TENEKECİLİK İŞLERİ

TENEKECİLİK İŞLERİ

Yağmur, su, kar, buz, çiğ ve diğer atmosferik olayların çatı, baca, duvar ve taşıyıcı yapı elemanlarına zarar vermesini, alt yapıya sızmasını önlemek amacıyla çatılarda yapılan imalatlara "TENEKECİLİK İŞLERİ" denilmektedir.

Tenekecilik işlerinde genellikle pasa dayanıklı (10-12 numara, 80x200 ya da 100x200 cm. lik) çinko levhalar, son zamanlarda da PVC esaslı boru, oluk, levha ve elemanlar kullanılmaktadır.

Çinkonun yoğunluğu da 7.17 – 7.20 kg/m² dir. Çinko levhalar düzgün, dalgasız ve mavimsi gri renkte büküldüğü zaman kırılmayan üzerinde küçük delik ya da kılcal çatlak bulunmayan iyi malzemeden yapılmalıdır.

Çinkonun mıknatıstan etkilenip etkilenmediğini anlamak ya da galvanizli sac levhadan farkını ay irdetmek için "Mıknatıs Deneyi" yapılmalıdır. Ayrıca çinko, çimento, yaş kireç, asitli su ve oksidasyondan da etkilenmekte ve zarar görmektedir.

Çinko levhaların numaralarına göre olması gereken kalınlık ve ağırlıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir

ÇİNKO NO:	Kalınlık (mm)	Ağırlık (kg / m2)
10	0.50	3.50
11	0.58	4.06
12	0.66	4.62
13	0.74	5.48
14	0.82	7.74

Çinko levhalar ya lehimle ya da kenet yapılarak birleştirilirler. Eğer lehimle birleştirme yapılıyorsa lehimin içerisinde % 33 kalay + % 67 kurşun bulunmalıdır. Lehim ek yerlerinde zaman zaman açılmaların olmaması için geniş yüzey birleşimlerinde "kenet" tercih edilmelidir.

Çatılarda uygulanan başlıca tenekecilik işleri şu 4 gurupta toplanmaktadır:

1.) Dereler

2.) Duvar ve baca dipleri

3.) Oluklar

 4.) Borular

DERELER:

Çatı yüzeylerinin çukur oluşturan kırık noktalarına dere denilmekte olup bu yerlerde en az 14 numara çinkodan dereler yapılmalı; çinko dere, üzerine 1.00 m genişliğinde bir kat bitümlü karton serilmiş çatı döşemesi üzerine oturtulmalıdır.

Aşağıda şekli verilen dere çinkosunun genişliği en az 66.00 cm olmalı, levhalar birbirlerine 5.00 cm bindirmeli olarak ve 1.50 mm kalınlığında lehimle birleştirilmelidir (Şekil XII.1.). Saçağa gelen en alttaki çinko yanlardan çivilenerek yağmur oluğu içerisine kıvrılmalıdır. Dere boyunca çinkonun yan kenarları kenet yapılarak yukarıya doğru kıvrılmalı, "yaka" adı verilen ve dere çinkosuna kenetle bağlanan 14 nolu çinkodan baskı parçaları da kiremit altında kaplama tahtalarına çiviyle bağlanmalıdır.

Özellikle şet çatılarda iki çatı yüzeyinin birleştiği yerde yapılan oluk şeklindeki derelerde derinlik 30.00 cm, genişlik de 25.00 cm den az olmamalıdır.

DUVAR VE BACA DİPLERİ:

Çatı kontrol (muayene) pencereleri,Çatı fenerleri,alin (Atina) duvarları ve baca dipleri en az 12 numaralı çinkoyla kaplanmalıdır. Yatay yüzey üzerinde en az 10.00 cm. bindirmeli olarak kaplanan çinko sıvasız duvar dibinden döndürülerek 25.00 cm. yüksekliğe kadar çıkartılmalıdır.

Duvar ve baca dibi çinkolamasına ait şekiller aşağıda verilmiştir (Şekil XII.2.). Çinkonun çatı yüzeyi üzerine gelen kenarı yaka ile kenetli birleşim yapılarak baskı altına alınır. Yakanın diğer kenarı çatı yüzeyine çivilenerek tespit edilir. Çinkonun diğer kenarı ise alttaki bitümlü kartonla birlikte döndürülerek duvar derzine girdirilir, 8.00 cm. lik çinko yakayla baskı altına alınıp kancalarla duvara tespit edilir.

