfor ve/veya azot giderimi arıtmaya eklenmelidir.
             b) Önlem alınmaması halinde, 20/11/2005 tarihli ve 25999 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine İlişkin Yönetmelik’in ilgili hükümlerinde belirlenen düzeylerden daha yüksek nitrat konsan-trasyonları içerebilecek içme suyu temini amaçlanan yüzeysel su kaynakları,
             c) Diğer yönetmelik hükümlerine göre bu Yönetmeliğin 8 inci maddesinde belirtilenden daha ileri arıtma gerektiren alanlar.
             B) Az hassas su alanları
             Morfolojik, hidrolojik ya da özel hidrolik şartlara göre, atıksu deşarjının çevreyi olumsuz yönde etkilemediği deniz alanı az hassas su alanları olarak tanımlanır.
             a )Az hassas su alanları belirlenirken, deşarj edilen atıksuların ağır çevre etkilerine neden olabilecek komşu alanlara transfer olabileceği riski de dikkate alınır.
             b) Az hassas su alanları belirlenirken; su değişiminin çok olduğu ve ötrofikasyon ya da oksijen tüketimine maruz olmayan veya kentsel atıksu deşarjına bağlı olarak ötrofik hale gelmesi veya oksijen tüketimini artırması olasılığı bulunmayan açık koylar, haliçler ve diğer kıyı suları dikkate alınır.


EK -II
             İzleme ve sonuçların değerlendirilmesi
             Bakanlık aşağıda tanımlanan gereklilikler düzeyinde bir izleme metodunun uygulanmasını sağlar.
             a) Bu Yönetmelikte belirlenen atıksu deşarjları ile ilgili hükümlere uyumu izlemek için, debi orantılı ya da zamana dayalı 24 saatlik kompozit numuneler, çıkış noktalarında ve eğer gerekli olursa arıtma tesisleri girişlerinde iyi tanımlanmış aynı örnekleme noktalarında toplanır.
             Örneklerin alınması ile analizi arasındaki zaman aralığında örneklerin bozulmasını en aza indirmeyi amaçlayacak uluslararası laboratuar uygulamaları sağlanır.
             b) Yıllık asgari örnek sayısı arıtma tesisinin boyutuna göre belirlenir ve yıl boyunca aşağıdaki aralıklarla toplanır:
             2000 ila 9999 E.N.:İlk yıl boyunca 12 örnek. Eğer ilk yıl boyunca bu Yönetmelik hükümlerine uyulduğu gösterilebilirse, izleyen yıllarda dört örnek; eğer dört örnekten birisi deşarj standartlarına uymazsa, takip eden yıl içinde 12 örnek alınmalıdır.
             10000 ila 49999 E.N.: 12 örnek
             50000 E.N. ya da üzeri: 24 örnek
             c) Eğer su örneklerinin, her bir ilgili parametre için parametrik değere uygunluğu aşağıdaki şekilde gösterilirse, arıtılmış atıksuyun ilgili parametrelere uygun olduğu varsayılır:
             1) Tablo 1 ve birincil arıtma tanımında belirlenen parametreler için, konsantrasyon ve/veya yüzde arıtım oranlarının Tablo 3’teki izin verilen maksimum uyumsuz örnek sayısına,
             2) Tablo 1’de konsantrasyon olarak ifade edilen parametreler için, normal işletme şartlarında alınan başarısız örnek sayıları parametrik değerlerden % 100’den fazla sapmamalıdır. Konsantrasyon olarak ifade edilen toplam askıda katı maddelere ilişkin parametrik değerler için sapmalar ise % 150’ye kadar kabul edilebilir;
             3) Tablo 2’de belirlenen parametrelerden her biri için alınan ve ölçülen örneklerin yıllık ortalama değerleri ilgili parametrenin Tablo 2’de verilen değerlerini sağlamalıdır.
             d) Söz konusu su kalitesi için, yoğun yağış gibi olağanüstü şartlar sonucu aşırı değerler oluştuğu zaman bu değerler dikkate alınmaz.


