25 Temmuz 2013 Perşembe

Koruge Borularda Manşonlu Birleşimler

HDPE esaslı koruge boruların çeşitli birleştirme yöntemleri bulunmaktadır. Özellikle kanalizasyon inşaatlarında kullanılan koruge borularda Ø150, Ø200, Ø300, Ø400 gibi çaplarda manşonlu birleşimler yapılmaktadır. Boru uçlarına monte edilen contalar ile birlikte manşonla bağlanan  koruge borular gerekli sızdırmazlıklarını tamamlamaktadır. Fakat Ø500, Ø600, Ø800, Ø1000 gibi daha büyük çaplı borularda manşon ve beraberinde elektrofüzyon kaynağı yapmak gerekecektir. Elektrofüzyon kaynağı ve manşonlu birleşimi yapılan koruge borular, hattaki muayene bacasına; prefabrik muayene bacasının beton dökümü sırasında giriş ve çıkşlarına monte edilen manşonlu giriş ve çıkışlara bağlanır. Bu sayede boru baca giriş ve çıkış yerlerinden de sızdırma engellenmiş olacaktır. Aşağıdaki fotoğraf koruge borunun hat dışında muayene bacalarına bağlanmış şekilde verilen tecrübesidir. Fotoğrafta görülen baca taban elemanları ve üzerlerindeki konik elemanın haricinde gövde bilezikleri monte edilerek bu test yapılır. baca elemanlarının montajı esnasında eğer entegre contalı değilse çok dşkkatli şekilde contalar konmalı aksi takdirde baca elemanları arasından su kaçıraktır. Baca elemanları entegre contalı ise elle veya havalı komprasör ile conta üzerindeki kırıntılar iyice temizlenmelidir.

POLİETİLEN BORULAR İÇİN HİDROSTATİK TESTLER

POLİETİLEN BORULARIN HİDROSTATİK TESTLERİ

Basınçlı veya basınçsız her türlü borularda yapılabilen hidrostatik testler sıvı ile yapılan  basınç ve sızdırmazlık testlerini ifade eder. Hidrostatik testlerden başka test düzeneğindeki kör tıpada bulunan sibop vasıtasıyla hava sıkıştırarak borularda basınç testi yapılabilir.

Polietilen ve HDPE (High density poly ethilen) borularda basınçlı su verilerek basınç testi yapılabilir. hidrostatik testlerde basınçlı testlerin esaslarını polietilen boruların çapı ve yoğunluğu; yani özellikleri belirler. Örneğin boru PE10 ise 10 bar - 10 atü  basınç dayanımana göre tasarlanmış demektir. Bu borunun hidrostatik testi 10 bar basınç altında yapılabilir. veya PE16 özelliğindeki boruların 16 bar basınca maruz bırakılarak testleri yapılabilir. borulara yapılacak olan basınç testlerinin prosedürleri üretici firmalardan temin edilerek vakit ve basınç değerleri açısından verilen bu prosedürler esas alınmalı.Bu hususta üretici firmanın belirlediği prosedür veya yapım metodlarında yer alan test prosedürleri talimatlarına uymak çok önemlidir çünkü basınç altında bekletilen borularda manometrede gözlenen basınç düşüşleri farklı ve yanlış değerlendirmelere yol açabilir. Ayrıyeten test sırasında kalibrasyonlu manometrelerin kullanılması çok önemlidir. Manometrenin yanlış ölçümünden ve basınç düşüşlerinin yanlış değerlendirilmesi sonucunda kabul edilmeyen ve kontrol tarafından tekrarlanması istenilen hidrostatik testin sizi zaman ve işgücü açısından mağdur edeceğini unutmayınız.

Bir diğer tür olarak sızdırmazlık testleri, boruların birleştirme noktalarından suyu sızdırmadıklarını tespit amacıyla yapılmaktadır. Bu testler basınçlı veya basınçsız yapılabilirken test düzenekleri, işgücü ve zaman açısından basınç testlerine nazaran daha basit testlerdir. sızdırmazlık testi yapılacak polietilen boruların kuru havalarda, borunun  alt kısımları kum çuvalları veya kütüklerle desteklenenmek suretiyle birleştirme noktaları zeminle temas etmeyecek halde havada tutularak yapılabilir. düzenekte bulunan kör kapaklarda bulunan vanalardan su doldurulduktan sonra belli bir süre beklenerek; birleşim noktalarına elle ve gözle yapılan gözlemlerden sonra test tamamlanır.

Dijital ortamda bu konuda araştırma yapacak arkadaşlar, yabancı kaynaklardan 'hydrostatic test for PE pipes' , 'method statement for hydrostatic testing, gibi başlıklarda aramalarını yapabilir, hangi tip boru üzerinde test yapılacaksa o şekilde konu başlıklarını çoğaltabilirler.