OLUKLAR:

Çatı örtüsünden süzülen yağmur ve kar sularının düşey yağmur borularına aktarılması amacıyla çoğunlukla 12 numara çinkodan yapılan elemanlar olup suyun oluklara kolay akmasını teminin saçak ortalarından her iki tarafa doğru en az % 0.3 eğim verilmesi gerekmektedir.

Oluklar;

(a)-Asma oluklar,

(b)-Gizli oluklar olmak üzere iki şekilde yapılırlar.

(a)-Asma Oluklar: Çepeçevre Çatı kenarlarında 5x30 mm. Kesitli, galvanizli ya da boyanmış lama demirlerinden yapılmış kelepçeler üzerine oturtulan, 50-70 cm. aralıklarla ahşap kaplama ya da çıtalar üzerine vidalarla bağlanan çinko elemanlardır. Oluklar kelepçelere tırnaklarla, tırnaklar kelepçelere ve kelepçeler de örtü altı kaplamasına vida veya perçinlerle bağlanırlar.

Oluk levhaları, ek yerlerinde birbirlerine 3.00 cm. kadar bindirilir ve her iki tarafından en az 1.50 mm. kalınlığında, su sızdırmayacak şekilde lehimlenir. Fazla suyun oluktan taşmasını önlemek üzere oluk diş kenarının içteki saçak seviyesinden en az 1.00 cm. daha Aşağıda yapılması, oluğun Çatı tarafındaki kenarına 25.00 cm. genişliğinde çinko etek geçirilmesi, eteğin bir kenarının oluğa kenetle ve diğer kenarının da yukarıya kıvrılarak raptiyelerle kaplama tahtasına 50 cm. de bir bağlanması gerekmektedir.

Asma oluğa ait şekil ve oluk kesitleriyle çinko çap ve numaraları aşağıdaki şekil ve tabloda verilmiştir

Çatı Alanı (m2)	Oluk Kesiti (cm2)	Oluk Çapı (mm)	Çinko Numarası
25-50	45	90	12
50-75	60	110	12
75-100	80	130	12
100-150	120	155	12
150-200	150	185	12
200-300	250	240	14
NOT: Çatı alanı, bir oluğa su taşıyan çatı yüzeyinin yatay izdüşüm alanıdır.

(b)-Gizli Oluklar: Çatıların saçak taraflarına genelde çatıyı gizlemek amacıyla yapılan alın (Atika) duvarıyla Çatı eğiminin birleştiği yerlere, aşağıdaki şekilde görüldüğü üzere kare veya dikdörtgen kesitli gizli oluklar oluşturulmaktadır. Gizli oluklar, düşey yağmur borularının bulunduğu yerlerde alın duvarları içerisinden geçen irtibat borularıyla yağmur haznelerine bağlanırlar. Aşırı soğuk ve yağışlı bölgelerde karin oluk içerisinde donup suyun akmasını önlemesi ve Çatı arasına sızma tehlikesi karşısında bu gibi yerlerde bu tip oluklar pek kullanılmazlar.

İmalat olarak gizli olukta önce oluk çinkosu altına kaplama tahtası döşenir; üzerine bir kat bitümlü karton kaplanarak üzerine çinko oturtulur. Oluk çinkosunun bir kenarı yaka çinkosuyla çatıya, diğer kenarı da çinko fitiliyle kenet yapılarak bükülüp duvara tespit edilir.

BORULAR:

Dere ve oluklardan gelen yağmur sularının yapıdan aşağıya ve trotuarlar üzerine indirilmesi amacıyla belirli aralıklarla ve düşey konumda, genelde 10-12 numaralı çinkodan, daire ya da nadiren kare veya dikdörtgen kesitli olarak yapılan elemanlardır.

1.00 m. boyunda çinkodan kıvrılarak yapılan borular, birbirleri üzerine 1.50 cm. bindirilerek lehim ya da kenetle birleştirilir ve her iki uçlarına 10 ar cm. uzaklıktan kordon çekilir. Üstteki boru alttakine en az 5.00 cm. girmeli, lehimli yüzeyler dışarıya çevrilerek duvardan en az 2.00 cm. uzaktan ve en fazla 2.00 m. de bir konulan kelepçelerle duvara tespit edilmek suretiyle birleştirilmelidir.