EK- III
             Endüstriyel sektörler
             a) Süt ve Süt Ürünleri
             b) Meyve, sebze ürünleri ile diğer gıda bitkilerinin işlenmesi
             c) Alkolsüz içeceklerin imalatı ve şişelenmesi
             d) Patates işleme
             e) Et endüstrisi
             f) Bira fabrikaları
             g) Alkol ve alkollü içeceklerin üretimi
             h) Bitkisel ürünlerden hayvan yemi imalatı
             i) Hayvan postu, derisi ve kemiklerinden jelatin ve tutkal imalatı
             j) Malt imalathaneleri
             k) Balık işleme endüstrisi
             l) Benzer Diğer Sektörler


                                                                                                                                                             EK-IV

Tablo 1
Kentsel atıksu arıtım tesislerinden ikincil arıtıma ilişkin deşarj limitleri*
Parametreler
Konsantrasyon ( mg/l)
Minimum arıtma verimi(%)
Referans ölçüm metodu
Nitrifikasyonsuz1 Biyokimyasal oksijen ihtiyacı (20ºC’de BOİ5)
25
70-90


40 Madde 8 (c)
Homojen, filtre edilmemiş, çökeltilmemiş ham örnek. Tamamen karanlık ortamda 20ºC ±1ºC’de beş günlük inkübasyondan önce ve sonra çözünmüş oksijenin ölçülmesi. Bir nitrifikasyon inhibitörünün  ilavesi
Kimyasal oksijen ihtiyacı (KOİ)
125
75
Homojen, filtre edilmemiş, çökeltilmemiş ham örnek. potasyum dikromat  yöntemi.

Toplam askıda katı madde (TAKM)
35

35 Madde 8 (c)
(10000 E.N.’den fazla)

60 Madde 8 (c)
 (2000-10000E.N. )


902

90 Madde 8 (c)
 (10000 E.N.’den  fazla)

70 Madde 8 (c)
(2000-10000 E.N.)

-Temsili örneğin 0,45 μm membran ile filtrasyonu. 105 ºC’de kurutulması ve tartılması.

- Temsili örneğin santrifüj edilmesi (ortalama 2800- 3200 g.lık  ivme ile en az beş dakika kadar),105 ºC’de kurutulması ve tartılması.
* Konsantrasyon değerleri veya arıtma verimleri uygulanacaktır.

 1 Eğer BOİ5 ile yerine kullanılan parametre arasında korelasyon kurulabilirse, bu parametre bir başka parametre ile değiştirilebilir: toplam organik karbon (TOK) yada toplam oksijen ihtiyacı (TOİ) gibi.
2 Bu şart yerleşim biriminin büyüklüğüne bağlıdır.
Lagünlerden deşarjlara ilişkin analizler filtre edilmiş örnekler üzerinde yapılmakla birlikte; filtre edilmemiş su örneklerinde toplam askıda katı madde konsantrasyonu 150 mg/l’yi aşmamalıdır.



Tablo 2
Kentsel atıksu arıtım tesislerinden ileri arıtıma ilişkin deşarj limitleri*
Parametreler
Konsantrasyon
Minimum arıtma verimi(%)
Referans Ölçüm Metodu
Toplam fosfor
2 mg/l P
(10000-100000 E.N.)
1 mg/l P
(100 000 E.N.’den fazla)
80
Moleküler absorpsiyon spektrofotometre
Toplam  azot 1
15 mg/l N
(10000-100000 E.N.)
10 mg/l N
(100 000 E.N.’den fazla)2
70-80
Moleküler absorpsiyon spektrofotometre
*Yerel şartlara bağlı olarak parametrelerin biri veya ikisi birden uygulanabilir.Konsantrasyon değerleri veya arıtma verimleri uygulanacaktır.

Tablo 3
Atıksu numunesinden alınan örnek serisi ile İzin verilen maksimum uyumsuz örnek sayısı
Bir yılda alınan örnek serisi
İzin verilen maksimum uyumsuz örnek sayısı
4-7
8-16
17-28
29-40
41-53
54-67
68-81
82-95
96-110
111-125
126-140
141-155
156-171
172-187
188-203
204-219
220-235
236-251
252-268
269-284
285-300
301-317
318-334
335-350
351-365
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25

1 Toplam azotun anlamı: toplam Kjeldahl-azotu (organik azot + amonyak-azotu), nitrat   (NO3  ) - azotu ve nitrit (NO2 )-azotu
2 Alternatif olarak günlük ortalama 20 mg/l N’yi aşmamalıdır. Bu şart atıksu arıtma tesisi biyolojik reaktörünün işleyişi esnasında 12 ºC yada daha yüksek ısıdaki suya uygulanacaktır. Sıcaklıkla ilgili koşullar yerine yerel iklim koşullarını gözönüne almak bağlamında işletme süresi ile ilgili kısıtlar uygulanabilir. Bu alternatif ancak EK II’in  yerine getirildiğinin gösterilmesi şartıyla uygulanır.






KARAYOLLARI TANIMLARI