1200mm çaplı HDPE boruda test kapağı - kör flanş


Prosedürde belirtilen kör kapaktaki vana yardımıyla basınç düşürme işlemi


Testten başarı ile geçen, kaynaklı birleşimi (butt fusion bonding-pipe welding) ve flanşlı(flange bolt tightening) birleşim noktalarına sahip 1200mm çaplı HDPE boru


Hidrostatik basınç test düzeneğinde kullanılan kalibrasyonlu manometre

10 Temmuz 2013 Çarşamba

HDPE ve Polietilen Boru Alın Kaynaklı Birleşimleri

Polietilen (PE) ve yüksek yoğunluklu poli etilen (HDPE) boruların birleştirilmesinde en yaygın kullanılan kaynak yöntemidir. Alın kaynak makineleri vasıtasıyla birleştirilecek 2 boru traşlanır, ütülenir, basınç altında tutulur ve soğutulur. 800mm den yüksek çaplı borular için kullanılacak alın kaynağı makinelerde çalaska sistemi vardır, makinenin parçalarından traş makinesi ve ütü makinesi, kelepçeler bu çalaska sayesinde işleme girer, ayrıca bu büyük çaplı polietilen boruların makineye çıkarılması vinç yardımıyla yapılmak zorunda olacaktır. borunun çapına bağlı olarak alın kaynağı sırasında ütüleme, basınçta bekletme ve kelepçeler sıkılıyken soğutma süreleri değişmektedir. Boru çapı büyüdükçe süre doğru orantılı olarak artar. Örneğin 1200mm çaplı HDPE borularda 13m uzunlukta 2 boy borunun vinç yardımıyla kaynak makinesine çıkarılması, traşlanması, ısıtılması, kaynatılması, soğutulması ve kaynak makinesinden indirilmesi 3 saati bulabilir. Bu sürelerin ve basınç değerlerinin gösterildiği tablolar ve ilgili prosedürler proje/teknik şartnamede yok ise üretici firmadan temin edilebilir. kaynak sonrası borunun sızdırmazlığı ve basınç dayanımı ile ilgili testler yapılmalıdır. numune oluşturmak için bir borunun kaynak bölgesinden kesilen parça üzerinde labaratuar ortamında çekme testleri yapılabilir. Ayrıca şantiye ortamında kör flanjlar kullanılarak basınç ve sızdırmazlık deneyleri yapılmalıdır.
Boru hattı projesinde belli kısımlarda flanjlı birleşimler yoksa ve boru montajı alın kaynağı ile yekpare bir bütünlük oluşturuyorsa basınç ve sızdırmazlık testleri boru hattının tamamlanmasından sonra işletme testi olarak hattın bütünü için yapılabilir. Fakat planlamadaki veya projede gösterilen belli kısımlarda flanjlı birleşimler varsa kaynatılan spool (bütün), boru hattına montaja girmeden önce dışarıda kör flanj kullanılarak hidrostatik testten geçirilmelidir.
HDPE veya PE boruların, basınçlı hatlarda kullanıldığı için sızdırma veya deforme olma gibi durumları kabul edilemez, bu sebeple kesinlikle hidrostatik testten geçirilmelidir. boru üzerinde yaralar varsa bir kumpas aletiyle derinlik ölçümü yapılıp bu yaranın kabule mümkün olup olmadığı belirtilmelidir. Genellikle kabul edilebilir ölçüler boru et kalınlığının yüzde 10 un altındaki değerlerdir. Yani eğer 59mm et kalınlığı olan bir polietilen boruda kabul edilebilir yara derinliği 5,9mm dir gibi. İzin verilen hata paylarının üzerindeki yaralanmalarda borunun yaralı bölgesi tüm kesit boyunca işaretlernip kesilmeli, yeniden kaynak işlemine geçirilmelidir.
2 boy 1200mm çaplı HDPE borunun alın kaynağı (Butt fusion bonding)

traşlamadan sonra yapılan kontrol

boru üzerindeki yaranın derinliğinin tespiti

hidrostatik test sırasında üzerinde basınçölçer bulunan kör tıpa (kör kapak veya kör flanj) bulunan 90 mm çaplı HDPE boru

Testten geçen, batırma bloklarının bağlanmasını bekleyen HDPE borular, bu borular boru hattında flanjlı birleşimle birleştirilecek
hydro testten geçen dirsekli HDPE boru

2 Temmuz 2013 Salı

HDPE ve Polietilen Boru Elektrofüzyon Kaynağı

Yüksek yoğunluklu polietilen (High density polyethilen pipes) boruların birleştirmesinde çeşitli yöntemler vardır. Küçük çaplı polietilen borularda yaygın olarak kullanılan yöntemlerden bir tanesi elektro füzyon alın kaynağıdır. Bu yöntem esnasında birleştirmede kullanılan manşon üzerindeki ısıtma rezistanslarına bağlanan akım ile kaynatma yapılmaktadır. kullanılan borunun çapı, et kalınlığı ve density(yoğunluk) derecesine göre ısıtma, ütü ve soğutma süreleri değişmektedir. Bu sürelerin ve basınçların belirlendiği, üretici firmalardan temin edilebilecek prosedürlerde belirtilen süre ve basınç değerleri birleştirme esnasında esas alınmalıdır. Ayrıca elekrofüzyon birleştirmesi öncesinde birleştirilen bölgenin alkol ile temizliği ve düzgün traşlanması son derece önemlidir. birleştirme ve cooling işlemi bitirildikten sonra borunun hidrostatik basınç testi yapılarak kaynak bölgesinin dayanım ve sızdırmazlığı kontrol edilmelidir. Elektrofüzyon alın kaynağı koruge boruların birleştirmesinde de yaygın olarak kullanılan bir yöntemdir. koruge borularda özellikle 500mm çaptan büyük borularda kullanılmaktadır. Daha küçük çaplarda ise genellikle manşonlu birleştirmeler sızdırmazlık açısından yeterli olmaktadır.

Aşağıdaki videoda elektrofüzyonlu birleşim çok açık şekilde gösterilmiştir.

KARAYOLLARI TANIMLARI