Düşey yağmur borularının bir çatıda sayısı, bölgenin yağış durumuna göre ve "çatının her m² sine karşı 1.00 cm² boru alanı" hesabi ile belirlenir. Bir binada düşey boruların birbirlerinden uzaklıkları 20.00 m.yi geçmemelidir. Boruların tretuvar üzerine gelen alt kısımları, çarpma, ezilme ve bozulmaları önlemek üzere "PİKDOFEN" adi verilen pik döküm borulardan yapılır. Pikdofenin genellikle iç çapı 13.50 cm., boyu ise 1.00 m. dir. Tretuvardan 10-15 cm. yukarıda kalacak kalacak şekilde ve kelepçelerle duvara monte edilen pikdofenin alt ucu çeyrek daire şeklinde dirseklidir ve iniş borusu pikdofenin içerisine en az 6.00 cm. girmelidir.

Aşağıda verilen şekilde düşey yağmur borusu, pikdofen, oluk ve kelepçe bağlantıları, tabloda ise çatı alanına göre düşey boru kesiti, çapı ve çinko numaraları görülmektedir.

Çatı Alanı (m2)	Boru Kesiti (cm2)	Boru Çapı (mm)	Çinko Numarası
25-50	38	70	10
50-75	44	75	10
75-100	50	80	10
100-150	79	100	10-12
150-200	123	125	10-12
200-300	177	150	12

 Prof. Dr. İlker ÖZDEMİR /

 YAPI ELEMANLARI DERS NOTLARI

RAMPALAR

RAMPALAR

Bina, bahçe, arazi gibi yerlerde, kazı ve taşıma işlerinde, yayalarla motorlu veya motorsuz araçları belirli bir kottan diğer bir kota çıkartmak veya indirmek amacıyla yapılan; eğim açısı 240 ye, eğimi de 1 / 2.5 a kadar olan yollara "RAMPA" denilmektedir.

Aşağıda ayrı ayrı şekilleri verilen rampalar esas itibariyle eğimlerine göre 3 e ayrılmaktadır:

(a)- Az Eğimli Rampalar: Eğim açısı 6 ⁰  ye ve eğimi de 1/10 a kadar olan, düz yüzeyli rampalardır

(b)- Orta Eğimli Rampalar: Eğim açısı 6 ⁰  -10 ⁰  arasında ve eğimi de 1/10 – 1/6 arasında olan, alçak rıht basamaklı ya da çıtalı rampalardır. Rampa yüzeyi beton, mozaik, taş ile kaplanırsa yüzey pürüzlendirilerek kayma önlenir

(c)- Çok Eğimli Rampalar: Eğim açısı 10 ⁰  - 24 ⁰  arasında ve eğimi de 1/6 – 1/2.5 arasında olan, alçak rıht basamaklı ya da çıtalı rampalardır. Bu rampalar taşıt çıkışına uygun olmayıp yaya için kullanılır; bu durumda rampada kaymayı önlemek için alçak rıhtlı basamaklar veya adım boylarına uygun aralıklarla çıtalar çakmak gereklidir

 Prof. Dr. İlker ÖZDEMİR /

 YAPI ELEMANLARI DERS NOTLARI

ASANSÖRLER

ASANSÖRLER

Binalarda katlar arasında düşey sirkülasyonu sağlamak amacıyla, insan ya da yük taşımak üzere birtakım makara ve halatlarla ve motor gücüyle donatılmış iletim kabinlerine "ASANSÖR" denilmektedir.

Asansörler genel olarak şu üç guruba ayrılır:

1.) İnsan ve yük asansörleri

2.) Yük asansörleri

3.) Özel asansörler

İNSAN VE YÜK ASANSÖRLERİ: Beş kattan daha yüksek binalarda asansör zorunludur. Asansör boşlukları ya da "kovası"nin kalın ve kargir duvarlarla çevrilmesi, makine dairesinin ve tüm aksamın yangına karşı yalıtılarak korunması gerekmektedir. Kabinin taban alanı en az 1.20x2.10 m. olmalı, en üst katta asansörün üstünde, en alt katta da asansörün altında en az 1.00 m. (kabinin 1.00 saniyede alacağı yol kadar) bir boşluk bırakılmalıdır.

Bir asansör kovasına en fazla 3 asansör kabini konulabilir. Bu durumda kabinler birbirlerinden ara duvarlarla ayrılmalı ve arada 12.00 cm. den çok çıkıntı yapan kısımlar gizlenmelidir. Kabin giriş kapıları ateşe dayanıklı, kalın ve mümkünse demirden yapılmalı ve kapı üzerindeki pencereler de en az 15.00 cm. genişlikte arma camdan imal edilmelidir. Kabinlerin kapı genişlikleri en az kabin genişliği kadar, yükseklikleri de 1.80-2.00 m. kadar olmalı ve dışa açılmalıdır. Sürgülü kabin kapıları ön kenardan en az 8.00 cm. uzakta olmalıdır. Kabinlerde kumanda tertibatı, üstten acil çıkış kapağı bulunmalıdır. Ayrıca her asansör gurubunun en üst katta (tercihin çatıda) makine dairesi bulunmalıdır.

YÜK ASANSÖRLERİ: Yalnızca yük taşımak amacıyla yapılan yük asansörlerinin kabin veya platform boyutları ve motor güçleri, taşınması gereken en büyük yük miktarına göre belirlenir. Yük asansörleri genelde;

-ağır yük asansörleri

-hafif yük asansörleri olmak üzere iki şekilde yapılırlar.

ÖZEL ASANSÖRLER: "Lift" de denilen, taşınabilen, sökülüp monte edilebilen YAPI ASANSÖRLERİ, değirmenler için frenli asansörler mutfak ve servis asansörleri bu guruba girmektedir. Bunlar çeşitli raylı sistemler olarak dik, eğik veya diğer şekillerde özel olarak projelendirilip çalıştırılabilmektedirler.

ASANSÖRLERİN TAŞIMA GÜCÜ VE SEYİR HIZLARI:

-İnsan taşıyan asansörlerde....: 4,6,10,16 ve 25 kişilik

-ağır yük asansörlerinde.........:300,800,1000,1250,1600, 2000, 3000 ve 5000 kg.lık

-Hafif yük asansörlerinde.......:50 - 100 kg.lık olmak üzere göz önüne alınır.

ASANSÖRLERİN SEYİR HIZLARI:

(a)-İnsan asansörlerinde.......................: 0.80 m/sn

(b)-Hızlı asansörlerde...........................: 1.20-3.00 m/sn

(c)-Paternosterlerde..............................: 0.30 m/sn

(d)-ağır ve hafif yük asansörlerinde.....: 0.40 m/sn

(e)-Eğimli asansörlerde........................: 0.10 m/sn dır.

Sürekli hareket halinde olan asansörlere "PATERNOSTER" denilmektedir Bu tip asansörlerin işletme ve bakim giderleri düşüktür ve iniş-çıkışın çok yoğun biçimde yapıldığı iş ve ticaret merkezleriyle iş hanlarında uygulanırlar.

 Prof. Dr. İlker ÖZDEMİR /

 YAPI ELEMANLARI DERS NOTLARI

BACALAR

BACALAR

Binalardaki çeşitli hizmetleri yerine getirmek üzere yapılan bağımsız kanallara "BACA" denilmektedir. Bacalar hizmet amaçlarına göre dört guruba ayrılmaktadır;

(1).Ateş Bacaları

(2).Havalandırma Bacaları ve Işıklıklar

(3).Çöp Bacaları

(4).Tesisat Bacaları.

1. ATEŞ BACALARI:

Kalorifer soba şömine ve fabrika ocak ve kazanlarında yanan kati sıvı ya da gaz yakıtların dumanını diş atmosfere atmak için yapılan kısımlardır. Ateş bacalarında genellikle tuğla pişirilmiş kil künk beton künk ve büzler ile özel baca blokları kullanılmaktadır.

1.1. Bacaların Yapım Kuralları Ve Düzenlenme Şekilleri:

(a)-Bacalar iç duvarlarda düzenlenmelidir. Bu sayede baca içindeki hava yoğunluğu diş atmosferinkinden daha az ve baca içi daha sıcak olacak ve dolayısıyla daha iyi çekecektir. Diş duvara konulmak zorunda olan bacanın çatı eğiminden dolayı çatı üst seviyesinden oldukça yukarıda yapılması şarttır. Bu da görünümü ve stabiliteyi bozar. Şömine bacaları için örnek teşkil eden bu durum için en az 19.00 cm.(bir tuğla boyu) kalınlığında baca örmek gereklidir. H > 250 cm. olan bacaları çatıya çelik tellerle bağlamak gerekir (Şekil VII.2.).

(b)-Bacaların uzun kenarları çatı eğimine paralel olmalıdır.

(c)-Bacalar çatı mahyalarını ve birleşim noktalarını kesmeyecek şekilde düzenlenmeli buna zorunlu kalınıyorsa bacanın eğimi 60⁰ nin altında kalmak üzere çatı arasında kaydırılmalıdır.

(d)-Bacalar mümkün olduğunca birarada guruplandırılmalı ve çatı üzerine en az sayıda çıkartılmalıdır (Şekil VII.3.).

(e)-Bacalar en yüksek çatı mahyası seviyesi ya da komşu bina üst kotundan en az 50.00 cm. daha yukarıya çıkartılmalıdır. Aksi halde rüzgar nedeniyle geri tepme meydana gelebilir.

(f)-Her soba ve ocak için ayrı bir baca yapılmalı ayni baca kanalına birden çok baca deliği açılmaması sağlanmalıdır. Bu zorunlu olarak uygulanacaksa iki delik arasında en az 30.00 cm. yükseklik farkı bulunmalıdır. Borular baca içerisine en fazla duvar kalınlığı kadar girmelidir.

(g)-Baca içi derz aralıkları harçla iyi doldurulmalı düz derz yapılmalı ve iyice perdah çekilmelidir. Baca içi kesinlikle sıvanmamalı bu yüzden dökülecek sıva parçalarının bacayı tıkaması önlenmelidir.

(h)-Bacaların bina ve çatı arasında kalan diş yüzeyleri derzlerden çıkması olası ateş ve yangın tehlikesinden korunmak amacıyla mutlaka sıvanmalıdır.

(i)-Bacalar ahşap döşemelerden geçerken çevresindeki aksamın ateş ve ısıdan etkilenmesini önlemek amacıyla "baca kasnaklaması" yapılmalı kasnaklar baca yüzeyinden en az 20.00 cm. geriden geçmeli ve araya amyant gibi yanmaz malzemeler konularak yalıtım yapılmalıdır.

(j)-Baca içerisindeki kurumun zaman zaman temizlenebilmesi için bodrum kat döşemesinden 70.00 cm. yukarıda en az bir temizleme deliği bırakılmalıdır. Bu delikler sobalı binalarda her baca için her katta birer adet bırakılır.

(k)-Baca kesitleri genellikle kare dikdörtgen ya da dairesel olmaktadır ve baca dipleri yağmur kar v.s. suların geçmesini önlemek üzere çinko veya bakir saclarla kaplanmalı baca üzerine yine ayni malzemeden başlık yapılmalıdır.

1.2. Bacaların Örülmesi:

Aşağıda ayrı ayrı şekilleri verilen baca örgüleri üç gurupta değerlendirilir.

(A). Beton ya da Kil Künk’ lerle Baca Örülmesi:

Genellikle çapları 15, 20, 25, 30 cm.; boyları 30, 40, 50 cm. ve et kalınlıkları da 1.50 - 3.00 cm. olan dairesel kesitli bacalar şeklinde örülürler. Bir ucu düz diğer ucu muflu olarak yapılan kil künkler aralarına çimento harcı konularak üst üste yerleştirilir. Dış kısımları ayrıca tuğla duvar örülerek takviye edilir.

(B). Beton Kil ya da Özel Bloklarla Baca Örülmesi:

Genel olarak dairesel bazı durumlarda da kare kesitli bloklar şeklinde örülen bacalardır. Bu işler için özel olarak imal edilen baca bloklarından "Beton Briket"ler delikleri kırılmak yoluyla da baca bloğu olarak kullanılmaktadır.

(C). Normal Tuğla ile Baca Örülmesi:

Bu tip bacalar için genel olarak normal tuğla (NT) kullanılır. Bu örgü şeklinde baca kesitleri kare veya dikdörtgen olmaktadır ve tuğla duvar örgü kuralları geçerlidir.

2. HAVALANDIRMA BACALARI VE IŞIKLIKLAR:

Yapılarda kirli, kullanılmış ve kokusu iyi olmayan havayı dışarı atmak ve yerine temiz hava temin etmek amacıyla yapılan bacalara "Havalandırma Bacaları" denilir. Bu işlem yalnız alt katlara ışık sağlamak için yapıldığında adı "Işıklık" olur. Havalandırma bacalarından yararlanacak kısımlar yatak odaları mutfak banyo ve WC pencereleri ve nadiren oturma odaları olabilir (Şekil VII.5.).

Bu bacaların kesitleri genelde dikdörtgen olup kenar uzunlukları 1.00 - 2.50 m. arasındadır. Şekilleri aşağıda verilen ışıklıklar ve havalandırma bacaları aynen ateş bacalarındaki gibi örülür ancak kenar uzunlukları arasında 1/3 bağintisi olmalıdır.

2.1. Şönt (Shunt) Bacalar:

Yanda şekli verilen hem ateş hem de havalandırma bacası olarak yapılan ve genellikle kaloriferli binalarda uygulanan baca tipidir. Sistemde aynı bacaya birden fazla soba borusu veya havalandırma deliği bağlanır. Şönt bacalar ya normal tuğlayla ya da özel olarak kalıplanarak dökülmüş (şekilleri verilen) beton bloklarla yapılır (Şekil VII.6.).

Blok boyutları: 16, 20, 26 cm. en

41, 56 cm. boy

25 cm. yükseklik ve

3 cm. et kalınlığıdır.

Bloklar aralarına çimento harcı konularak üst üste yerleştirilmek suretiyle örülür.

(a) iki gözlü (tek sıra bağlantılı) blok

(b) üç gözlü (iki sıra bağlantılı) blok

(c) en alt sıra bloğu.

3. ÇÖP BACALARI:

Çok katlı okul hastane ve konutlarda çöplerin insan sağlığına zarar vermeden toplanmasını temin etmek amacıyla yapılan oldukça kullanışlı bacalardır.

Çöp bacaları genel olarak 30 cm. çapında ve dairesel kesitli beton ya da sırlanmış kil künklerden veya galvanizli saçtan yapılırlar. Her katta çöplerin sığacağı hermetik kapaklı bir giriş ağzı bulunmalı baca içi zaman zaman mekanik bir fırçayla temizlenmeli ve çöp bacalarına mutlaka havalandırma bacası da yapılmalıdır.

Bu tip bacalara atılacak olan çöpler mutlaka naylon torbalara konulup kapatılarak dağılması ve çevreyi kirletmesi önlenmelidir.

4. TESİSAT BACALARI:

Binaların su sıcak su kalorifer elektrik havalandırma klima telefon televizyon ve buna benzer her türlü tesisatın boru ve kablolarını biraraya toplamak ya da dışarıdan görünmeyecek şekilde gizlemek amacıyla yapılan bacalara "Tesisat Bacası" denilmektedir.

Şekilleri aşağıda görülen bu bacalarda oluşacak arızaları gidermek ve baca içinde çalışabilmek üzere ahşap ya da galvanizli sac kapak veya kapılar yapılarak gerekli bağlantı sağlanmalıdır. Yeterli kesit ve genişlikte yapılması gereken bu bacalarda tırmanma için asma merdiven ve her katta çalışma platformu yapılması da uygun olmaktadır.

5. ALTYAPI MUAYENE BACALARI
Yukarıda sayılan 4 baca tipi hemen hemen hepimizin yapı elemanları derslerinde görüp işlediğimiz baca türleriydi. Ancak bana göre unutulan ve meslek hayatımızda belki de çöp ve tesisat bacalarından fazla karşılaştığımız alt yapı muayene bacaları bu listelerde bulunmuyordu. alt yapı muayene bacaları nedir, ne işe yarar biraz bahsedelim.

Alt yapı tesisleri malümünüz zemin altında bulunurlar ve arıza, bakım veya onarım gibi hallerde kazı yapılarak müdahale edilmesi gereken yapılardır. Hele ki bu altyapı tesislerinin kentlerde imar yollarından geçtiğini düşünüldüğünde mevcut yolların kazılması, trafiğin aksaması ve daha birçok ilave maliyet olacağı düşünülmektedir. işte bu sebeple ister kanalizasyon tesisleri ister de telekominikasyon tesislerinde arızaya ve bakım-onarım için müdahaleyi sağlayacak muayene bacaları tasarlanıp inşa edilir. söz konusu bacalar yabancı kaynaklar ve yabancı projelerde manhole adı altında geçtiğinden hemen hemen tüm mühendis arkadaşlar bu yapıları manhole veya rögar ismiyle dile getirmekteydi.

kanalizasyon tesislerindeki muayene bacalarının ilave bir görevi daha bulunmaktadır. şöyle ki kanalizasyon şebekesinin atıksu taşıdığı, tıkanma riski bulunduğu ve atıksuyun akış hızının eğmiyle arasındaki bazı özel durumlardan dolayı dirsek kullanılmamaktadır. bu sebeplerden dolayı atıksu proje ve uygulamalarında doğrusal ve cazibeli olan kanalizasyon hatlarının dönüşlerinde mutlaka muayene bacası kullanılmaktadır.